لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ تهران ۱۰:۴۶

اعترافات زير شكنجه از ديد يك محقق تاريخ معاصر


بهنام ناطقي (مجله نيويورك)

امروز در مجله نيويورك، در حاشيه محاكمه سيامك پورزند، روزنامه نگار كهنه كار، كه با استناد به اعترافاتي كه در بازداشتگاه از او گرفته شده است تحت محاكمه قرار دارد، نگاهي به كتاب تحقيقي اعتراف زير شكنجه از استاد علوم سياسي دانشگاه باروك نيويورك آقاي پروفسور يرواند آبراهيميان كه در آن انگيزه حكومت هاي تماميت گرا در استفاده نمايشي از اعترافاتي كه زير شكنجه و فشار زوحي از دستگير شدگان گرفته مي شود، بررسي شده است. تبليغ اعترافات اجباري، امروز در مجله نيويورك. ... بهنام ناطقي (راديوآزادي): بستگان و آشنايان سيامك پورزند و همچنين سازمان هاي هوادار حقوق بشر، نظير ديده بان حقوق بشر و عفو بين المللي "اعترافات" نقل شده از سيامك پورزند، روزنامه نگار 71 ساله ناشي از فشارهاي روحي دانستند كه چهارماه بازداشت انفرادي براي وي به وجود آورده است. علي افشاري، يك عضو شوراي مركزي تشكل دانشجويي دفتر وحدت ماه گذشته اعترافات تلويزيوني خود را ناشي از فشارهاي روحي دوران بازداشت خود دانست. اعترافات زير شكنجه، موضوع يك كتاب تحقيقي ابتكاري است از استاد علوم سياسي دانشگاه باروك نيويورك، پروفسور يرواند آبراهميان كه در آن هم به سوابق تاريخي اعتراف زير شكنجه در جهان معاصر پرداخته است و هم نمونه هايي برجسته از اين نوع اعترافات در تاريخ معاصر ايران را بر مي شمرد. آقاي يرواند آبراهيميان، در مصاحبه با بخش فارسي راديواروپاي آزاد، راديوآزادي در باره كتاب خود گفت: پروفسور يرواند آبراهميميان، استاد دانشگاه باروك نيويورك: تز كتاب در باره اعترافات با شكنجه است كه در انگليسي مي شود Tortured Confession ولي در انگليسي دو معني دارد ولي در فارسي معني آن همان اعترافات زير شكنجه است. تز كتاب اين است كه جوامع مثل ايران مثل جامعه چين در زمان مائوتسه تونگ و جامعه شوروي در زمان استالين، و حتي در جامعه اروپا زمان "تفتيش عقايد" (قرون وسطي) اعترافات براي رژيم مفيد بود. سئوال من اين است كه براي چه مفيد بود و چه زماني اينگونه نمايش ها براي رژيم لازم است و فايده از اين نمايش ها چيست. آقاي پروفسور آبراهيميان در تهران متولد شده است ولي در ده سالگي همراه با خانواده خود به آمريكا مسافرت كرد. آقاي آبراهميميان به من گفت كه فارسي را به كلي فراموش كرده بود ولي مجبور شد در دانشگاه براي تحقيقاتي كه انجام مي دهد، فارسي را از نو بياموزد. آقاي ابراهيميان در باره كتاب اعترافات زير شكنجه كه از طرف انتشاراتي دانشگاه كاليفرنيا University of California Press منتشر شده است، گفت: پروفسور يرواند آبراهيميان: اولين قسمت در باره همه ديگر جاهاست كه شكنجه و اعترافات در آنها هست. ولي اين قسمت تئوري است. اصل كتاب در باره ايران است. در باره ايران از خاطرات زندان، از زمان رضا شاه، محمدرضاشاه و بعدا در زمان جمهوري اسلامي. آنچه در ايران داوطلبانه توصيف مي شود و نمونه هاي متعدد آن را در 20 سال اخير ديده ايم، با اعترافات مشابهي مقايسه كرد كه در زمان مائوتسه تونگ در چين كمونيست به نمايش گذاشته مي شد و يادآور شد كه اين نوع اعتراافات در ايران كه اخيرا نمونه اي از آن در جمهوري اسلامي پخش شد و اعترافات مشابه آن نظير اعترافات دانشجويان و فعالان سياسي در رابطه با تظاهرات تيرماه با استفاده از رسانه هاي فراگير مثل تلويزيون پوشش گسترده اي در كشور پيدا مي كند. آقاي پروفسور ابراهيميان گفت: پروفسور يرواند آبراهيميان: دادگاه هاي پيش، چند سال پيش، خود دادستان گفت اگر اطلاعات بدهيد به بيگانه اين خودش جاسوسي است. اطلاعات در باره چي است؟ اگر اطلاعات در باره هوا هست، اينهم خود جاسوسي است و ما تصميم مي گيريم كه چه چيزي جاسوسي است. بهنام ناطقي: اعترافات زير شكنجه و بهره برداري سياسي از اين نوع اعترافات در تاريخ معاصر در روسيه شوروي و در دوران استالين باب شد. آقاي پروفسور ابراهيميان اشاره كرد كه نظام هاي حكومتي تماميت گرا هرچه بيشتر احساس ضعف كنند و خود را در مخاطره ببينند بيشتر به برگزاري نمايش اعترافات متوسل مي شوند. آقاي ابراهيميان گفت در 20 سال اخير شاهد اعترافات انواع فعالين سياسي در ايران بوده ايم. از معروف ترين نمونه ها، آقاي ابراهيميان اعترافات احسان طبري يكي از متفكران سياسي حزب توده را مثال آورد كه مدعي شد با مطالعه آثار يك روحاني شيعه به نام آيت الله مطهري از ماترياليسم و ماركسيسم رويگردان شده و به اسلام روي آورده است. ده ها تن از فعالان سياسي ديگر، از چريكهاي فدايي گرفته تا مجاهدين و سلطنت طلبان و روشنفكران در مقطع هاي مختلف در برابر دورين به اعترافاتي دست زدند كه در شرايط عادي از آنها انتظار نمي رفت. رژيم ها از برگزاري نمايش اعترافات چه انگيزه هايي دارند؟ يرواند ابراهيميان: انگيزه اين است كه براي مردم، جمعيت اين پروپاگاند است هم به نفع رژيم و هم بر صد مخالفين رژيم. براي رژيم انگيزه اين است كه اين اعترافات را هم لازم دارد براي كمك به رژيم و هم ضد پراپگند مخالفين رژيم. ولي همه جا اينطور مفيد نيست. اين شوها كمك مي كند به رژيم وقتي كه در آن كشور مردم هم فكر كنند كه يك توطئه اي هست ضد رژيم. ضد حكومت. ضد مردم. ضد امت. مردم نمي فهمند چه لازم است براي گرفتن اين اطلاعات. What I mean is that the viewing public does not know what process was used to get the confession and what torture was used in getting the confessions. يعني به چه روشي در زير شكنجه اين اعترافات را بيرون آوردند. بهنام ناطقي: در بررسي تاريخي كه شما كرديد به چه چيزهاي مهمي در اين كتاب اشاره مي كنيد؟ وقايعي كه ما به ياد مي آوريم. What are the historical exmples that you give in the book? دكتر يرواند ابراهيميان: خوب از ايران، اعترافات از رهبران حزب توده، پيكار، مجاهدين، خود خمينيست ها مثل حجت الاسلام مهدي هاشمي. پيش از اين انقلاب در زمان شاه اين اعترافات بود از چند روشنفكر آن زمان. بهنام ناطقي: آقاي ابراهيميان در اين قسمت از مصاحبه با راديواروپاي آزاد راديوآزادي گفت مردم نمي دانند از چه روشي براي گرفتن اعترافات استفاده شده و موضوع اينكه در گرفتن اعترافات از شكنجه استفاده شده است، از نظر مردم پنهان مي ماند. آقاي پروفسور يرواند ابراهيميان اشاره كرد كه گاهي شخص اعتراف كننده با استفاده از غفلت يا كم دانشي اعتراف گيرندگان مواردي را در اعتراف خود مي گنجاند كه بعد از تحقيق ساختگي بودن اين اعترافات بر اهل نظر آشكار مي شود. مثلا نام بردن از ساختمان ها يا محل هايي كه وجود خارجي ندارند. به طور مثال، آقاي كوپر يك تبعه انگليس كه در ايران به اتهام جاسوسي براي انگلستان اعتراف كرده بود، هنگامي كه روزنامه هاي انگلستان نوشتند سازماني كه وي مدعي است براي آن كار مي كرده، وجود خارجي ندارد، نتوانست با اين اعترافات آزادي خود را باز يابد. از آقاي يرواند آبراهيميان پرسيدم چطور شد به اين سوژه يعني اعترافات زير شكنجه به عنوان يك تحقيق تاريخي علاقمند شد؟ آقاي يرواند ابراهيميان گفت وقتي كه اين اعترافات چاپ مي شد در ايران، وقتي اينها را مي خواندم پشت مغز من يك زنگ مي زد كه از اينها در تاريخ خيلي خوانده ام. در تاريخ شوروي، در تاريخ اروپا و در تاريخ چين. برگشتم در تاريخ ديدم بله، خيلي مثل همين اعترافات است. آن وقت هم خيلي خاطرات چاپ مي شد در اروپا از زندانيان ايران كه بيرون آمده بودند. خيلي كتاب ها چاپ شده بود. اين خاطرات زندانيان برايم لازم بود بفهمم چه مي شد در زندان. بهنام ناطقي: چند تا ازمنابع را ممكن است اسم ببريد؟ پروفسوريرواند ابراهيميان: يكي خيلي جالب است. م. رها، خاطرات زندان است. يكي پارسي پور خاطرات زندان. خيلي مقاله هاي نوشته بودند در روزنامه ها. غفاري، خاطرات زندان است. همه كتاب ها همين زندان و خاطرات زندان است. خيلي هم بدست زنان زندان نوشته شده است. بهنام ناطقي: آقاي يرواند ابراهيميان كتاب هاي تحقيقي ديگري در باره تاريخ معاصر ايراتن منتشر كرده است كه در ميان آنها بايد به كتاب ايران بين دو انقلاب اشاره كرد كه در جولاي 1982 توسط انتشارات دانشگاه پرينستون منتشر شد.م كتاب ديگر آقاي ابراهيميان، مجاهدين ايران نام دارد و تاريخچه اي است از فعاليت هاي تروريستي سازمان مجاهدين خلق. كتاب ديگر آقاي پروفسور آبراهيميان، خميني گرايي، مجموعه مقالات در باره جمهوري اسلامي نام دارد كه در سال 1993 انتشار يافت.

در حاشيه محاكمه سيامك پورزند، روزنامه نگار كهنه كار، كه با استناد به اعترافاتي كه در بازداشتگاه از او گرفته شده است تحت محاكمه قرار دارد، نگاهي به كتاب تحقيقي اعتراف زير شكنجه از استاد علوم سياسي دانشگاه باروك نيويورك آقاي پروفسور يرواند آبراهيميان كه در آن انگيزه حكومت هاي تماميت گرا در استفاده نمايشي از اعترافاتي كه زير شكنجه و فشار زوحي از دستگير شدگان گرفته مي شود، بررسي شده است. براي مطالعه متن كامل اين مصاحبه دگمه "متن فارسي" را "كليك" بزنيد.
XS
SM
MD
LG