لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۱۴

رقابت هاي جهاني بر سر منابع نفتي درياي خزر و موضع جمهوري اسلامي


عليرضا طاهري نگراني از رو به تحليل رفتن منابع نفتي موجود جهان يكي از دلايليست كه بر پايه آن، جهان غرب - بخصوص آمريكا _ مي كوشد تا بهره گيري از ذخاير سوختي درياي خزر هر چه زودتر آغاز شود. آمريكا، همزمان، مي كوشد تا با سرمايه گذاري در روسيه، صادرات نفتي مسكو به غرب را گسترش دهد. واشنگتن، با اين تلاش ها، به سه هدف چشم دوخته است: نخست اين كه به يكه تازي هاي اوپك در بازارهاي جهاني نفت پايان دهد؛ بر تنوع فروشندگان سوخت هاي سنگواره يي ، مانند نفت و گاز، بيفزايد، و سرانجام، نگراني از پايان يافتن منابع سوختي موجود را از ميان بردارد. با همين ديدگاه است كه آمريكا موضع جمهوري اسلامي را مانع عمده بر سر راه بهره برداري هر چه زودتر از خزر مي داند، و در نتيجه از مواضع جمهوري هاي آذربايجان، فدرال روسيه و كازاخستان (قزاقستان ) در اختلافات جاريشان با جمهوري اسلامي بر سر تقسيم خزر، هواداري مي كند. روسيه داراي اولين، و خزر - پس از خليج فارس - داراي سومين منابع بزرگ نفت و گاز شناخته شده در جهان است. اما بهره برداري از خزر براي آمريكا بر بهره برداري از منابع روسيه اولويت دارد. نفت و گاز خزر را آسان تر و كم هزينه تر از نفت و گاز روسيه مي توان به بازار هاي جهاني رساند. بيشتر منابع نفتي روسيه در نقاطي دور از بندر هاي واقع در كرانه آب هاي عميق و مناسب پهلو گرفتن كشتي هاي نفتكش است. كار شناسان مي گويند: كوتاه ترين و اقتصادي ترين راه صدور نفت و گاز خزر از ايران مي گذرد. بگفته همين كارشناسان، ايران بخصوص مي تواند با مبادله نفت خزر با نفتي كه در جنوب دارد، از هزينه صادرات از حوزه خزر بكاهد. اما، در اين ميان، دست كم دو سد بزرگ وجود دارد: نخست اين كه روابط جمهوري اسلامي و آمريكا دشمنانه است. آمريكا جمهوري اسلامي را از اركان محور شرارت مي داند. جمهوري اسلامي نيز سال هاست كه از آمريكا با نام شيطان بزرگ ياد مي كند. دوم اين كه آمريكا نمي خواهد با واگذاري وظيفه صادرات نفت خزر صرفا به ايران، همه تخم مرغ هايش را در يك سبد بگذارد. و سوم اين كه حضور هر چند كمرنگ يك اوپكي (ايران ) در خزر چندان خوشايند آمريكا نيست. آمريكا نمي خواهد خزر و خليج فارس را گره بزند. در اين گير و دار، جمهوري اسلامي با قرار داد هاي دو جانبه يي كه روسيه و كازاخستان (قزاقستان ) بر سر تقسيم خزر بسته اندو و قرار داد مشابهي كه جمهوري آذربايجان روز نهم ماه آينده ميلادي با روسيه خواهد بست، مخالف است. از همين رو، جمهوري اسلامي در خزر روز بروز بيشتر خود را تنها مي يابد. مشكل ديگر جمهوري اسلامي اين است كه هنوز بدرستي نمي داند خواهان چه ميزان حقي در خزر است. در تهران ، اين حق از بسيت تا پنجاه در صد در نوسان است.اما، همسايگان ايارن در خزر، سهم جمهوري اسلامي را در اين دريا بيش از يازده در صد نمي دانند. با اين همه، مهندس بيژن نامدار زنگنه - وزير نفت جمهوري اسلامي - مي گويد:" در هر آن چه كه سهم و حق ايران از منابع نفتي درياي خزر بدانيم. حفاري و بهره برداري خواهيم كرد." آقاي زنگنه كه ميزان اين حق را روشن نمي كند، مي افزايد:"عمليات اكتشاف ما در اين مرحله تمام شده است." اما، خود آقاي زنگنه بي درنگ ياد آور مي شود:" در مرحله بعد بايد حفاري صورت گيرد تا وجود يا عدم وجود آن [نفت] معلوم شود." اين ياد آوري با گفته هاي پيشين آقاي زنگنه صريحا در تناقض است. اگر عمليات اكتشافي - آن چنان كه وزير نفت جمهوري اسلامي مي گويد - انجام گرفته باشد، پس قاعدتا بود يا نبود ذخاير نفتي هم مي بايد روشن شده باشد. مته زدن و حفاري بالطبع زماني آغاز مي شود كه وجود ذخاير نفتي، و حتي ميزان آن با ضرايب احتمالي، محرز شده باشد. آقاي زنگنه هم چنين مي گويد:"تنها نزديك به سيصد ميليون دلار براي ساخت زيربنا ها و تجهيزات [حفاري در خزر] سرمايه گذاري خواهد شد." اما، در اين جا هم، وزير نفت جمهوري اسلامي روشن نمي كند كه سرمايه ياد شده از كجا مي آيد. آقاي زنگنه سپس مي گويد:"دويست و بيست ميليون دلار براي ساخت يك دستگاه حفاري نيمه شناور براي حفاري در آب هاي عميق خزر هزينه لازم است." محل تامين اين هزينه نيز، با توجه به فشار هاي اقتصادي در ايران امروز، روشن نيست. بگفته وزير نفت جمهوري اسلامي، دستگاه ياد شده پيشرفته ترين دستگاهيست كه در دنيا براي حفاري در آب هاي عميق وجود دارد. اماباز هم، در اين جا نيز ، گفته هاي آقاي زنگنه با "اگر" همراه است. او مي گويد:"اگر دسگاه حفاري ما آماده شود، طبيعيست كه در منابع نفتي خزر كه آن را سهم ايران مي دانيم، عمليات حفاري خواهيم كرد."

نگراني از تحليل رفتن منابع سوخت در جهان، باعث شده است كه منابع نفت و گاز درياي خزر بيش از گذشته اهميت بيابند. آمريكا مي كوشد براي تضعيف اوپك و رفع نگراني از كاهش منابع سوخت، منابع درياي خزر را به توليد نزديك كند. ولي آمريكا موضع جمهوري اسلامي را مانع عمده بر سر راه بهره برداري هر چه زودتر از خزر مي داند. در نتيجه آمريكا از مواضع جمهوري هاي آذربايجان، فدرال روسيه و كازاخستان (قزاقستان ) در اختلافات جاري آنها با جمهوري اسلامي بر سر تقسيم خزر، هواداري مي كند. وزير نفت جمهوري اسلامي گفت براي بهره برداري از منابع نفتي خزر 300 ميليون دلار سرمايه گذاري مي شود ولي افزود حفاري هنگامي شروع خواهد شد كه دستگاه آن حاضر شود. براي مطالعه گزارش راديوآزادي در باره منابع نفتي خزر و چشم انداز بهره برداري ايران از آنها، دگمه متن فارسي را كليك بزنيد.
XS
SM
MD
LG