تاثير همكاري هاي آمريكا و ناتو با روسيه بر روابط ايران و روسيه

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) با توافق ديروز رم ميان ناتو و روسيه، گام ديگري در راه پاك كردن بقاياي چهل سال جنگ سرد برداشته شد. به رغم بر جاي ماندن بسياري از سوء ظن هاي گذشته، گرم تر شدن هر چه بيشتر روابط ميان مسكو و واشينگتن و حتي پيشروي آنها به سوي اتحاد مقدس، ديگر پديده‌اي خارق‌العاده نخواهد بود. اين چرخش چشمگير در روابط بين‌المللي بر شكلبندي نيرو ها در آسياي مركزي و قفقاز و نيز بر روابط تهران و مسكو در زمينه هاي گوناگون تاثير ميگذارد. ديپلماسي اقتصادي جمهوري اسلامي، در رابطه با روسيه، ابر قدرت پيشين، تجربة تلخي را از سر ميگذراند كه نشانه هاي آن را از هم اكنون در رسانه هاي تهران مي توان ديد. از نفت آغاز كنيم، عرصه‌اي كه در آن روسيه بيش از پيش به رقيبي خطرناك براي كشور هاي نفتخيز خليج فارس از جمله ايران بدل ميشود. با گسترش پيوند هاي سياسي و نظامي ميان غرب و روسيه، اين كشور بيش از پيش منبعي مطمئن خواهد شد براي تأمين انرژي دنياي صنعتي، تحولي كه يكي از پيآمد هاي احتمالي آن كاهش وابستگي ايالات متحده آمريكا به نفت خاورميانه خواهد بود، از سوي ديگر ادغام هر چه بيشتر روسيه در مجموعة نظامي- سياسي-اقتصادي غرب، راه را براي ورود اين كشور به سازمان جهاني تجارت خواهد گشود. هدف مسكو آن است كه فرآيند پيوستنش به اين سازمان تا پايان سال دو هزار و سة ميلادي، حدود يكسال و نيم ديگر، به پايان برسد. اين تحول بر بازرگاني خارجي ايران تأثير زيادي نخواهد داشت، زيرا كل صادرات اين كشور به روسيه در سال دو هزار ميلادي از پنجاه ميليون دلار بيشتر نبود و در عوض، طي همان مدت، از روسيه 550 ميليون دلار كالا وارد كرد. با اينهمه ورود روسيه به سازمان جهاني تجارت، اگر تحقق يابد، بدون ترديد انزواي ايران را بيشتر ميكند، هم در سطح منطقه‌اي و هم در سطح جهاني. همسو شدن روسيه و ناتو، بر رابطة قدرت ها در حوزة درياي خزر نيز تاثير خواهد گذاشت. روسيه كه در گذشته‌اي نه چندان دور به مواضع ايران در زمينه تدوين يك نظام تازه حقوقي براي درياي خزر نزديك بود، احتمالا تفاوت هاي ديپلماسي منطقه‌اي خود را با ديپلماسي جمهوري اسلامي بيش از پيش به نمايش خواهد گذاشت و با تكيه بر همگرايي روز افزون خود با واشنگتن، در مانور هاي بزرگي كه بر سر بهره‌برداري از منابع نفت و گاز درياي خزر و انتقال اين دو كالا به بازار هاي جهاني در جريان است، نقش فعال تري را بر عهده خواهد گرفت. تهران طبعا اين تحولات را با نگراني پيگيري مي كند، ولي اميدوار است كه دستكم در زمينة همكاري هسته‌اي با ايران، مسكو همچنان بر مواضع پيشين خود در برابر واشينگتن پافشاري كند و در ساير عرصه ها، از جمله بازسازي افغانستان، ميدان را سراسر به ايالات متحده وانگذارد.