سام فاله، Sam Falle يك عضو بازنشسته وزارت امورخارجه بريتانيا، كه در زمان نخست وزير مصدق زير دبيراول سفارت بريتانيا در تهران به كار اشتغال داد و پس از اخراج ديپلمات هاي بريتانيائي از ايران به قبرس انتقال يافت، به همراه جان والر John Waller، عضو بازنشسته سازمان اطلاعات مركزي آمريكا (سيا) در ميزگردي كه دوشنبه پيش در پايان كنفرانس كالج سنت انتوني دانشگاه آكسفورد در باره وقايع تاريخي 28 مرداد برگزار شده بود، شركت كردند و از نقشي كه سازمان هاي اطلاعاتي دو كشور در حمايت از بركناري دكتر محمدمصدق از مقام نخست وزيري توسط شاه سابق ايفا كردند، توضيح مي دهند. سام فاله در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد: محمد مصدق در مذاكرات پياپي با جرج ميدلتون، دبيراول سفارت بريتانيا در ايران، نظر خود را تغيير مي داد و نه تنها پيشنهاد هاي بريتانيا، بلكه پيشنهاد هاي آمريكا و سازمان ملل را نيز در باره نفت ايران نپذيرفت كه اگر مي پذيرفت، مسير تاريخ ايران عوض مي شد. وي مي افزايد: بريتانيا مصدق را ناچار از نزديكي به حزب توده مي ديد و ادامه كار او را باعث قدرت گرفتن اتحادشوروي در ايران مي دانست كه مي توانست حتي به شروع جنگ جهاني سوم بيانجامد. جان والر، كارمند سازمان سيا در تهران كه در جريان عمليات كودتاي 28 مرداد شركت داشت، در مصاحبه با راديو مي گويد: انگيزه ما از اين عمليات به جنگ سرد مربوط مي شودو ما شواهد بسيار داشتيم كه ايران در برنامه توسعه طلبي شوروي قرار داشت. مامور سابق سيا در تهران مي افزايد: حمايت آمريكا از بركناري مصدق به انگيزه دستيابي به منابع نفتي ايران نبود. هدايت الله متين دفتري، حقوقدان و نوه دكتر مصدق، در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد: كساني كه انگيزه مبارزه با نفوذ اتحادشوروي را مطرح مي كنند، قصد توجيه كودتا را دارند. وي مي افزايد انگليسي ها قصد گرفتن خسارات نجومي داشتند و نمي خواستند ملي شدن نفت در ايران سرمشقي براي كشورهاي نفتي ديگر بشود. دكتر همايون كاتوزيان، استاد دانشگاه اكسفورد در مصاحبه با راديوآزادي مي گويد: كودتا قابل اجتناب بود و آمريكا مي توانست با كمك به دولت مصدق با خطر جنگ سرد مقابله كند و از گرايش ايران به سمت شوروي جلوگيري كند.
شهران طبري (آكسفورد)
