ايران و تركيه: ديدار دو رئيس جمهوري در كاخ سعدآباد و برقراري تماس تلفني دائم بين سران

عليرضا طاهري عليرضا طاهري (راديوآزادي): ديدار پرزيدنت احمد نجدت سزر از ايران بسيار كوتاه بود اما بازتاب آن، به خصوص در رسانه هاي گروهي ايران، حكايت از موفقيت هاي چشمگير اين سفر رسمي دارد. اين موفقيت ها را بدون ترتيب مي توان اين گونه بر شمرد: رييس جمهوري اسلامي ايران به ميهمان خود اطمينان بخشيد كه اجازه نخواهد داد از خاك ايران براي عمليات تروريستي بر ضد تركيه بهره گرفته شود. جمهوري اسلامي پيشتر هم بار ها چنين وعده يي داده بود اما اين بار طرح مجدد اين تعهد با تحولي تازه همراه بود. آقاي خاتمي به ميهمان خود پيشنهاد كرد كه با يك خط مستقيم تلفني و بي نياز از شماره گيري، همواره با او در تماس باشد. محمد خاتمي گفت: هر زمان مساله يي در زمينه هاي امنيتي نگرانتان كرد، كافيست گوشي را برداريد و نگرانيتان را با من در ميان بگذاريد، آقاي رييس جمهوري. ميهمان از اين پيشنهاد ميزبان به وجد آمد و در مقابل گفت: ما از دولت شما، آقاي خاتمي، و برنامه هاي آن قويا پشتيباني مي كنيم. روي اين پشتيباني حساب كنيد. جاي دادن برنامه ديداري از تبريز براي آقاي نجدت سزر نيز هديه ديگري بود كه ميزبان به ميهمان مي داد. ره آورد ديگري كه احمد نجدت سزر از ايران با خود به تركيه برد; خبر افتتاح كرسي زبان و ادبيات تركي در دانشگاه علامه طباطبايي تهران است. از اين فهرست موفقيت ها كه بگذريم، به نكات تاريك و نيمه تاريكي مي رسيم كه هم چنان در روابط آنكارا/تهران خودنمايي مي كند. نخست اين كه تركيه حكومتي كاملا عرفي و معتقد به جدايي دين از سياست دارد اما ايران خود را اسلامي و متكي به شرع مي داند. همين تضاد در سفر آقاي نجدت سزر به ايران بدينگونه بازتاب يافت كه جاي سميرا نجدت، همسر رييس جمهوري تركيه در سفرش به ايران، خالي بود. بنا بر تشريفات در جمهوري اسلامي، اگر خانم نجدت به جمهوري اسلامي سفر مي كرد مي بايد خود را در مانتو و مقنعه مي پوشانيد. آقاي نجدت سزر ترجيح داد كه خانم را همراه نبرد. خود آقاي نجدت سزر مي گويد:اگر به اين شرط تن در مي داديم و خانم را با چادر و مقنعه به ايران مي برديم، به نظام حكومت غير ديني و چهره مدرن تركيه آسيب مي زديم. نكته تاريك ديگري كه در سفر آقاي نجدت سزر به تهران پديد آمد اين بود كه رييس جمهوري تركيه هيچ گونه ديداري با آيت الله علي خامنه يي رهبر جمهوري اسلامي ايران نداشت، در حالي كه بيشتر شخصيت هاي خارجي ميهمان در ايران با آيت الله خامنه يي هم ديدار مي كنند. روشن نيست كه آيا رهبر جمهوري اسلامي خواستار ديدار با پرزيدنت نجدت سزر نبوده يا پرزيدنت نجدت سزر علاقه يي به چنين ديداري نداشته است. ريشه اين قضيه را شايد بتوان در اين واقعيت يافت كه ميهمانان ترك در ايران كوچك ترين ميلي به ديدار از مقبره آيت الله خميني رهبر انقلاب اسلامي ندارند و متقابلا سياستمداران ايراني ميهمان در تركيه از ديدار از مقبره آتاتورك بنيادگذار تركيه نوين پرهيز مي كنند. آخرين نكته چشمگير ديگر در سفر رييس جمهوري تركيه به جمهوري اسلامي اين بود كه بر خلاف پيشبيني تحليلگران، پرزيدنت نجدت سزر هيچ گونه پيامي از آمريكا براي جمهوري اسلامي همراه نداشت.