مشكلات بازسازي ناوگان مسافربري هوائي ايران

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) دكتر فريدون خاوند (راديوآزادي): شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران (هما) با بزرگ ترين بحران دوران زندگي خود روبرو است و مسئولان آن از بيم دارند كه شمار زيادي از هواپيما هاي اين شركت در آيندة بسيار نزديك اجازة پرواز بر پاية نرم هاي بين‌المللي را از دست بدهند. به گفتة احمد خرم، وزير راه و ترابري، هواپيما هاي بويينگ 727 متعلق به «هما» تا مهر ماه امسال (حدود چهل روز ديگر) اجازة پرواز نخواهند داشت و فوكر هاي آن نيز چند ماه بعد زمينگير خواهند شد. به بيان ديگر بخش عمدة صندلي هاي ناوگان «هما» آخرين روز هاي خود را ميگذرانند و در شرايط كنوني اميدي به يافتن جايگزين براي آنها نيست. بحران مالي يكي از مهم ترين موانع بر سر بازسازي «هما» است. زيان اين شركت، كه تنها در سال جاري (1381) صد و ده ميليارد تومان پيش بيني شده، بار سنگيني را بر بودجة دولت تحميل ميكند كه رها شدن از آن در آيندة نزديك امكان پذير نيست. «هما» در شرايطي با اين زيان روبرو است كه سوخت هواپيما هايش را به صورت يارانه‌اي، در سطحي بسيار پايين تر از بهاي بين‌المللي، از دولت دريافت ميكند. بر اساس قانون برنامة پنجسالة سوم قرار است تا پايان برنامه (حدود دو سال و نيم ديگر)، چهل و نه در صد سهام شركت «هما» به بخش خصوصي واگذار شود. روزنامة «ايران» چاپ تهران هفتة گذشته به نقل از معاون برنامه ريزي«هما» نوشت كه به دليل اوضاع مالي اين شركت، هيچ خريداري براي آن پيدا نشده و حتي سازمان تأمين اجتماعي و صندوق بازنشستگي كشور هم حاضر نيستند سهام آنرا بابت بخشي از طلب هاي خود از دولت بپذيرند. يكي از مهم ترين عوامل بحران مالي كنوني «هما»، به گفتة مسئولان آن، يارانه‌اي بودن نرخ پرواز هاي آنست. آنها ميگويند كه هم اكنون نرخ يك ساعت پرواز در ايران، بر پاية هر دلار معادل هشتصد تومان، حدود هيجده دلار است، حال آنكه نرخ متوسط براي همان مقدار پرواز در جهان به هفتاد دلار ميرسد. راه چاره، از ديد مسئولان «هما»، واقعي كردن نرخ پرواز است و اين كاري است كه به گفتة احمد خرم، وزير راه و ترابري، در آيندة نزديك از راه حذف يارانة پرواز هاي هوايي در ايران انجام خواهد گرفت. ولي در وراي دشواري هاي مالي، شركت «هما» با دشواري هاي ناشي از تحريم بازرگاني آمريكا روبرو است، به اين معنا كه نه فقط به بويينگ هاي ساخت ايالات متحده دسترسي ندارد، بلكه حتي از خريد ايرباس هاي اروپايي نيز، به دليل استفاده از تكنولوژي آمريكايي در ساخت آنها محروم است. هواپيماي معروف به «ايران-140» نيز، كه مونتاژ آن با همكاري اوكراين در كشور آغاز شده، ظاهرا با استقبال شركت هاي هوايي ايران از جمله «هما» روبرو نشده است. به نظر ميرسد كه هم در وزارت راه و ترابري و هم در شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي، نسبت به آيندة هواپيماي «ايران-140» ترديد هاي جدي وجود دارد.