(rm) صدا | [ 4:43 mins ]
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که برخی از جمعیت مسلمان که شمار آنها در کشورهای غربی در سالهای دهه 1990 میلادی به شدت رو به افزایش گذاشت، علاقه‌ای به سنت‌ها و فرهنگ کشورهائی که به آنها تابعیت داده‌اند ندارد و حتی بعضی با آن دشمن هم هستند. برای اینکه شهروندان جدید قابلیت بیشتری برای ادغام در جوامع میزبان داشته باشند، اخیرا سئوالات امتحان شهروندی در کشورهای غربی تغییر کرده است. جوامع غربی در آزمون های شهروندی خود را مجموعه ای از فرهنگ و آداب و رسوم عرضه می کنند و از داوطلبان انتظار دارند خود را متقاضی پیوستن به این مجموعه ببیند. بهنام ناطقی (رادیو فردا، نیویورک): در برابر موج روز افزون مهاجرت از کشورهای اسلامی به غرب، کشورهای غربی به فکر تغییر آزمون شهروندی افتاده‌اند که در آن خود را به صورت مجموعه‌ای از اندیشه‌ها و آداب و رسوم می‌بینند، و از این نظر، آزمون‌های شهروندی در اروپا به تدریج دارد به آزمون شهروندی در آمریکا نزدیک می‌شود که داوطلب شهروندی را مجبور می‌کند مفاهیمی مثل آزادی فرد، حکومت قانون و وظایف شهروندی را مطالعه کند.
اداره شهروندی و مهاجرت، که در نظام جدید بعد از 11 سپتامبر 2001 جانشین اداره مهاجرت و تابعیت قدیم شده است، روز سه شنبه (فردا) توصیه‌های جدیدی را که بعد از سه سال مطالعه به روی نوع سئوالها و نحوه انجام این امتحان به تصویب رسیده است، را اعلام می‌کند که قرار است در سالهای آینده در تهیه سئوالات آزمون شهروندی مورد استفاده قرار گیرد. در کشورهای دیگر نیز امتحان شهروندی دستخوش تغییر می‌شود زیرا شهروندان جدیدی که از کشورهای اسلامی به غرب مهاجرت کرده‌اند، برای پذیرش فرهنگ و سنت‌های جامعه میزبان چندان علاقه نشان ندادند. مثلا یک نظرسنجی در سال 2004 در آلمان نشان داد که هر 5 شهروند مسلمان آلمانی دست کم یکی معتقد است که قانون اساسی آلمان با تعالیم قرآن مغایرت دارد.
بریتانیا از ماه نوامبر (دو ماه پیش) آزمون جدیدی برای متقاضیان شهروندی آغاز کرد و همچنین مراسمی برای سوگند شهروندی شبیه به مراسمی که در آمریکا انجام می‌شود، برقرار کرد که در گذشته وجود نداشت. از سوی دیگر، بنا به گزارش روزنامه گاردین، در هلند هم یک برنامه جدید به طور آزمایشی شروع شد که براساس آن، امتحان زبان هلندی و فرهنگ و آداب این کشور در کشورهای مبدا از متقاضیان به مهاجرت به عمل می‌آید . دولت هلند همچنین می‌خواهد مهاجران را ملزم کند که به مدت سه سال در کلاسهای فرهنگ و شهروندی شرکت کنند. در گذشته این آزمون بعد از ورود داوطلب به هلند انجام می‌شد. از اوائل ماه ژانویه نیز در منطقه بادن ووتمبرگ آلمان، از متقاضیان شهروندی مسلمان تابعه بعضی کشورها، سئوالاتی در آزمون شهروندی گنجانده شده است از جمله در باره حقوق زنان، آزادی‌های مذهبی و زندگی خانوادگی.
اداوارد راتساین، نویسنده نیویورک تایمز می‌نویسد یکی از دلایل فعالیت گسترده در غرب برای تغییر امتحان شهروندی شمار کثیر شهروندان مسلمان در اروپا است که نه تنها جدا از مردم دیگر زندگی می‌کنندبلکه با فرهنگ و آداب و رسوم جامعه میزبان دشمنی دارند، به همین سبب، دولتها می‌کوشند نوعی هویت تازه برای شهروندان جدید به وجود بیاورند بر اساس ارزش‌ها و اعتقادات مشترک، اما مسئله این است که این ارزش‌ها کدام است و آن هویت چگونه باید باشد.
در بریتانیا، مقام مسئول اداره مهاجرت معتقد است که هدف از آزمون و آموزش‌های جدید شهروندی این باید باشد که به مهاجران درک بهتری از ابعاد سیاسی و مدنی شهروندی بدهد. با این حال، در آزمون 45 دقیقه‌ای شهروندی هرچند در باره نظام سیاسی و حتی دین رسمی سئوالاتی هست، بیشتر تاکید آن بر آشنائی با زندگی در بریتانیا است به طوریکه حتی برای کسانی که زبان هم نمی‌دانند، نشان دادن آگاهی عملی در باره نحوه زندگی مورد آزمایش قرار می‌گیرد، و امتحان کاری به فرهنگ یا تاریخ بریتانیا ندارد.
در آمریکا اشکالی که از آزمون شهروندی گرفته می‌شد، استاندارد نبودن شیوه قضاوت در باره جوابهای متقاضی به سئوالات در باره سیاست و نحوه انتخابات و رای گیری و نظائر آن بود و کمیسیونی که سه سال به روی آن آزمون مطالعه کرده است همچنین از جنبه حفظی آن انتقاد کرده بود که به جای مطالب کلی، به خاطر سپردن بعضی اسامی و حقایق تاریخی آن را محدود می‌ساخت. با این حال، در آزمون کنونی، مطالب مفهومی هم در کنار جزئیات تاریخی سئوال می‌شود،مثلا اینکه چرا در آمریکا 100 سناتور وجود دارد یا اینکه باور اصلی در اعلامیه استقلال چیست؟
