نابسامانی های حاصل از تزریق انبوه دلارهای نفتی در شریان های اقتصادی کشور: «بیماری هلندی»

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر جهش بهای نفت طی دو سال گذشته، از خطر پیدایش «بیماری هلندی» در اقتصاد ایران سخن گفت. بیماری هلندی اصطلاحی است به مفهوم نابسامانی هایی که بر اثر تزریق انبوه و بی ملاحظه در آمد های حاصل از منابع طبیعی، به ویژه نفت، در ساختار های اقتصادی یک کشور پدید می آید، نابسامانی هایی شبیه آنچه در دهه 1970 میلادی گریبانگیر هلند شد. مقابله با «بیماری هلندی»، از دیدگاه مرکز پژوهش های مجلس، نیازمند اعمال سیاست انقباض ارزی، کاهش وابستگی دولت به نفت در زمینه هزینه های جاری و تخصیص مناسب تر اعتبار های عمرانی است. فریدون خاوند (رادیو فردا، پاریس): «بیماری هلندی»، دستکم برای خوانندگان رسانه های اقتصادی تهران یا آنها که بحث های مجلس شورای اسلامی بر سر بودجه 1385 را پیگیری می کنند، اصطلاحی است آشنا. سخن بر سر نابسامانی هایی است که بر اثر تزریق انبوه و بی ملاحظه در آمد های حاصل از منابع طبیعی، به ویژه نفت، در ساختار های اقتصادی یک کشور پدید می آید، نابسامانی هایی شبیه آنچه در دهه 1970 میلادی گریبانگیر هلند شد و به همین نام شهرت یافت. هلند به سرعت بیماری را از خود دور کرد، اما شمار دیگری از کشور ها، از جمله ایران، بیش از بیش در کام آنچه «نفرین طلای سیاه» نیز لقب گرفته، فرو رفتند. در گزارشی که چکیده آن در شماری از رسانه های بامداد چهارشنبه تهران انتشار یافته و عنوان اصلی صفحه نخست روزنامه دنیای اقتصاد را نیز به خود اختصاص داده، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر جهش بهای نفت طی دو سال گذشته، از خطر پیدایش «بیماری هلندی» در اقتصاد ایران سخن می گوید. این گزارش، که عنوان آن «عملکرد بودجه کشور و اثر آن بر اقتصاد ملی» است، جهش بهای نفت را طی دو سال گذشته یکی از «نقاط عطف تاریخ معاصر اقتصاد ایران» توصیف می کند و می افزاید که این رویداد، از لحاظ آثار حاصل از در آمد قابل توجهی که نصیب اقتصاد ملی ساخته، با وضعیت سال های 1353-1354 خورشیدی (همزمان با شوک نخست نفتی) قابل مقایسه است. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با اشاره به سهم بسیار سنگین نفت در نخستین لایحه بودجه دولت احمدی نژاد به عوارض «بیماری هلندی» در فضای اقتصادی ایران می پردازد از جمله از میان رفتن زمینه رقابت پذیری و تنوع اقتصاد ملی، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری دولتمردان، اوجگیری نقدینگی، جهش تورم و فرو رفتن کشور در دور باطل ناشی از استفاده بیش از حد از درآمد های نفتی. مقابله با «بیماری هلندی»، از دیدگاه مرکز پژوهش های مجلس، نیازمند اعمال سیاست انقباض ارزی، کاهش وابستگی دولت به نفت در زمینه هزینه های جاری و تخصیص مناسب تر اعتبار های عمرانی است.