پدیده تروریسم، قسمت چهارم: انگیزه های مذهبی و اجتماعی

در بخش چهارم از مجموعه گزارش‌ها در باره پدیده تروریسم، به انگیزه های اجتماعی و مذهبی تروریسم می‌پردازیم. بروس هافمن Bruce Hoffman از تحليلگران بنياد فکری RAND می‌گويد سازمان های تروريستی اسلامی، با عضوگيری از کسانی که حاضرند بميرند، در واقع خودتخريبی را به عنوان يک پديده مثبت اجتماعی معرفی می‌کنند. بن لادن و ديگر رهبران تروريست کوشيده اند که حضور غربی ها در جوامع اسلامی را به عنوان حمله و توطئه ای عليه اسلام معرفی کنند. مايکل شوئر، مامور سابق سيا می گوید حضور نظامی ما اکنون به اين انديشه دامن می‌زند که بايد برای دفاع از اسلام دست به جهاد زد. رضوان مسمودی، از مرکز مطالعات اسلامی و دموکراسی می‌گويد که فساد و بيکاری و خشم ناشی از اینکه اسلام قرنهاست موقعيت غالب خود را در جهان از دست داده است عاملی در سوق دادن برخی از عرب ها به سوی تروريسم است. انگيزه های مذهبی يکی از قدرتمند ترين انگيزه ها، مذهب است. بروس هافمن Bruce Hoffman از تحليلگران بنياد فکری RAND می‌گويد سازمان های تروريستی اسلامی، با عضوگيری از کسانی که حاضرند بميرند، در واقع خودتخريبی را به عنوان يک پديده مثبت اجتماعی معرفی می‌کنند. بروس هافمن: روش مثبت جلوه دادن بمب گذاری انتحاری، استفاده از زبان و چارچوب مذهب است. به بمب گذار گفته می‌شود که بهشت می‌رود. البته پاداش مادی و مالی نيز برای خانواده بمب گذار درنظر گرفته می‌شود که فراتر از مسئله مذهبی يا غيرمذهبی بودن گروه تروريستی می‌رود. اغلب، خانواده فرد بمب گذار مورد حمايت و نگهداری قرار می‌گيرد. پژوهشگران برآنند که تروريست اسلام‌گرايی که بر اساس اصل شهادت داوطلب می‌شود، متکی بر اين اصل است که اگر در حمله به دشمن کشته شود، به بهشت می‌رود. در حالی که تروريسم بنا بر ماهيت و تعريف، غيرنظاميان بيگناه را نيز به قتل می‌رساند، عملی که برخلاف دستور اسلام است. اين، تناقضی است که داوطلب شهادت بايد با آن روبرو شود. رضوان مسمودی Radvan Masmoudi مدير مرکز مطالعات اسلامی و دموکراسی در شهر واشنگتن می‌گويد: رضوان مسمودی: بمب‌گذاران انتحاری اين تناقض را در ذهن خود به اين ترتيب حل می‌‌کنند که کسانی را که در اتوبوس و رستوران به قتل می‌رسانند، غيرنظامی به حساب نمی آورند و می‌گويند، چون حالت جنگی جريان دارد و اين افراد به نوعی مرتبط با آن هستند، بنابراين شهروند غيرنظامی نيستند. بمب گذاران می‌دانند که اسلام، کشتن غيرنظاميان را ممنوع ساخته و به اين ترتيب خود را توجيه می‌کنند. در سال‌های اخير، بن لادن و ديگر رهبران تروريست کوشيده اند که حضور غربی ها در جوامع اسلامی را به عنوان حمله و توطئه ای عليه اسلام معرفی کنند. مايکل شوئر، مامور سابق سيا که مدتی جزو گروه تعقيب بن لادن بوده می‌گويد: مایکل شوئر: سياست خارجی آمريکا در خدمت چنين تصويرسازی از غرب است. چه حمايت بی قيد و شرط ما از اسرائيل، و چه اکنون حضور نظامی ما در افغانستان، در فيليپين، در عراق، در شبه جزيره عربستان، صرف حضور ما اکنون به اين انديشه دامن می‌زند که بايد برای دفاع از اسلام دست به جهاد زد. مسايل اجتماعی رضوان مسمودی، از مرکز مطالعات اسلامی و دموکراسی می‌گويد که فساد و بيکاری در کشور های عربی بسيار گسترده است. او همچنين به اين موضوع اشاره می‌کند که اسلام قرن‌ها است موقعيت غالب خود را در جهان از دست داده است و خشم ناشی از اين شکست نيز عاملی در سوق دادن برخی از عرب ها به سوی تروريسم است. اما مسمودی هشدار می‌دهد که اين خشم نبايد مردم بيگناه را هدف قرار دهد، بلکه بايد در مسيری صلح آميز بيفتد تا راه حل های صلح آميز برای مسايل جدی پيدا کند. رضوان مسودی: ما بايد به عنوان عرب و مسلمان، فکر کنيم به اين که چرا در چنين وضعيت خرابی قرار داريم. بايد خشم خود را کنترل کنيم. خشم فقط تا زمانی خوب است که به انسان انرژِ و انگيزه بدهد، به شرطی که شما بتوانيد برغم خشم ، از مغزتان برای تصميم گيری استفاده کنيد. کارشناسان معتقدند که تروريسم اغلب در سطح تاکتيکی کارآيی دارد، زيرا آگاهی عمومی نسبت به يک هدف يا ناراحتی را تحت تاثير قرار می‌دهد. اما بايد توجه داشت که نمونه های چندانی وجود ندارد که نشان دهد تروريست ها بدون هنر سياست و بدون محدود کردن خشونت، قدرت را به دست گرفته باشند يا توانسته باشند آن را حفظ کنند.