در قلمرو ادب: مصاحبه با محمدرضا یوسفی و نقد و بررسی کتاب «سایه پو»

مصاحبه با محمدرضا یوسفی نویسنده در قلمروی ادبیات کودکان و نوجوانان درباره وضعیت ادبیات کودک در ایران امروز و نگاهی به کتاب پرخواننده در آمریکا، «سایه پو» به قلم ماتیو پرل از جمله بخش های برنامه این هفته «در قلمرو ادب» را تشکیل می دهند. امیر آرمین (رادیو فردا): محمد رضا یوسفی از نویسندگان پرکار در قلمرو ادبیات کودکان و نوجوانان است نخستین اثر او در سال 1358 منتشر شده است. محمدرضا یوسفی وضعیت ادبیات نوجوانان و کودکان در ایران امروز را شرح می دهد. محمدرضا یوسفی: ادبیات کودکان شرایط بسیار بحرانی دارد. بحران در رابطه با آمار و تیراژ کتاب خودش را به شکل خیلی درناکی نشان می دهد که با 20 میلیون مخاطب کودک و نوجوانی که ما داریم، تیراژ کتاب در ایران سه هزار است متوسط و برخی کمتر و بیشتر. مساله بعدی این است که کتاب به دست بچه ها نمی رسد، یعنی یک پخشی که به شکل گسترده و جدی و خیلی منطقی بتواند کتاب را به دست بچه ها برساند، وجود ندارد و نتیجتا اتفاقی ممکن است بچه ها با یک کتاب ارتباط برقرار کنند، منهای آن طیف از نویسندگانی که آثارشان از طریق رسانه ها تبلیغ می شود. آموزش و پرورش که می تواند یکی از عوامل تعیین کننده و تاثیرگذار در حیطه ادبیات کودک است در رابطه با رساندن کتاب به دست بچه ها باشد، متاسفانه وضعیت بسیار منفعل دارد. ا . آ: اینطور که در خبرها هست، دولت در مدارس نمازخانه درست می کنند، آیا در کنار اینها کتابخانه های فعال، کتابخانه هایی که بچه ها به کتاب های متنوع دسترسی داشته باشند هم درست می شود؟ محمدرضا یوسفی: کتابخانه متاسفانه در اغلب مدارسی که من دیدم، چیزی بیشتر شبیه به انباری مدارس است و از این فاجعه آمیزتر این است که در مدارس ما اصلا کتابدار آموزش و پرورش تربیت نمی کند، یعنی ما در مدارس کتابدار نداریم. ا . آ: نویسندگان کتاب کودک مانند شما چقدر با مسئولان آموزش و پرورش، معلمان و هر کسی که به یک شکلی با دانش آموزان کشور سر و کار دارد ارتباط دارند؟ محمدرضا یوسفی: آموزش و پرورش برنامه ای کلا در این رابطه ندارد. اگر یک مدیری خودش یک شخصیت فرهنگی داشته باشد و علاقمند به کتابخانی باشد، می آید با یک نویسنده تماس می گیرد و برنامه می گذارد مانند نمایشگاه کتاب و از ما دعوت می کنند و برای من بسیار شگفت انگیز است که آن روزها یکی از روزهای خاص این بچه ها است. یک رویداد مثبتی که بعد از انقلاب ما در عرصه ادبیات کودک پیدا کردیم، گسترش ان جی اوهای مربوط به ادبیات کودک است. ا . آ: از محمد رضا یوسفی بیش از 160 اثر در حوزه ادبیات نوجوانان و کودکان در سه دهه گذشته منتشر شده است. سال 2000 نامزد جایزه هانس کریستین اندرسون از ایران، سال 1996برنده دیپلم افتخار کتاب کودکان از هلند و سال 1998 برنده دیپلم افتخار کتاب کودکان ازهند بوده است. کتاب «دختر سیاره» او نامزد یک جایزه کتاب کودک درآمریکا شده و قصه های آینه که توسط نشر شباویز منتشر شده نامزد جایزه مجله لایف بوده. سه کتاب کودک او منتخب کتابخانه مونیخ شده است. در ایران پلاک ویژه شورای کتاب کودک و چند لوح ویژه این شورا به یوسفی اهدا شده است. محمد رضا یوسفی نویسنده برگزیده کتاب کودکان شده و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دیپلم افتخار خودرا به او اهدا کرده است. کتاب های «دو چرخه» و «حسنی به مکتب نمی رفت» ازداستانهای پرخواننده این نویسنده است که جایزه های چندی را برای یوسفی به ارمغان آورده است. کتاب «سایه پو» به قلم ماتیو پرل، نشر رندوم هاوس از رمان های پر خواننده آمریکا است. مریم احمدی (رادیو فردا): ماتیو پرل در این دومین رمان خود به پایان اسرار آمیز زندگی ادگار آلن پو نویسنده نامدار آمریکایی می پردازد. ادگار آلن پو در سال 1849 درمسیر سفر از ویرجینیا خانه اش یه فیلادلفیا درشهر بالتیمور مرکز ایالت مریلند ناپدید شد و پنج روز بعد در بیمارستانی در حال مستی و هذیان گویی درگذشت و بی خبر به خاک سپرده شد. رسانه ها هم نوشتند جای پو چندان هم خالی نیست. مراسم خاکسپاری حقیرانه این نویسنده بزرگ برای کنتین کلارک خواننده پر حرارت آثار پو و وکیل مدافع در بالتیمور شک برانگیز است. کلارک می خواهد از ادگار آلن پو و شهرت او دفاع کند. چراکه شایعه ها از مرگ نویسنده بر اثر زیاده روی در باده گساری حکایت می کند. پرسشهایی درذهن کلارک مطرح می شود: چرا پو در پنج روز آخر عمرش از نظرها ناپدید ماند؟ چه شد که مرگ او در بالتیمورفرارسید؟ اینها همه به وسوسه کلارک تبدیل می شو و دلمشغولی بزرگ وی خاصه پس ازآنکه درمی یابد شوالیه اوگوست دوپین کارآگاه افسانه ای داستانها ی پو آفریده صرف ذهن خلاق نویسنده نبوده، بلکه پو او را از روی یک الگوی واقعی ترسیم کرده است. کلارک در راستای کنجکاوی هایش به پاریس می رود تا رد دوپین واقعی را بگیرد بدان امید که او حقوقدان را در حل معمای مرگ نویسنده یاری دهد. سایه پو آمیزه استادانه ای از واقعیت تاریخی درگذشت ادگار آلن پو با تخیل نویسنده است. پرل یافته های دقیق و تازه تاریخی رابه منظور بازسازی آخرین روزهای زندگی پو به کار می گیرد. پی رنگ داستان همراه با رفت و برگشت های مکرر به گذشته و نیز وصف دقیق جزئیات سرگذشت از سایه پو رمانی خواندنی می سازد. ا . آ: رادیو فردا آماده تماس با نویسندگانی است که مایلند در باره آثار خود و مسائل ادبی گفتگو کنند. با ما به نشانی farda@radiofarda.com تماس بگیرید.