در قلمرو ادب

مصاحبه با لیلا صادقی نویسنده و مترجم در تهران و جنجال درباره گونتر گراس نویسنده آلمانی با افشاگری علیه خود از جمله بخش های مختلف برنامه این هفته «در قلمرو ادب» را تشکیل می دهند. لیلا صادقی در مصاحبه با رادیو فردا می گوید: دوست دارم خواننده هم سهمی در تشکیل اثر ادبی داشته باشد و من در طول این سه چهار سال در هر کارم به شکلی مشارکت خواننده را تجربه کردم که در کار چهارم باز به شکل دیگری خواننده را همتای نویسنده و حتی پیشتر از آن قرار دادم که بتواند با متن تعامل داشته باشد. امیر آرمین (رادیو فردا): از لیلا صادقی نویسنده و مترجم در تهران کتاب «اگه اون لیلاست پس من کی ام؟» به تازگی منتشر شده است. نوشته ها ی لیلا صادقی به گفته منتقدان ادبی و خود او، برای خواننده سنتی داستان های ایرانی امری غریبه است و یا خواننده چندان آشنایی با آن ندارد. این شاید به خاطر آن است که خانم صادقی در نوشته هایش مصور گراست و به نظام تصویری روی آورده است این سبک تازه را از زبان خود او می شنویم. لیلا صادقی: درباره این که نوشته ها را به تصویر می کشند دو نگرش وجود دارد. یکی این که آیا دقیقا تصویر جایگزین زبان می شود که برخی در مغزهایشان با عرضه گذاری منفی در این باره صحبت کردند که برای من این اتفاق نمی افتد و با یک دقت نظر بیشتری متوجه می شویم تصویر به جای واژه قرار نگرفته در این کارها و دو نظام روانی مختلف یک نظام زبان گفتاری و یک نظام زبان تصویری در کنار هم قرار گرفتند و امکاناتشان با هم در تعامل است. اتفاقی که در این داستان هایی که تصویر در میان جملات قرار می گیرد و بین زبان نوشتاری با تصویر مواجه می شویم، به خواننده این اجازه را می دهد که وارد بازی شود و از این که یک معنای قطعی بخواهد در نظر بگیرد برای یک قرارداد آزاد شود و بتواند با نگاه کردن به یک تصویر، خودش یک حوزه معنایی را میان آن جمله قرار دهد. مساله مشارکت خواننده است و این که خواننده فقط خطوط را نخواند و بگذرد. خیلی از دوستانی که کارهای من را خواندند، همیشه می گویند این کارها را در اتوبوس و جاهای شلوغ نمی شود خواند و باید در اتاق را بست و تمرکز داشته باشد. دلیلش این است که تمام حواس مخاطب را متمرکز به خود می کند، چون مشارکت خواننده را می طلبد. ا . آ: یعنی با وجود همه طنزی که گفته می شود در نوشته های شما هست، شما می خواهید خواننده خیلی جدی باشد و جدی با نوشته ها برخورد کند. لیلا صادقی: بله دوست دارم خواننده هم سهمی در تشکیل این اثر ادبی داشته باشد. به شکل های مختلفی ممکن است این کار انجام شود. برخی با سبک های دیگری از نوشتار این کار را انجام می دهند، ولی من در طول این سه چهار سال در هر کارم به شکلی مشارکت خواننده را تجربه کردم که در کار چهارم باز به شکل دیگری خواننده را همتای نویسنده و درواقع می شود گفت پیشتر از آن قرار دادم که بتواند با متن تعامل داشته باشد و انتخاب خواننده مورد اهمیت قرار می گیرد. ا . آ: از این نویسنده «ضمیر چهارم شخص مفرد» در سال 1379 توسط نشر هامون، «وقتم کن که بگذرم» در سال 1380 توسط نشر نیلوفر «مجموعه 60 داستان کوتاه»، و ترجمه ای از مارک استنلی بویین نیسنده انگلیسی با عنوان «وهم بزرگ: من زیر نظرم» منتشر شده است و کتاب «داستانهایی برعکس» به قلم او منتظر چاپ و نشر است. گونتر گراس نویسنده آلمانی با افشاگری علیه خود جنجالی برپا کرد . گونتر گراس گفت در نوجوانی در آخرین ماههای جنگ جهانی دوم مدت کوتاهی داوطلبانه به نازیها پیوسته و در سازمان مخوف و بدنام اس اس خدمت کرده است. مریم احمدی (رادیو فردا): بار دیگر مشخص شد هیچ چیز بهتر از افشای فریبکاری و محکومیت نمی تواند موجب پرفروش شدن یک کتاب بشود. از زمانی که گونتر گراس به یک روزنامه گفت در ماههای پایانی جنگ جهانی دوم داوطلبانه در سازمان نازی اس اس خدمت کرده و خشم اروپاییان را برانگیخته است، عده ا ی خواهان بازپس گرفته شدن جایزه ادبی نوبل نویسنده و لغو ملیت لهستانی او شدند. این همه هجوم تبلیغاتی برعکس، موجب شد تازه ترین کتاب گونتر گراس به نام «کندن پوست پیاز» که زندگینامه اوست به پرفروش ترین کتاب تبدیل شود. ناشر تلاش کرد نشر اثر را هرچه زودتر انجام دهد و کتاب را به بازار بفرستد.تا کنون سفارش 250 هزار جلد کتاب به ناشر رسیده است. هارکورت ناشر آمریکایی در نظر دارد برگردان اثر به انگلیسی را تا سال 2007 به بازار بفرستد. گونتر گراس گفته است در 15 سالگی می خواست به نیروی دریایی آلمان نازی بپیوندد که موفق نشد.اما دو سال بعد به خدمت فراخوانده شد و به درسدن اعزام گردید تا در اس اس کار کند.هیچ سندی در دست نیست که نشان دهد گونتر گراس در جنایتهای نازیها در آن سالها دست داشته است. خشم منتقدان از آن است که نویسنده 78 ساله تا کنون این راز را از جهانیان مخفی نگاه داشته بود در حالی که طی این سالها مدام در باره مسئولیت فردی و جمعی در کشتار یهودیان و جنایتهای نازیها موعظه کرده بود. گونتر گراس متهم به دورویی شده و اینکه به منظور پر فروش کردن زندگینامه اش با تاخیر بسیار زیاد ماجرای دوران جوانی خودرا افشا کرده است. در این میان اما نویسندگان بزرگی هم به دفاع از گونتر گراس برخاسته اند. سلمان رشدی می گوید «نمی توان تنها بر پایه نوجوانی فرد داوری کرد و بیش از 70 سال کاراو را نادیده گرفت . و به نظر من در قرن ما دو نویسنده غول وجود دارند؛ گونتر گراس و گابریل گارسیا مارکز. جان ایروینگ نویسنده نیز با نفرت انگیز خواندن جنجال رسانه ها می گوید گراس نویسنده ای جسور است و همیشه هم این طور بوده است. گونتر گراس گفته است: سکوت سالهای طولانی من یکی از دلیلها ی نوشتن زندگینامه ام بوده؛ باید سر انجام این را می گفتم. با ما به نشانی farda@radiofarda.com تماس بگیرید.