در قلمرو ادب

گفتاری درباره سانسور نویسندگان دگراندیش در ترکیه، مصاحبه با لیلا صادقی نویسنده در تهران و معرفی رمان پرخواننده هفته آمریکا؛ سی یینگ به قلم خوزه ساراماگو نویسنده پرتغالی از نشر هارکورت، بخش های مختلف این هفته برنامه «در قلمرو ادب» را تشکیل می دهند. امیر آرمین (رادیو فردا): نویسندگان ناسازگار باسیاست صدساله حاکمیت ترکیه با آن که زیر فشار سانسور قرار دارند، اما روز به روز بر شمارشان افزوده می شود. لیلی صدر (رادیو فردا): دو نویسنده دگر اندیش ترک در کشور ترکیه مورد پیگرد دستگاه قضائی کشور قرار گرفتند. اتهام این دو نویسنده آن بود که از خط قرمز حکومتی پارا فراتر گذاشته و در راستای آنکه باید حقیقت را گفت نوشته اند: کشتن ارمنی ها در ترکیه در دهه دوم سده بیستم توسط سربازان ترک نسل کشی بوده است، اتهامی که مقامهای دولت ترکیه در 100 سال گذشته درمقام انکار آن بوده و هستند. قانون جزای ترکیه در باره مطبوعات از قانون جزای ایتالیای فاشیست گرفته شده و به موجب بندی ازآن کسی که ترک بودن را تحقیر کند تا سه سال زندان می شود. با همین قانون ناظم حکمت نویسنده بزرگ و دگر اندیش ترک سالها زندانی و سپس تبعید شد. یاشار کمال همیشه در معرض تهدید و محدودیت بود. اورهان پاموک را محاکمه کردند چون گفته است «مغز شویی شده ام تا کشتار یک میلیون ارمنی به دست ترکهارا انکار کنم . می دانید، یک ترک به نام مصطفا مربی من بوده است»، که منظورش مصطفا کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه نوین است. به این نویسنده مبارز ایراد می گیرند که چرا در نوشته ها ی خود از واژه ها ی فارسی که در زبان محاوره ای مردم کوچه و بازار است استفاده می کند و به خلوص زبان ترکی لطمه می زند. الیف شفق نویسنده جوان ترک هم 21 سپتامبر محاکمه می شود چون واژه ممنوع «نسل کشی» را به کار برده است. در این میان آنچه جالب توجه است حضور روز افزون نویسندگانی است مثل لطیف تکین، اصلی اردوغان و بریهان مگدن که سیاست رسمی ناسیونالیسم ترک را قبول ندارند و در واقع حرفی را می زنند و در رمانهای خود می پرورانند که دیدگاه اکثریت مردم ترکیه نیز هست. ا . آ: رمان «سی یینگ» به قلم خوزه ساراماگو نویسنده پرتغالی از نشر هارکورت، از کتابهای پرخواننده آمریکا بوده است. مریم احمدی رمان سی یینگ را بررسی می کند. مریم احمدی (رادیو فردا): داستان از یک روز بارانی و روز انتخابات آغاز می شود، آنهم نخستین انتخابات در تاریخ شهر. با قطع باران در نیمروز مردم به صندوق های رای هجوم می برند و رای می دهند. شمارش رای ها انجام می شود 12 در صد به حزب های راست، 2.5 در صد به چپ و 9 در صد به میانه رای داده اند 75 در صد برگه های رای سفید است. دولت نمی خواهد بپذیرد که رای سفید مردم یک اعتراض جمعی دموکراتیک است. هفته بعد دو باره رای گیری می کنند . این بار 83 در صد رای ها سفید است. دولت می گوید این گونه رای دادن ، دموکراسی را ناکارامد می کند. تمهیدهای بعدی دولت، اعلام حالت فوق العاده در شهر، حکومت نظامی، خروج کامل کارکنان دولت از شهر، بستن شهر به روی خارجیان و سر اخر هم انفجار ایستگاه راه آهن مرکزی و انداختن مسئولیت آن به گردن یک دشمن خارجی که معمولا هر دولت ناکارامد به ان نیاز مبرم دارد. یا به گردن خرابکاران، تروریستها و اشرار. مردم این ترفند را هم پیشتر و بارها تجربه کرده اند. گول نمی خورند. تظاهرات آرام با دعوت دولت راه اندازی می شود بدان امید که به خشونت کشانده شود و دولت از آن بهره برداری کند این تیر دولت هم به سنگ می خورد. و بعد توسل به نظریه توطئه و ... تمهیدهای دولت آدم را به یاد شعر طنز آمیز برتولد برشت شاعر آلمانی می اندازد که می نویسد مردم یک کشوراعتماد دولت را از دست داده اند آیا بهتر نیست دولت، مردم را منحل کند و مردم دیگری روی کار بیاورد؟ ا . آ: لیلا صادقی نویسنده در تهران کتاب «داستانهایی برعکس» را به صورت سی دی و دیجیتالی منتشر می کند. نویسنده درباره کتاب و در این باره که سبک تازه ای را به کار گرفته است به رادیو فردا در پاسخ به این پرسش که آیا فکر نمی کنید با این روش خوانندگان سنتی خود را از دست بدهید، می گوید: لیلا صادقی: من فکر می کنم کسی که این نگرش را داشته باشد، هیچ وقت دنبال جلب خواننده نخواهد بود. درواقع با نوشتن نویسنده در درجه اول می خواهد خواننده اول خودش را که شخص خودش است ارضا کند. من اگر اینطور می نویسم در درجه اول می خواهم خودم را ارضا کنم و از کار خودم لذت ببرم و فکر می کنم هر انسانی بتواند خودش را راضی کند، حتما خوانندگان دیگری را هم پیدا خواهد کرد که از کارش لذت ببرند. ولی اگر من بخواهم برای دیگری بنویسم و ببینم حالا اقتضای محیط چیست و به نسبت آن چیزی را بنویسم که پرمخاطب خواهد شد، ولی چون خودم را نادیده گرفتم، ممکن است کارم تاریخ مصرف داشته باشد یا خیلی اتفاقات دیگری برای کارم بیفتد. ا . آ: از این نویسنده «ضمیر چهارم شخص مفرد» در سال 1379 توسط نشر هامون، «وقتم کن که بگذرم» در سال 1380 توسط نشر نیلوفر ( مجموعه 60 داستان کوتاه)، و «اگه اون لیلاست پس من کی ام؟» و ترجمه ای از مارک استنلی بویین نویسنده انگلیسی با عنوان «وهم بزرگ: من زیر نظرم» منتشر شده است. با نشانی farda@radiofarda.com با ما تماس بگیرید.