برگزاري مراسم هفتادمين سالگرد تاسيس دانشگاه تهران: تجلیل از روسای ادوار گذشته

روز پانزدهم بهمن ماه 1313 هفتاد سال پيش سنگ اول بناي دانشگاه تهران اولين دانشگاه به معناي مدرن آن در ايران به دست رضاشاه پهلوي در زمين هاي جلاليه تهران نصب شد و راه ايران به روي تمدن و علوم جديد باز شد. در مراسم امروز در تهران که وزیر علوم، روساي دانشگاه ها و مراکز علمي و پژوهشي ايران در آن شرکت داشتند، از 29 رئيس دانشگاه تهران از بدو تاسيس تا کنون تجليل شد. مهندس ایرج حسابیفرزند پروفسور محمود حسابي، که در غرفه ای جانبی مورد تجلیل قرار گرفته، در مصاحبه با راديو فردا مي گويد: پدرم به رضا شاه، موسس دانشگاه تهران گفت ما بايد کاري کنيم دستمان جلوي خارجي دراز نباشد. وی می افزاید در مراسم از پدر او، مهندس محمود حسابی که موسس واقعی دانشگاه تهران اسمی برده نشد. نازي عظيما (راديو فردا): روز پانزدهم بهمن ماه 1313 هفتاد سال پيش سنگ اول بناي دانشگاه تهران اولين دانشگاه به معناي مدرن آن در ايران به دست رضاشاه پهلوي در زمين هاي جلاليه تهران نصب شد و راه ايران به روي تمدن و علوم جديد باز شد. وسعت زميني که براي اين دانشگاه خريداري شده بود 200 هزار متر بود که به قيمت متري پنج ريال از حاج رحيم اتحاديه تبريزي خريداري شد. روز 24 اسفندماه 1313 دانشگاه تهران رسما در ساختمان دانشکده حقوق افتتاح شد. از آن روز تا کنون آموزش عالي در سطح مملکت گسترش يافته و مراکز علمي و پژوهشي و دانشگاه هاي متعددي در تهران و شهرستان ها تاسيس شده. امروز در تهران روساي دانشگاه ها و مراکز علمي و پژوهشي ايران ضمن برگزاري پنجاه و يکمين نشست خود در دانشگاه تهران، در جشن هفتادمين سالگرد تاسيس اين دانشگاه شرکت کردند. فکر تاسيس مرکزي که جامع همه يا اغلب دانش ها باشد را در سال 1307 دکتر محمود حسابي با وزير فرهنگ وقت علي اصغر حکمت در ميان نهاد. اولين رئيس دانشگاه تهران علي اصغر حکمت بود و رضا فرجي دانا، رئيس فعلي دانشگاه تهران است. البرز مالکي (روزنامه نگار، تهران): در اين مراسم که وزير علوم و تعدادي ديگر از مقامات دولتي ايران حضور داشتند، از 29 رئيس دانشگاه تهران از بدو تاسيس تا کنون تجليل شد و نشان دانشگاه تهران که توسط بانک مرکزي ايران ضرب شده به آنان اهدا شد. پروفسور فضل الله رضا که اکنون استاد مهندسي برق در دانشگاه هاي کانادا است، در سال هاي 1347 و 48 دهمين رئيس دانشگاه تهران بوده است. پروفسور رضا که پس از رياست دانشگاه تهران تا سال 53 نماينده ايران در يونسکو و پس از آن تا سال 57 سفير ايران در کانادا بوده است، با حضور در اين مراسم به اين مطلب اشاره کرد که زماني به خود مي باليدم که رئيس دانشگاهي هستم که از نظر حضور پرشمار اديبان در آن سرآمد دانشگاه هاي جهان است. دکتر باستاني پاريزي که از استادان قديمي رشته تاريخ دانشگاه تهران است به بيان خاطرات خود از دانشگاه تهران پرداخت و گفت: اگرچه خيلي ها از ساختن کوي دانشگاه ناراحت بودند، اما من آن را قلب تپنده دانشگاه تهران مي دانم. در نمايشگاه جانبي اين مراسم و در غرفه بنياد پروفسور محمود حسابي از مهندس ايرج حسابي فرزند پروفسور حسابي خواستم تا از تلاش هاي پدر در تاسيس دانشگاه تهران بگويد. ايرج حسابي، فرزند محمود حسابی: پروفسور گفتند من به ديدن رضاشاه رفتم، اجازه داد من بنشينم و حدود دو ساعت اجازه دادند من با او صحبت کنم بگويم دانشگاه خيلي مهم است و بعد از دو ساعت رضا شاه گفت: من نفهميدم چه گفتي و من گفتم بهتر است يک مثالي بزنم و گفتم اين کارخانه قند کهريزک را در جنوب تهران دارند آلمان ها درست مي کنند، قطار سراسري را آلمان ها درست مي کنند و ما بايد کاري کنيم دستمان جلوي خارجي دراز نباشد، وقتي اين را شنيد، گفت: اين آروزها چند ساله انجام مي شود؟ گفتم پنج ساله، سه ساله. گفت همين که حاضري در اين فاصله کوتاه کاري کني نياز من را بچه هاي ايران برطرف کنند و نه خارجي ها، من هر کاري از دستم بر بيايد انجام مي دهم. آمدم از اتاق بيايم بيرون، مرا صدا کرد و گفت: چقدر پول براي اين کار نياز داري؟ من ديدم مثلا خانه ها در خيابان لشگر صد تومان است و من يک صفر گذاشتم جلويش و گفتم هزار تومان کافي است. سه روز از اين ملاقات من با رضا شاه نگذشته بود، يک حواله اي آمد صد هزار تومان براي تاسيس دانشگاه تهران. وقتي اين حواله رسيد من با حکمت صحبت کردم که اين پول حيف است صرف خريد زمين شود، شما برويد با شاه صحبت کنيد يک زميني از او بگيريد که اين پول صرف ساختمان و آزمايش گاه ها و استادان و استخدام استاد از خارج شود. وقتي حکمت با رضا شاه صحبت کرده بود، رضاشاه به حکمت گفته بود بگو همان جواني که پيشنهاد کرده خودش بيايد با من حرف بزند و وقتي من رفتم ديدنش، من را سوار کالسکه اش کرد شش صبح و به پارک جلاليه ميدان سواره نظام برد و در جايگاه نشاند و گفت نشان بده اينجا چقدر جا مي خواهد. گفتم همينجا که سربازان دور ميدان مشق مي کردند همچين جايي کافي است. رئيس تسليحات نظاميش را صدا کرد و گفت: اين پادگان را خالي مي کني و مي بري به قلعه مرغي، تمام اين پادگان را مي دهي براي تاسيس دانشگاه تهران، يعني از خيابان فاطمي تا انقلاب يک جا. ا.م.: اما مهندس ايرج حسابي از اين مطلب بسيار گله مند بود که چرا در اين مراسم و در شمار موسسان دانشگاه تهران نامي از پروفسور حسابي آورده نشده است. ايرج حسابي: به عنوان موسس دانشگاه تهران از هر کسي که نبايد اسم آوردند به جز آقاي دکتر حسابي، من نمي دانم يعني چه اين کار. آقاي دکتر حسابي که زير هزار من خاک هستند، مي ترسند اسمش را ببرند که وزير شوند؟ وزير علوم مي آيد اسم نمي آورد از اين که چه کسي دانشگاه تهران را تاسيسم کرده است. رئيس دانشگاه مي آيد و اسم نمي آورد.