(rm) صدا | [ 5:05 mins ]
در پی درز خبر برنده شدن شرکت ایرانی «اورینتال» جزیره کیش و شرکت آمریکائی هلیبرتن در مناقصه دو فاز از پروژه پارس جنوبی در خلیج فارس، سخنگوی شرکت هلیبرتن گفت طرف اصلی قرارداد شرکت ایرانی است و شرکت وابسته به هلیبرتن صرفا خدمات فنی آن را انجام خواهد داد، و به همین سبب از قانون تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران تخطی نشده است. شان مورفي استاد حقوق در دانشگاه جرج واشنگتن در آمريکا به راديو آزادي مي گويد: معمولا در قوانين آمريکايي که رابطه با بعضي کشورها را تحريم مي کند براي ميسر کردن تلاش هاي ديپلماتيک استثناهايي قائل مي شوند. جوديت کيپر رئيس مطالعات خاورميانه و گروه امنيت انرژي درموسسه مطالعاتی شوراي روابط خارجي آمريکا مي گويد: بستگي سابق ديک چيني با هاليبرتن اين سئوال را پيش مي کشد که در نهايت ماجرا به نفع چه کسي تمام خواهد شد. روزنامه همشهري نوشت که اين قرارداد نشان مي دهد که شرکت هاي آمريکايي قوانين خودشان را هم رعايت نمي کنند. فريبا مودت (راديو فردا): برخي تحليلگران معتقدند که نشط اخبار مربوط به شرکت کمپاني آمريکايي هاليبرتن در طرح هاي مربوط به استخراج ذخائر انرژی ایران مي تواند بخشي از اقداماتي باشد که براي منصرف کردن ايران از ادامه برنامه هاي اتمي آن صورت مي گيرد. اين نظريه به ويژه با توجه به معامله جديد و جنجال برانگيزي ارائه شده که با مشارکت هليبرتن و شرکت هاي ايراني صورت گرفته است. در قوانين آمريکا هر گونه فعاليت شرکت هاي آمریکائی در ايران ممنوع است، اما معاملاتي که اهداف و نتايجي ديپلماتيک داشته باشند از اين قاعده مستثني هستند. اندرو تالي از راديو اروپاي آزاد راديو آزادي در گزارشي به احتمالات پشت پرده نظر مي کند.
نازي عظيما، براساس گزارش اندرو تالی از رادیو اروپای آزاد): جزئيات توافق تاکنون به طور کامل اعلام نشده است، اما احتمالا ميان يکي از شرکت هاي تابع هليبرتن در خارج از آمريکا و شرکت هاي ايراني اورينتال کيش و شرکت نفت و گاز پارس است.
به نظر مي رسيد که روز دوشنبه وندي هال سخنگوي هايبرتن مي کوشيد شرکت خود را از اين معامله بر کنار نگاه دارد، زيرا گفت: شرکت اورينتال و نه هليبرتن قرارداد اصلي را امضا کرده است و هليبرتن به نوبه خود احتمالا خدمات مربوط به آن را ترتيب خواهد داد، به اين ترتيب تخطي از قوانين آمريکا صورت نگرفته است.
آمريکا که ايران را به حمايت از تروريسم متهم مي کند البته نسبت به هر شرکتي که با ايران معامله کند سختگير است، اما شرکت ها اجازه اين را دارند که از طريق شرکت هاي تابع خود معامله کنند، به شرط آن که معامله از شرکت مادر جدا انجام شود.
اما تحليلگران را عقيده بر آن است که اين قرارداد فقط امري تجاري نيست، بلکه پاي ديپلماسي در ميان است تا ايران را به دست برداشتن از برنامه توليد تسليحات اتميش متقاعد کند. و احتمالا قصد آمريکا از معامله هاليبرتن مي تواند فرستادن علامت هاي مثبت به ايران باشد. اگرچه هيچ تاييد رسمي در اين باره تاکنون نشده، اما مورفي مي گويد که هاليبرتن و شرکت تابع آن مي توانند به صورت مجرايي براي تماس هاي پشت پرده ميان واشنگتن و تهران عمل کنند.
شان مورفي: احتمالا درباره اين بحث هسته اي يک نوع بازي در جريان است. اروپايي ها همانطوري که مي دانيد پيشتاز مساله مذاکره با ايران بودند. آمريکايي ها بسيار با اين قضيه مخالف هستند و عموما بيشتر تمايل دارند که از چماق به جاي هويج استفاده کنند. اما مي دانيد پشت درهاي بسته بين اروپايي ها، آمريکايي ها و ايراني ها هزار جور گفتگو و مذاکره در جريان است.
ن.ع.: اکراه هليبرتن از اين که اين معامله به نامش تمام شود قابل فهم است. پيش از اين، از اين شرکت به خاطر معامله با ايران انتقاد شده است. به علاوه به سبب اتهام رشوه دادن به نيجريه و حساب سازي براي ارتش آمريکا در عراق، اين شرکت تحت تحقيق و بررسي قرار دارد. لبه انتقادها به ويژه به سبب روابط اين شرکت با دولت جرج بوش تيزتر مي شود. ديک چيني معاون آقاي بوش تا سال 1999 رئيس هيات مديره اين شرکت بود و بعضي معتقدند به سبب وجود اين روابط انتخاب هليبرتن براي اجراي مقاصد سياسي آمريکا کار درستي نبوده است.
جوديت کيپر رئيس فوروم خاورميانه و گروه امنيت انرژي در شوراي روابط خارجي آمريکا سابقه خطاهاي هلیبرتن را برمي شمارد و مي گويد: بستگي سابق ديک چيني با هليبرتن کار را سخت تر مي کند، زيرا اين سئوال را پيش مي کشد که در نهايت ماجرا به نفع چه کسي تمام خواهد شد. خانم کيپر مي گويد: 30 سال پيش آمريکا و چين نخستين تماس هاي خود را با انجام مسابقات پينگ پنگ آغاز کردند و از همان زمان نظير چنين شيوه هايي را ديپلماسي پينگ پنگ مي نامند.
جوديت کيپر: من با اين که هليبرتن اين کار را انجام دهد موافق نيستم. من کاملا موافقم که دولت آقاي بوش بخواهد به يک پينگ پنگ سياسي دست بزند، چون فکر مي کنم لازم است با ايران معامله کنيم. اما اگر قرار باشد شرکتي که مي خواهد سود تجاري ببرد، نقش رابط ديپلماتيک را بازي کند، آن وقت سئوال هاي زيادي برانگيخته خواهد شد. اين کار احتمالا سودي به آمريکا نمي رساند، سهل است، ضرر هم مي زند، چون از آن انتقاد خواهد شد.
ن.ع.: از هم اکنون در ايران بعضي ها ايران قرارداد را دستاويزي براي انتقاد از سياست آمريکا قرار داده اند. روزنامه همشهري نوشت که اين قرارداد نشان مي دهد که شرکت هاي آمريکايي قوانين خودشان را هم رعايت نمي کنند و مجازات هاي آمريکا بي اثر مانده است.
