(rm) صدا | [ 5:28 mins ]
س از گذشت سه سال از فاجعه تروریستی 11 سپتامبر، ادبیات جدی در آمریکا کم کم به طرح این واقعه می پردازد. روزنامه نیویورک تایمز فهرستی از دوازده رمان از نویسندگان معاصرآمریکایی منتشر کرد که درآنها نویسندگان از فاجعه 11 سپتامبر و پیامد آن بعنوان زمینه یا موضوع اصلی ماجرای خود استفاده کرده اند. طی چندماه اخیر نویسندگان برجسته از بنگاه های انتشاراتی معتبر کتابهای جدیدی انتشار داده یا در دست انتشار دارند که محور آنها این فاجعه است. نیویورک تایمز می نویسد حوادث 11 سپتامبر در انواع رسانه ها از ترانه های میهن پرستانه تا انواع اشعار، قطعات موسیقی، نمایش، فیلم و حتی رمانهای جاسوسی و جنایی مطرح شده است، اما سه سال طول کشید تا در پروسه طولانی نوشتن و چاپ رمان های جدی به این موضوع پرداخته شود. بهنام ناطقي (راديوفردا): جهان ادب آمريکا گوئي يکباره بعد از سه سال به 11 سپتامبر روي آورده است. طي چند ماه اخير، نويسندگان برجسته از بنگاههاي انتشاراتي معتبر، کتابهاي جديدي انتشار داده يا دردست انتشار دارند که محور آنها فاجعه 11 سپتامبر، و تاثير آن بر شخصيتهاي داستاني است.
نيويورک تايمز مينويسد حوادث 11 سپتامبر بلافاصله در انواع رسانهها مطرح شدند، از ترانههاي ميهنپرستانه محلي گرفته تا انواع اشعار، و قطعات موسيقي و نمايشنامه و فيلم مستند و کتاب غيرداستاني، تا فيلم انتقادي مايکل مور، فارنهايت 911 ، و حتي چند رمان جاسوسي و جنائي، و همچنين در تجربههاي متعدد در انواع موسيقي، از جمله The Rising آلبوم مشهور بروس اسپرينگستين در مرثيه قربانيان فاجعه.
در کتابي به نام «فرزند کشيش خوب» Good Priest’s Son از رینولدز پرایس Reynolds Price که انتشاراتي Scribner بيرون داده، داستان يک تعميرکار آثارهنري را ميخوانيم که پرواز او در بازگشت به آمريکا به خاطر حمله 11 سپتامبر به کانادا منحرف ميشود، درحاليکه آپارتمان او در جنوب جزيره مرکزي نيويورک، منهتن، در اثر انفجار در هم کوبيده ميشود.
نويسنده برجسته یان مک ایون Ian McEwan در کتاب شنبه يا Saturday که شرکت Doubleday منتشر کرد، فضائي چنان سرشار از هراس تصوير ميکند که هر اتفاقي ميتواند به يک حمله تروريستي تعبير شود و در آن، دختر و پدري در باره ارتباط عراق و 11 سپتامبر بحث ميکنند.
نويسنده برجسته ديگر لین شرون شوارتز Lynne Sharon Schwartz در کتاب «نوشته بر ديوار» يا The Writing on the Wall از انتشاراتي Counterpoint ماجراي يک کتابدار را توصيف ميکند که وقتي برخورد هواپيما با يکي از برجها را از پل بروکلين ميبيند، زندگياش دگرگون ميشود.
در کتاب ديگري نوشته جاناتان سفران فوئر Jonathan Safran Foer به نام «بينهايت بلند و بياندازه نزديک» Extremely Loud and Incredibly Clear از بنگاه انتشاراتي Houghton Mifflin پسر 9 ساله خستگيناپذيري در شهر دنبال قفلي ميگردد که به کليدي بخورد که در گنجه پدرش، که در حمله 11 سپتامبر کشته شده، پيدا ميکند.
اين سه سال تاخير، از يک سو ناشي از مراحل طولاني و طاقتفرساي توليد و چاپ کتابهاي سنگين ادبي است و از سوي ديگر، به سبب فرصتي است که جريان پيچيده خلق يک رمان ادبي لازم دارد. علت ديگر دير رسيدن اين رمان ها شايد اين باشد که نويسندگان آنها بارها در مصاحبهها اشاره کردهاند دوستان، همکاران و ناشران، آنها را از پرداختن به اين موضوع برحذر ميداشتند.
نيويورک تايمز، بعد از مصاحبه با چند استاد دانشگاه و نويسنده، از جمله خانم جويس کرول اوتز که هرچند در داستان کوتاهي به 11 سپتامبر پرداخته، اما رسانه فيلم و سينما را براي نشان دادن آن بهتر از رمان ادبي ميداند، يادآور ميشود که نويسندگان وناشراني که در باره اين موضوع داستان منتشر کردهاند، ريسک قابل ملاحظهاي را قبول کردند زيرا هيچکدام از اين رمانها هنوز فروش قابل توجهي نداشتهاند، اما در ميان آنها، و با توجه به محبوبيت Ian McEwen و Jonathan Safran Foer، پيشبيني ميشود که کتابهاي آن دو از آثار ديگران موفقتر باشد.
در کتاب جاناتان سفران فوئر، با نثري سوررآليستي و سبک نگارشي آزاد و سيال روبرو هستيم که انگار آن فضاي ماليخوليائياي که خانم جويس کرول اوتس سينما را براي بازگو.کردن آن مناسب تر ميداند، را در آورده است. در اين کتاب، که هنوز بيرون نيامده، بعضي صفحات سفيد رها شده اند، بعضي صفحات چند جمله بيشتر ندارند، و خيلي از عکس استفاده شده، ازجمله عکسهائي که تصوير آدمهائي را نشان ميدهد که در آن روز غريب، انگار از آسمان پائين ميافتادند.
از جمله کتابهاي ادبي که به تازگي از چاپ بيرون آمدهاند، کتاب «پنجره به روي جهان» يا Windows on the World از Fredreic Beigbeder است که انتشار ميرامکس ترجمه انگليسي آن را بيرون داده است. اين اثر از هم اکنون در فرانسه يک کتاب پرفروش است. در اين رمان، نويسنده پدري زن طلاق داده را تصوير ميکند که در لحظه حمله 11 سپتامبر، با پسران خود در رستوران مجلل بالاي يکي از برجهاي تجارت جهاني نيويورک صبحانه ميخورد.
آقاي بيگبدي، نويسنده فرانسوي گفت خيلي ها در فرانسه گفتند آمريکائيها لايقش بودند حالا نوبت آنهاست که شاهد حملات تروريستي باشند هرچند هيچکس را نميتوان سزاوار فاجعه دانست ولي وقتي فاجعهاي روي ميدهد، ما بايد از آن بهره بگيريم و کاري کنيم که هرگز تکرار نشود. بايد آن را بفهميم و براي همين بود که من اين رمان را نوشتم.»