وضع «حساب ذخیره ارزی» بعد از برداشت های پی در پی و غیر قانونی

در همایش سه روزه «دستآورد های نظام بانکی کشور»، که یکشنبه گشایش یافت، محمد خاتمی، رییس جمهوری اسلامی، برداشت از «حساب ذخیره ارزی» را برای تآمین هزینه های جاری کشور، «سم مهلک» توصیف کرد. با برداشت های پی در پی و غیر قانونی از «حساب ذخیره ارزی»، از جمله برای تامین هزینه های جاری و جبران کسری بودجه دولت، چیز زیادی در آن باقی نمانده. «حساب ذخیره ارزی»، یکی از ابتکار های مهم برنامه پنجساله سوم، با الهام گرفتن از تجربه نروژ و کویت در سال 1379 به وجود آمد. به رغم رونق طولانی طی چهار سال نخست برنامه پنجساله سوم، کل موجودی «حساب ذخیره ارزی» در حال حاضر از ده میلیارد دلار بیشتر نیست. فریدون خاوند (رادیوفردا، پاریس):«حساب ذخیره ارزی»، یکی از مهم ترین دستآورد های اقتصادی ایران در سال های اخیر، امروز در چه وضعیتی است؟ در آیین گشایش همایش نظام بانکی کشور در تهران، محمد خاتمی رییس جمهوری اسلامی استفاده از این حساب را برای تآمین هزینه های جاری «سمی مهلک» توصیف کرد و افزود این مسکنی است که پس از رفع آثارش، درد به گونه ای جانکاه تر ظهور خواهد کرد. مساله در آنجا است که با برداشت های پی در پی و غیر قانونی از «حساب ذخیره ارزی»، از جمله برای تامین هزینه های جاری و جبران کسری بودجه دولت، چیز زیادی در آن باقی نمانده، تا جایی که به گفته یکی از متولیان آن، در همین همایش تهران، این حساب به نابسامانی اندیشه ای گرفتار آمده و فلسفه آن مخدوش شده است. «حساب ذخیره ارزی»، یکی از ابتکار های مهم برنامه پنجساله سوم، در سال 1379 به وجود آمد با الهام گرفتن از تجربه نروژ و کویت و به منظور دستیابی به دو هدف : - هدف نخست، جلوگیری از نوسان های شدید در آمد های ارزی است. فراموش نکرده ایم که در سال 1377، در آمد ایران از محل صادرات این کالا به زیر ده میلیارد دلار سقوط کرد. پس با ایجاد «حساب ذخیره ارزی»، مازاد دلار های حاصل از رونق بازار جهانی نفت در آن واریز میشود تا در زمان فروریزی بهای طلای سیاه، کشور از تکان های ناشی از قحطی ارز، در امان بماند. - دومین هدف این حساب، جلوگیری از تزریق نا منظم انبوه در آمد نفتی است در شریان های اقتصادی کشور که مهم ترین پیآمد آن افزایش نقدینگی است و دامن زدن به تورم. نکته مهم آنکه این حساب در ایران در بهترین شرایط ممکن به وجود آمد، همزمان با رونق بازار جهانی نفت که هنوز ادامه دارد. طی چهار سال نخست برنامه پنجساله سوم، از 1379 تا 1382، در آمد حاصل از صادرات نفت به طور متوسط از رشد دوازده در صد در سال برخوردار بود. به رغم این رونق طولانی، کل موجودی «حساب ذخیره ارزی» در حال حاضر از ده میلیارد دلار بیشتر نیست، حال آنکه تنها در سال گذشته خورشیدی، یازده میلیارد دلار از محل مازاد در آمد های ارزی در آن واریز شد.