مرس کانینگهام رقص «اقیانوس» را در جشنواره تابستانی لینکلن سنتر نیویورک احیا می کند

در جشنواره تابستانی هنرهای نمایشی در نیویورک، طراح برجسته رقص مرس کانینگهم Merce Cunningham ، یکی از رقص‌های عمده دهه پیش خود را زنده می‌کند که آن را به یاد جان کی‌ج John Cage هنرمند برجسته ساخته است. رقص اقیانوس برخلاف دیگر رقص های کانینگهام در یک صحنه دایره ای اجرا می شود که تماشاگران دور آن و 112 نوازنده ارکستر پشت آنها حلقه زده اند. همکاران کانینگهام که این رقص را از روی یادداشت های او بازسازی کرده اند، می گویند هنگام اجرای آن خود را در قعر اقیانوس احساس می کنند. بهنام ناطقي (راديو فردا، نيويورک): جشنواره تابستاني هنر در نيويورک، که از سوي مجتمع معظم مرکز لينکلن، عظيم‌ترين مجمتع هنرهاي نمايشي جهان، برگزار مي‌شود، اجراهائي از سه تن از برجسته‌‌ترين مبتکران هنرهاي نمايشي معاصر جهان در نيم‌قرن اخير را در برنامه‌اي قرار مي‌دهد متشکل از هنرمندان موسيقي پاپ و هنرمندان آوانگاردي از اروپا که کمتر براي هنردوستان نيويورکي شناخته شده هست. اين سه هنرمند عبارتند از مرس کانينگهام، آريان موشکين و رابرت ويلسن. از رابرت ويلسن اثري بر صحنه مي‌آيد که براساس موسيقي و رقص سنتي اندونزي و با هنرمندان اندونزيائي به وجود آورده. خانم موشکين هنرمند برجسته تئاتر معاصر فرانسه، اثري عظيم در باره آوارگي و مهاجرت به نيويورک آورده است. دو هنرمند آمريکائي، يعني رابرت ويلسن، که به جادوگر بصري صحنه تئاتر شهرت يافته است و تصاوير خيره‌کننده سه بعدي با شرکت هنرپيشه و خواننده و دکور و نور به روي صحنه مي‌سازد، و مرس کانينگهام، يا به اسمي که در ايران معروف است، کانينگهام، پير رقص معاصر آمريکا، و از پيشگامان هنر معاصر در اين کشور، به خاطر حضور مکرر در برنامه‌هاي جشن هنر شيراز که قبل از انقلاب هنرمندان برجسته دنيا را به ايران مي‌آورد، براي علاقمندان هنر امروز در ايران نام‌هاي شناخته شده‌اي هستند. براي جشنواره امسال، مرس کانينگهام، رقص عظيم «اقيانوس» خود را که براي نخستين بار در سال 1994 به ياد دوست و همکار قديم خود John Cage طراحي کرد، با موسيقي آهنگسازان David Tudor و اندرو کال‌ور Culver احيا کرده است. اين رقص، برخلاف کارهاي ديگر آقاي کانينگهام روي صحنه دواري اجرا مي‌شود که تماشاگران دورتادور آن نشسسته‌اند و اعضاي ارکستر 112 نفري، پشت سر آنها حلقه زده‌اند، به قول آنها که آن را در اجراهاي هشت سال پيش ديده‌اند، تماشاگر را به زير امواج دريا منتقل مي‌کند. خود آقاي کانينگهام در باره اين اثر گفت: «اقيانوس باعث مي‌شود که ذهن و پاها متفاوت حرکت کنند.» و افزود: تکرار اين اثر باعث خوشوقتي است. به گفته رئيس جشنواره تابستاني نيويورک، بازگشت اين رقص به روي صحنه بعد از ده سال که از ساختن آن مي‌گذرد و هشت سال بعد از آنکه براي نخستين بار در باغ مرکز لينکلن اجرا شد، خواست خود آقاي کانينگهام بود. آقاي نايجل ردن Nigel Redden گفت من که باشم که بله نگويم.» در اين اجرا، سالن تئاتر Rose در مرکز لينکلن به صورتي غيرعادي مورد استفاده قرار گرفته است. رقصندگان در ميان و تماشاگران دور آنها قرار مي‌گيرند ولي اعضاي ارکستر در بالکن قرار داده شده‌اند که رقصندگان و تماشاگران را دور مي‌زند. طراحي اين رقص را براي اجراي جديد دو تن از همکاران مرس کانينگهام از روي يادداشت‌هاي او بازسازي کرده‌اند، از جمله رقصنده قديمي گروه و دستيار کانينگهام، آقاي رابرت سوئينستن Swinston و خانم جيني استيل Jeannie Steele، که نزديک به 11 سال است با اين گروه کار مي‌کند. خانم استيل که در اجراهاي اوليه اين اثر حضور داشت، هفته پيش همراه گروه در مون‌پلي‌يه فرانسه، بود و گفت بازسازي رقص کار دشواري بود ولي جالب بود که با شروع هر حرکت بقيه آن به ذهن مي‌آمد زيرا بدن انسان تجربه سنگين خود را فراموش نمي‌کند. در اين رقص 90 دقيقه‌اي از تصاوير ساعت‌هاي ديجيتال براي نشان دادن گذشت زمان استفاده شده است و موسيقي آن قطعه‌اي است از کالور در ستايش از جان کي‌ج پيشگام موسيقي معاصر، قطعه‌اي به نام اقيانوس I-95 اشاره به نام يک شاهراه طولاني در شرق آمريکا. بخشي ديگر از موسيقي از ديويد تيودور صداي امواج را به ذهن متبادر مي ‌کند. خانم استيل، که نقش قبلي خود را در اين اجراها زنده مي‌کند، گفت اين کار يکي از پيچيده‌ترين طراحي‌هاي مرس کانيگنهم است و تجربه سنگيني براي رقصندگان است به خصوص به خاطر اينکه رابطه‌ آنها با موسيقي که از هر طرف مي‌آيد با هميشه متفاوت است و اين احساس را گاهي در آدم زنده مي‌کند که در کف اقيانوس قرار گرفته است. جنبه سخت کار حضور تماشاگران به صورت حلقه وار است که باعث مي‌شود نقطه‌ کوري براي رقص وجود نداشته باشد و اين چالشي است براي رقصنده‌ها که عادت دارند تماشاگران آنها را هميشه از يک زاويه، از روبرو ببينند.