نمایشنامه نویس برجسته معاصر «اگست ویلسن» در گذشت: انعکاس تجربه بشری سیاهان آمریکا در دهه های قرن بیستم

نمایشنامه‌نویس برجسته سیاهپوست آمریکائی اگست ویلسن، که با نمایش‌های خود تاریخ و فرهنگ سیاهان آمریکا و تجربه‌های یگانه بشری را ثبت کرد و زنده نگه داشت، روز یکشنبه در شصت سالگی در اثر ابتلا به بیماری سرطان کبد در شهر محل زندگی خود، سیاتل، گذشت. وی قبل از مرگ موفق شد شاهد روی صحنه رفتن آخرین نمایش خود Radio Golf باشد. ویلسن از سال 1984 به این سو در ده نمایش تاریخچه زندگی و تجربه انسانی سیاهان آمریکا را به به زبان شاعرانه ای ضبط کرد. نمایش او یکهزار و 800 بار در برادوی اجرا شد و دهها جایزه گوناگون برد، از جمله دو جایزه پولیتزر. بهنام ناطقی (رادیو فردا): کمتر نمایشنامه‌نویسی در آمریکا توانست به مقام اگست ویلسن به عنوان یک نمایشنامه‌نویس ملی نزدیک شود. از نظر غنای تفکر و شعری که در گفتار و فرهنگ روزمره بازمی‌تابید، منتقدان او را بعد از تنسی ویلیامز برجسته‌ترین می‌دانند. ویلسن با نمایش تجربه‌های بشری، توانست از مرزبندی‌های نژادی وقومی فراتر برود. آخرین نمایش او Radio Golf که بهار گذشته در تئاتر دانشگاه Yale و پس از آن در لس‌آنجلس روی صحنه رفت، فصل نهائی از داستان جادوئی او در باره تاریخ زندگی سیاهان در آمریکا بود که بیست سال پیش در سال 1984 با نمایش Ma Rainy’s Black Bottom شروع شد، نمایشی در باره تاثیر نژادپرستی سفیدپوستان بر قربانیان سیاه، و مژده از راه رسیدن استعدادی شکفته و بارور در نمایشنامه‌نویسی آمریکا را با خود به همراه آورد. از آن تاریخ اگست ویلسن هفت جایزه منتقدان نیویورک و یک جایزه تونی Tony مخصوص تئاتر برادوی، و مهم تر از همه، دو جایزه پولیتزرPulitzer دریافت کرد برای نمایشنامه‌های «حصارها» Fences و درس پیانو The Piano Lesson. نقش ویلسن در جهانی که سینما و تلویزیون بر آن غلبه کرده‌اند، این بود که اهمیت نمایشنامه‌نویس را به عنوان یابنده و بازگوکننده مفهوم در تجربه انسانی تاکید ورزید و از این نظر در نمایشنامه‌نویسی آمریکا در کنار هنرمندانی چون یوجین اونیل و آرتور میلر قرار می‌گیرد، خالقان تئاتر واقعی‌گرای اجتماعی، و زنده‌نگه‌دارندگان هنری که خیلی‌ها تمام شده می‌پنداشتند. اگست ویلسن، که نمایشنامه‌های او بیش از 2 هزار اجرای مختلف داشته‌اند، از معدود هنرمندانی است که می‌تواند تاریخ دقیقی برای شروع کار هنری خود ذکرکند. وی در مصاحبه‌ای گفت: ویلسن گفت در روز اول آوریل 1965 نویسنده شدم زیرا رساله‌ای برای خواهرم در باره یک شعر رابرت فراست نوشتم و دستمزد 20 دلاری رفتم و یک ماشین تحریر دست دوم خریدم و آوردم گذاشتم روی میز و اعلام کردم که یک نویسنده‌ام. ویلسن در آن زمان 20 سال داشت و به خاطر آنکه یک معلم سفیدپوست در دبیرستان او را به سرقت ادبی متهم کرده بود، درس نمی‌خواند، ولی به کتابخانه می‌رفت که شعر بیامورد و برای یک گروه تئاتری که خودش تاسیس کرده بود، نمایشنامه‌هائی می‌نوشت که خودش می‌گوید خوب نبودند زیرا در آنها سعی می‌کرد طرز حرف زدن شخصیت‌های سیاهپوست را تغییر بدهد و ادبی کند. ویلسن می‌گوید اوائل برای طرز صحبت سیاهان ارزش قائل نبودم و در نمایش‌های تک‌پرده‌ای اولیه از تعبیرهای ادبی استفاده می‌کردم. ویلسن شنیدن آثار خواننده سیاهپوست موسیقی بلوز بسی اسمیتBessie Smith را عامل مهمی در تغییر مسیر هنری خود میداند. بلوز، جاز و حتی هیپ‌هاپ منبع الهام ویلسن بوده‌اند، دیالوگ‌های در نظم شعرگونه خود، پژواک موسیقی سیاهان‌ آمریکا هستند. نخستین نمایش او که مورد ستایش قرار گرفت Jitney نام داشت، متعلق به سال 1981 و اولین نمایشی است که در آن طرز حرف زدن سیاهان و موسیقی بلوز را مورد استفاده قرار داد. سال گذشته، نمایش «جواهر اقیانوس» یا Gem of the Ocean از ویلسن با شرکت فلیسا رشاد Rashad، هنرمند برجسته آمریکا در نقش مادر 250 ساله سیاهان، در برادوی روی صحنه آمد و تحسین برانگیخت. خانم رشاد در مصاحبه‌ای در باره نویسنده نمایش اگست ویلسن گفت: شخصیت های او رنگین و قابل دسترس هستند زیرا او طرز صحبت آنها را صبط کرده است. از نخستین نمایش جیتنی سبک جدید او و نمایش آخری، گلف رادیوئی، هر یک ازنمایشنامه‌های ویلسن دهه‌ای قرن بیستم را در تاریخ زندگی سیاهان آمریکا نشان می‌دهد. برخی از آنها موفقیت تجاری چندانی نداشتند اما نمایش حصارها یا Fences در مدت فقط یک سال 525 بار روی صحنه یک تئاتر برادوی اجرا شد و 11 میلیون دلار فروش کرد. در مجموع آثار ویلسن طی بیست سال گذشته، یکهزار و 800 اجرا در براودی داشته‌اند، و در بیش از 2 هزار اجرا از گروه‌های تئاتری مختلف در سراسر آمریکا مورد استفاده قرار گرفتند. روز 17 اکتبر یکی از تئاترهای برادوی نیویورک برای بزرگداشت اگست ویلسن نام خود را تغییر می‌دهد.