نیاز اروپا به نفت وگاز و کمک ایران به تداوم انحصار مضاعف روسیه

هنوز راهی غیر از روسیه برای انتقال نفت این شرق دریای خزر به مصرف کننده در اروپا یافت نشده. ولادیمیر سوکور کارشناس موسسه تحقیقی بنیاد جیمز تاون در واشنگتن در مقاله ای در روزنامه وال استریت جورنال می نویسد: شرکتهای نفتی و دولتهای حاضر در کنفرانس نفت و گاز، هفته پیش در پایتخت قزاقستان هیچکدام حاضر نشدند موقعیت انحصاری روسیه را به چالش می گیرد. وی می نویسد روسیه و ایران متحد شده اند از ساختن خط لوله زیر دریای خزر برای قزاقستان و ایجاد خط لوله دیگری که نفت ترکمنستان را به آن سوی دریای خزر منتقل کند، به بهانه نگرانیهای محیط زیستی جلوگیری کنند. این کارشناس توصیه می کند کشورهای تولید کننده، انتقال دهند و مصرف کننده باید توجه دسته جمعی اتحادیه اروپا را به اهمیت دسترسی به نفت حوزه شرق دریای خزر جلب کنند عليرغم نياز روز افزون اروپا به نفت و گاز، و در حاليکه کمپاني‌هاي نفتي غربي توانسته‌اند با صرف هزينه و سرمايه، از منابع قزاقستان و ترکمنستان، نفت استخراج کنند، هنوز راهي غير از روسيه براي انتقال نفت اين کشورها به مصرف‌کنندگان در اروپا يافته نشده است. ولاديمير سوکور کارشناس موسسه تحقيقاتي Jamestown Foundation يا بنياد جيمزتاون در واشنگتن، در مقاله‌اي در روزنامه وال استريت جورنال مي‌نويسد شرکت‌هاي نفتي و دولت‌هاي حاضر در کنفرانس نفت وگاز هفته پيش در پايتخت قزاقستان، هيچکدام حاضر نشدند موقعيت انحصاري روسيه به عنوان تنها مسير انتقال نفت کشورهاي شرق درياي خزر به غرب را به چالش بگيرد. بهنام ناطقي (راديوفردا، نيويورک): براي غرب، به خصوص اروپاي غربي، يکي از راه‌هاي کاهش از وابستگي نفتي به خليج فارس و خاورميانه، استفاده از منابع نفتي دریای خزر است به خصوص منابع کشورهاي ترکمنستان و قزاقستان، که از زمان فروپاشي اتحاد شوروي تاکنون، سرمايه هنگفتي از سوي شرکتهاي آمريکائي و اروپائي صرف اکتشاف و استخراج آن شده است. آقاي ولاديمير سوکور، ناشر خبرنامه اروپا و آسيا درواشنگتن و محقق بنياد جيمزتاون، مي‌نويسد شکي نيست که کشورهاي حوزه درياي خزر بايد از طريق خط لوله‌اي که از جنوب قفقاز و ترکيه عبور کند، به اروپا متصل شوند با اين حال در کنفرانس هفته پيش در الماتي، بزرگترین شهر قزاقستان، که براي بحث در باره بهره‌برداري از منابع نفتي کشورهاي حوزه درياي خزر با شرکت نمايندگان دولت‌ها و کمپاني‌هاي نفتي تشکيل شده بود، کسي در اين باره حرف نزد و به خصوص همه شرکت کنندگان از اينکه به موقعيت انحصاري روسيه اشاره کنند، پرهيز کردند. اين کارشناس مي‌نويسد اين وضع در جهان انرژي همانند ندارد و از نظر ژئوپوليتکي، يگانه است: روسيه، که خودش، بعد از عربستان سعودي، بزرگترين توليد‌کننده وصادر کننده نفت در جهان است، و از نظر توليد و صدور گاز طبيعي در جهان مقام اول را دارد، نفت و گازي که در کشوري هاي شرق درياي خزر توليد مي‌شود را جذب مي‌کند و در نتيجه اروپا، که بالقوه، مصرف‌کننده اصلي نفت وگاز درياي خزر است، دارد براي تامين انرژي خود به صورت مضاعف به روسيه وابسته مي‌شود، زيرا نه تنها نفت و گاز خود را بايد از روسيه بخرد بلکه نفت و گاز قزاقستان و ترکمنستان را نيز بايد از طريق روسيه وارد کند. اين کارشناس مي‌افزايد چنين وابستگي‌اي به يک کشور منحصر به عنوان توليد‌کننده و معبر توليدات ديگران براي کشورهاي توليد‌کننده ديگر که بالقوه مي‌توانند رقيب روسيه هم باشند خطرناک است. قزاقستان صاحب يکي از غني‌ترين منابع شناخته شده نفت و گاز در جهان است و اکتشافاتي که در حوزه قاشاقان اين کشور شده است در سي سال اخير در جهان سابقه نداشته است. به طوريکه حتي اگر منبع جديدي هم کشف نشود، توليد نفت قزاقستان با اتکاء به تکنولوژي و سرمايه غرب، مي‌تواند تا سال 2015 سه برابر بشود و به 150 ميليون تن در سال برسد. آقاي اشکالنيک، وزير منابع زيرزميني قزاقستان گفت غير از 20 ميليون تن نفتي که در سال مي‌تواند با تانکر به باکو منتقل شود تا از طريق خط لوله آذربايجان به غرب برود، شرکت‌هاي نفتي راه ديگري غير از روسيه براي انتقال نفت قزاقستان و ترکمنستان در اختيار ندارند. هرچند مذاکراتي بين جمهوري آذربايجان و قزاقستان در جريان است که توليد روبه افزايش قزاقستان از طريق خط لوله و همچنين از طريق نفتتکش‌هاي عظيم براي صادرات به اروپا به باکو و ساحل درياي سياه گرجستان منتقل شود، اما چنانکه آقاي ولاديمير سوکور در وال استريت جورنال مي‌نويسد، روسيه وايران متحد شده‌اند که از ساخته‌شدن خط لوله زير درياي خزر جلوگيري کنند، غليرغم اينکه خط لوله زير درياي خزر به نظر کارشناسان ارزان‌ترين راه است. ايران و روسيه همچنين تلاش کردند از ايجاد خط لوله ديگري که قرار بود نفت ترکمنستان را به آن سوي درياي خزر منتقل سازد نيز جلوگيري کردند. آقاي سوکور مي‌نويسد بهانه ظاهري روسيه و ايران در مخالفت با هر دو اين پروژه‌ها، نگراني‌هاي محيط زيستي بود، اما روسيه تلاش مي‌کند که انحصار انتقال نفت از حوزه شرق درياي خزر را از دست ندهد و اگر نشد، دستکم سهم بزرگي از آن را در دست خود نگه دارد. اين کارشناس مي‌نويسد وقت آن است که اتحاديه اروپا سياست جدي‌تري در اين زمينه در پيش بگيرد و توصيه مي‌کند که کشورهاي توليد کننده، انتقال‌دهنده و مصرف‌کننده، از درياي خزر تا جنوب قفقاز تا اوکراين، لهستان و ديگر اعضاي اتحاديه اروپا بايد توجه جمعي اتحاديه اروپا را به اهميت دسترسي به نفت حوزه شرق درياي خزر جلب کنند.