فیلم «سیریانا» با شرکت جرج کلونی: یک فیلم جاسوسی - جنائی در باره تلاش برای کنترل منابع نفت خاورمیانه

فیلم سیریانا Syriana محصول تازه ای از هنرمندانی که فیلم تکان دهنده ترافیک درباره قاچاق مواد مخدر به آمریکا حاصل همکاری آنها بود یک فیلم هیجان انگیز جاسوسی جنایی است که در آن هدف از مداخله نظامی و سیاسی و جاسوسی آمریکا در خاورمیانه دسترسی به منابع نفتی قلمداد می شود. نمایش این فیلم از روز چهارشنبه در سینماهای عمده آمریکا شروع شد. این فیلم را جرج کلونی بازیگر چیره دست تهیه کرده است. در فیلم «سیریانا» جمعی از هنرمندان و سوداگران هالیوود، از قدرتمندترین شگردهای فیلمسازی هالیوود، یعنی فیلمسازی هیجان‌انگیز جیمزباندی در ابعاد عظیم، برای تبلیغ یک نظر سیاسی خاص نسبت به رابطه آمریکا وخاورمیانه استفاده می کنند. اما منتقدها فیلم را بلندپروازانه و داستان آن را سردرگم و مغشوش توصیف کردند. بهنام ناطقی (رادیوفردا، نیویورک): دسترسی به نفت خاورمیانه، محور داستان تخیلی فیلم جنائی ژئوپولیتک و جاسوسی سیریانا است که بعضی از جنبه‌های قصه آن برای مردم خاورمیانه رنگ تاریخ معاصر را دارد. در این صحنه کلیدی از فیلم سیریانا، فجایع فرضی ناشی از کمبود نفت در آمریکا به بیننده یادآوری می‌شود برای زمینه‌سازی داستان فیلم. در فیلم «سیریانا» از قدرتمندترین شگردهای فیلمسازی هالیوود، یعنی فیلمسازی هیجان‌انگیز جیمزباندی در ابعاد عظیم برای تبلیغ یک نظر سیاسی خاص نسبت به رابطه آمریکا وخاورمیانه استفاده شده است. این فیلم محصول دیگری است از سوداگران هالیوود و هنرمندان ومتفکران جناح چپ در آمریکا که با سوءاستفاده از نگرانی افکار عمومی نسبت به پیامد جنگ عراق، فرصت را برای بهره‌برداری سیاسی و مالی مناسب یافته‌اند. جرج کلونی، در این فیلم نیز مانند فیلم «شب بخیر و بخت بخیر» هم ستاره است و هم تهیه‌کننده، و باردیگر شهرت و جذابیت را به وسیله‌ای برای تبلیغ نظرات سیاسی خود تبدیل می‌کند. در این صحنه مت دیمن Matt Damon یکی از ستارگان فیلم در نقش یک توطئه‌گر تبهکار، می‌گوید آمریکا همیشه با توسل به فساد برنده می‌شود. سیریانا، نام یک کشور فرضی در خاورمیانه است که دولت آن به خاطر رقابت دو برادر برای جانشینی پدر بحرانی شده است. جرج کلونی، در این فیلم در نقش یک مامور با تجربه سازمان «سیا» ظاهر می‌شود که آخرین ماموریت‌ زندگی‌اش این است که به نفع یکی از برادرها که قصد دارد حکومتی دست‌نشانده آمریکا برپا کند، برادر دیگر را به قتل برساند. اما این فقط یکی از ماجراهای متعدد و مغشوش‌کننده فیلم است. در این صحنه، شخصیت جرج کلونی در فیلم سیریانا، از شدت عمل حکمرانان ایران علیه مطبوعات آزاد سخن می‌گوید، که بعد از هر تظاهرات، ده‌ها روزنامه را می‌بندند. داستان فیلم سیریانا، که اغلب منتقدها آنها را پراز جزئیات سردرگم و مغشوش‌کننده خوانده‌اند، می‌کوشد خاورمیانه را صحنه جولان توطئه‌های روسای فاسد شرکت‌های بزرگ نفتی و سیاستمداران تبهکار آمریکائی و عرب، قلمداد کند که هدفی ندارند جز تداوم بخشیدن به جریان نفت به آمریکا و ثروت‌اندوزی. به پیروی از کلیشه فیلم‌های جاسوسی، قهرمان فیلم از سوی مقامات بالا تحت فشار قرار دارد. فیلم سیریانا و شخصیتی که جرج کلونی دراین فیلم بازی می‌کند، براساس خاطرات یک مامور سابق سازمان «سیا» در خاورمیانه نوشته شده است، به نام رابرت باور، که داستان‌هائی با الهام از ماموریت‌های خود در سوریه، لبنان و مصر در چند کتاب از جمله See No Evil و Sleeping with the Devil منتشر کرده است. فیلم سیریانا همچنین نگاهی دارد به کتاب خاطرات تامس فریدمن، نویسنده نیویورک تایمز از ماموریت خبرنگاری در بیروت. سناریوی فیلم سیریانا را کارگردان آن استیون گی‌گان Steven Gaghan نوشته که چند سال پیش به خاطر نوشتن سناریوی فیلم ترافیک برای استیون سادربرگ جایزه اسکار گرفت. این فیلم نخستین تجربه آقای گیگن در کارگردانی است. آقای پیتر تراورس، منتقد رولینگ استون، ضرباهنگ سریع فیلم سیریانا را ستایش می‌کند و معتقد است که این فیلم با ترکیبی که از یک کار هیجان انگیزجاسوسی و یک گزارش مطبوعاتی از خط اول جبهه عرضه می‌کند، به آمارو ارقامی که ازخاورمیانه می‌رسد، چهره ‌انسانی می‌بخشد. اما آقای کن تاکر، در مجله «نیویورک» از پیام ظاهری فیلم سیریانا در باره مداخله آمریکا در خاورمیانه وتوطئه‌های سیاسی شرکت‌هاین نفتی فراتر می‌رود و معتقد است که پیامی فراتر از مسائل روز در باره روابط انسان با سازمان، وفاداری وخیانت سازمانی، در این فیلم نهفته است. اما بیشتر منتقدها، حتی آنها که فیلم سیریانا را ستایش کرده‌اند، در باره سردرگم بودن داستان آن نظر مشابهی دارند. آقای پیتر راینر نویسنده کریستین ساینس مانیتور می‌نویسد اغتشاش داستان و سردرگمی نحوه بازگو کردن آن حتی به قسمت‌های خوب فیلم هم لطمه می‌زند. جک متیوز در دیلی نیوز می‌نویسد سیریانا یکی از هوشمندانه‌ترین وبلندپروازانه‌ترین فیلم‌های سیاسی – جنائی سال است اما دنبال کردن داستان آن سخت‌تر است از فیلمی به زبان چینی بدون زیرنویس.