(rm) صدا | [ 7:53 mins ]
با توجه به تمرکز اخبار بر فعاليت هاي سازمان انرژي اتمي روي فعاليت هاي هسته اي مربوط به توليد تسليحات اتمي، تصور عمومي به ويژه در کشورهايي مانند ايران که در مرکز توجه اين آژانس قرار دارد اين است که فعاليت سازمان به اين عرصه محدود مي شود. اما واقعيت اين است که عرصه فعاليت هاي سازمان بسيار وسيع تر از اين است. از جمله فعاليت هاي علمي اين آژانس در زمينه حفظ ايمني رآکتورهاي اتمي و فعاليت هاي علمي آژانس کمتر مورد توجه قرار گرفته است. راديوفردا گزارشي دارد از کنفرانس علمي سازمان بين المللي انرژي اتمي و مصاحبه با چند دانشمند سازمان. علي سجادي (راديوفردا): با توجه به تمرکز اخبار بر فعاليت هاي سازمان انرژي اتمي روي فعاليت هاي هسته اي مربوط به توليد تسليحات اتمي تصور عمومي بويژه در کشورهايي مانند ايران که در مرکز توجه اين آژانس قرار دارد اينست که فعاليت سازمان به اين عرصه محدود مي شود. اما واقعيت اين است که عرصه فعاليت هاي سازمان بسيار وسيع تر از اين است. از جمله فعاليت هاي علمي اين آژانس در زمينه حفظ ايمني رآکتورهاي اتمي و فعاليت هاي علمي آژانس کمتر مورد توجه قرار گرفته است. فاطمه امان که در کنفرانس علمي سازمان بين المللي انرژي اتمي شرکت کرده بود، در اين زمينه گفتگوهايي داشته است با چند دانشمند سازمان بين الملي انرژي اتمي.
فاطمه امان (راديوفردا): سازمان بين المللي انرژي اتمي در سال 1957 و در رابطه با برنامه اتم براي صلح، به عنوان بخشي از سازمان ملل متحد، تاسيس شد. کار سازمان بين المللي انرژي اتمي، ارائه فن آوري هاي هسته اي صلح آميز براي همه جهان است. اين سازمان بيش از 2200 عضو حرفه اي و با تخصص هاي گوناگون، از 90 کشور مختلف دارد. دکتر کازوماسا هيوکي مدير امور ايمني نقل و انتقال هسته اي سازمان بين المللي انرژي اتمي ست. او در گفتگو با راديو فردا مي گويد:
دکتر کازوماسا هيوکي: عناصر اصلي فعاليت ما شامل عرصه هايي مثل زيرساخت ِ ايمني ِ راديواکتيو، حفاظت مردم در مقابل پرتوها ي راديو اکتيو، مديريت زباله هاي هسته اي، حفاظت منابع پرتوهاي راديو اکتيو و مسائل مربوط به نقل و انتقال اين مواد است. در هر کدام از اين زمينه ها ما يک رشته استاندارها و پروتکل هاي علمي تدوين کرده ايم و به کشورهاي عضو، براي عملي کردن اين استانداردها کمک مي کنيم.
ف.ا.: از دکتر هيوکي مي پرسم آيا اين خدمات در اختيار همه کشورهاي عضو قرار مي گيرد و مثلا اگر کشوري مورد تحريم باشد از اين قاعده مثتثنا نمي شود؟
دکتر کازوماسا هيوکي: همه کشورهاي عضو سازمان بدون استثنا مي توانند از اين پروتکل ها استفاده کنند. کار ما مربوط به ايمني ست. هر کدام از اين کشورها اگر در موقعيت بحراني مثل حادثه چرنوبيل قرار گيرند از کمک و راهنمايي ما بهره مند خواهد شد و ما در مقابل آنها متعهد هستيم.
ف.ا.: آيا سازمان بين المللي انرژي اتمي، چگونگي عملکرد کشورهاي عضو را در اجراي اين استاندارها ي ايمني کنترل مي کند؟
دکتر کازوماسا هيوکي: نه. اين ها مقررات اجباري نيستند و هر کشور بايد زيرساخت اين استانداردها داشته باشد و اجراي آن در حوزه اختيارات کشورهاي عضو است.
ف.ا.: يکي ديگر از چهره هاي برجسته علمي سازمان دکتر گابريله فوگت است که بخش فعاليت هاي علمي اين آژانس را هدايت مي کند. از دکتر فوگت در مورد عرصه کار او مي پرسم.
دکتر گابريله فوگت: من مدير آزمايشگاه هاي سازمان در زايپرزدورف و وين هستم. اين مجموعه يکي از بزرگترين بخش هاي سازمان و شامل 180 کارمند و 20 محقق است. اين بخش شامل آزمايشگاه هاي مواد غذايي و کشاورزي، آزمايشگاه آناليتيک و آزمايشگاه شيمي و فيزيک است. بخش هاي ديگر کار شامل مديريت اين مجموعه و مذاکره در زمينه تامين بودجه است کاري که البته هر روز براي ما دشوارتر مي شود.
ف.ا. از خانم فوگت در باره تخصص او مي پرسم.
دکتر گابريله فوگت: من متخصص پرتوشناسي محيط زيست هستم و قبلا در رشته بيولوژي و ژنتيک تحصيل کرده ام. کار ما مطالعه مواد راديو اکتيو از مرحله استخراج و توليد، تا اثر هاي آن بر محيط زيست و چرخه غذايي و ارزيابي ريسک هاي ناشي از آن است. من براي کارم به بسياري از کشورهاي دنيا سفر مي کنم. چون ما نيازمند اطلاعات محلي هستيم. مسائل در کشورهاي مختلف بسيار متفاوت هستند. ما به مسائل بويژه مربوط به شيوه رفتارهاي خاص محلي در رابطه با مواد راديو اکتيو توجه داريم . در اين رابطه هم به چگونگي استخراج و هم در رابطه با چگونگي برخورد با حوادث مربوط به مراکز کار با مواد راديواکتيو مي پردازيم.
ف. ا: گابريله فوگت مدير آزمايشگاه هاي علمي سازمان بين المللي انرژي اتمي ادامه مي دهد:
دکتر گابريله فوگت: معيارها و استانداردهاي ايمني در حال حاضر به تصصيح نياز دارند.ما براي کارمان احتياج به مدل هايي داريم که متناسب با ويژگي هاي محلي تدوين شده اند. مدل هاي فعلي عمدتا مبتني بر مطالعات انجام شده در اروپا و آمريکاست که براي مناطق ديگر کارساز نيست. در مدل هاي ما، ويژگي هاي محلي از فرهنگ گرفته تا رژيم غذايي و تکنولوژي موجود در محل در نظر گرفته مي شود. رفتارهاي محلي بايد بدقت مطالعه شوند. مثلا ما در قزاقستان در رابطه با کارمان در مورد ايمني چرخه غذايي متوجه شديم که مدل هاي ما کار نمي کند و بعد دريافتيم که علت، در نظر نگرفتن ويژگي هاي فرهنگي غذايي اين کشور است. مثلا ما نمي دانستيم که منبع اصلي شير خوراکي در اين کشور، شير اسب است. چيزي که در مدل هاي غربي اصلا در نظر گرفته نشده. خلاصه اينکه ما کار بسيار دشواري داريم و بايد در هر محل تقريبا از صفر شروع کنيم. تدوين مدل مناسب مي تواند در ايمني مواد راديواکتيو و حفاظت در مقابل اين مواد بکار رود.
ف.ا.: در روزهاي کنفرانس علمي سازمان بين المللي انرژي اتمي در وين، ميزهايي در سراسر ساختمان داخلي محل برگزاري کنفرانس برپا بود. ميزي که از لوله هاي آزمايش کوچک با جوانه سبزي در آن پوشيده شده، توجه مرا جلب مي کند. با صحبت کردن با يکي از مسئولان معلوم مي شود که اين جوانه ها، گياه موز هستند. موزي که در مقابل آفت هاي نباتي مقاوم است و در مقياس ميليوني توليد مي شود و همه اينها با استفاده از انرژي اتمي.
يکي از مسئولان سازمان بين امللي انرژي اتمي: آنچه ما طي يک دوره تحقيق ده تا 15 ساله درست کرده ايم، يک نوع درخت موز است که نسبت به آفات قارچي مقاوم است. اين مقاومت حاصل يک تغيير ژنتيکي در اين گياه است. تغييرات ژنتيکي کوچک بطور مداوم در گياهان و حيوانات و در تمام سلولهاي بدن ما بطور خودبخودي هم اتفاق مي افتد. اما اين تغييرات اغلب جهت دار نيستند و باعث تغيير قابل ملاحظه اي در موجودات نمي شوند. کار ما اين است که اولا اين تغييرات را ابتدا با استفاده از پرتوهاي راديو اکتيو در گياه با سرعتي بيشتر از حد طبيعي ايجاد کنيم و دوم، به اين تغييرات جهت بدهيم. بعد از اينکه تغيير ژنتيکي يا موتاسيون در تعداد زيادي گياه موز ايجاد شد، ما در يک روند گزينشي ِ طولاني، تيره هايي را که در مقابل آفات قارچي مقاوم شده بودند مشخص کرديم و به پرورش آنها پرداختيم. اکنون پس از حدود 15 سال، ما تيره اي از درخت موز درست کرده ايم که تنها تفاوت آن با ديگر موزها اين است که آفت نمي زند وگرنه از هر جهت مثل موز معمولي ست.
ف.ا.: از انرژي هسته اي در زمينه هاي گوناگون پزشکي، کشاورزي، صنعت و عرصه هاي متفاوت ديگر استفاده مي شود.
