ارزیابی سند فقرزدایی و آمار درصد فقر مطلق و فقر نسبی، از دید یک کارشناس

سند ملی فقرزدایی در ایران درحال تدوین است و قرار است برنامه فقرزدایی در راس عملیات اجرایی قرار گیرد. دکتر فریبرز رئیس دانا در مصاحبه با رادیو فردا در ارزیابی سند فقرزدایی می گوید: موضوع فقر در ایران تبدیل شده به یک ابزار سیاسی برای متهم کردن مخالفان به بی کفایتی و ایجاد فضای سیاسی در میان مردم . وی می گوید ارقامی که در این سند مطرح شده ارقامی است که در سال 79 در یک همایش مطرح شد. فقر در ایران پدیده ای است مرتبط با توزیع درآمد. سالیانه سه ملیارد دلار پول راهی خارج می شود که از کیسه فقرا بیرون می رود. سیاست های مالیاتی و اقتصادی دولت می تواند به نفع رشد اقتصادی یا به زیان آن باشد. وی معتقد است این سیاست ها در دوران کنونی سبب رشد تورم و فقر و اختلاف طبقه در ایران شده است. سند ملي فقرزدايي كشور از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي در حال تدوين است و قرار است برنامه فقرزدايي در راس عمليات اجرايي كشور قرار گيرد اين در حالي است كه براساس آمار مركز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي، بيش از 20 درصد از جمعيت كشور توانايي مالي براي سيري شكم خود را ندارند و 50 درصد براي تامين «سيري سلولي» دچار مشكل هستند. اين نوشته، ابتداي گزارش تکان دهنده شنبه روزنامه شرق، چاپ تهران است. ماه منير رحيمي (راديو فردا): ايران يكي از 189 كشوري است كه با امضاي بيانيه اي در سال 2000 و تحت نظر سازمان ملل خود را متعهد كرد كه براي دستيابي به شاخص هاي توسعه هزاره سوم گام هاي لازم را بردارد. اولين هدف اين پيمان ، ريشه كن كردن گرسنگي و فقر مطلق است. روزنامه شرق با يادآوري اين که مصرف متوسط سرانه چربي در كشور به ميزان 50 درصد افزايش يافت، شماري از ويتامين هاي ضروري براي سلولهاي بدن انسان را در ايران برمي شمرد که تا 50 درصد جمعيت ايران از کمبود آن رنج مي‌برند. كارشناسان وجود سياست غذايي در کشور را مقدم بر تدوين سند ملي فقرزدايي و اجراي آن مي‌دانند. اين گزارش پس از مقايسه استانهاي کشور از نظر سيري شکم و سيري سلولي، و نيز توضيح نسبت درآمد و مخارج زندگي، نمونه مي‌آورد که در تهران افرادي كه كمتر از 220 هزار تا 240 هزار تومان درآمد دارند، زير خط فقر نسبي هستند. اين رقم در شهرهايي مثل اصفهان، شيراز و مشهد 180 هزار تا 200 هزار تومان و براي روستاها تا 80 هزارتومان مي‌رسد. و محاسبه مي‌کند که 11 ميليون نفر جمعيت كم درآمد در كشور وجود دارند كه با حقوقي حدود 200 هزار تومان تنها مي‌توانند زندگي را بگذرانند. در بسياري از استان ها به طور متوسط 25 درصد خانوارهاي گروه پائين درآمدي دچار ناامني غذايي هستند. يعني كمتر از 8 درصد از مقدار غذاي لازم را مي خورند. براي مثال 17 درصد مردم کرمان دچار ناامني غذايي هستند. اين گزارش در عين حال افزود که مشکل اصلي توزيع نابرابر تغذيه است؛ در حدود 20 درصد از افراد جامعه ما بيش از حد لازم غذا مي خورند و به همين دليل بيش از بخش هاي ديگر جامعه در معرض بيماري هايي همچون چاقي، بيماري قند، سرطان و قلب و عروق هستند. سازمان ملل متحد در سال 2003 و سازمان مديريت و برنامه ريزي با اختلاف چند درصد، حدود جمعيت زير خط فقر شديد در ايران را حدود 3 درصد برآورد کرده اند؛ يعني جمعيتي حدود 720 هزار نفر. و 16 درصد از جمعيت كشور برابر با 9 ميليون و 600 هزار نفر نيز زير خط فقر نسبي كشور هستند. تعريف فقر نسبي و مطلق را از دکتر فريبرز رئيس دانا، کارشناس اقتصاد در تهران خواستم. فريبرز رئيس‌دانا (کارشناس اقتصاد، تهران): خط فقر نسبي آنجائي است که گرسنگي در واقع وجود ندارد ولي گرسنگي سلولي ممکن است وجود داشته باشد. يعني پروتئين، ويتامين‌هاي کافي، مواد معدني و چيزهائي که لازم است به بدن نرسد. بنابراين، خط فقر نسبي به فرهنگ جامعه بستگي دارد. خط فقر نسبي با متوسط درامد جامعه مشخص نمي‌شود، ولي متوسط درآمد جامعه روي آن تاثير مي‌گذارد. يعني فقير نسبي در ايران، با فقير نسبي در آمريکا فرق دارد. فقير مطلق در آمريکا کماکان از کساني که در ايران بالاي خط فقر نسبي هستند، ممکن است وضع‌‌اش بهتر باشد. اما معني‌اش اين نيست که پديده‌‌هاي مستقل هم وجود ندارد. غذا غذا است. ويتامين، ويتامين است. مسکن، نور، بهداشت، واکنسيزاسيون، خط فقر نسبي در ايران بين 50 الي 52 درصد است. به اين ترتيب 52 در صد از جمعيت زير خط فقر نسبي هستند چون 32 درصد از جمعيت زير خط فقر مطلق هستند، بنابراين مي توانيم بگوئيم که 20 درصد بين فقر مطلق ونسبي قرار دارند. م.م.ر.: در مجموع به نوشته روزنامه شرق ، نيمي از مردم كشور براي تامين نيازهاي سلولي و حفظ سلامت تغذيه اي مشكل دارند. و بنا بر آمار رسمي، 11 ميليون نفر در ايران زيرخط فقر هستند. سازمان مديريت و برنامه ريزي به تازگي براي مبارزه با فقر سند ملي فقر زدايي را تدوين کرده است. اما دکتر فريبرز رئيس دانا، کارشناس اقتصاد در تهران به راديو فردا مي‌گويد آمار اين گونه اسناد را که که خود دولت تهيه مي‌کند، اعتبار علمي ندارد: فريبرز رئيس‌دانا: اين سند از سوي بخشي از دستگاه‌هاي دولتي تنظيم مي‌شود که خودشان مسئول به وجود آمدن فقر هستند و چون پاسخگو بايد باشند، در نتيجه پيکره اين سند يک پيکره غيرقابل قبول است. اولا روش‌ها و مدل‌هاي به کار رفته قابل قبول نيست. نتايج 16 درصد و 17 درصد، 20 درصد زير خط فقر را مي‌دهند در حاليکه برآورد من 32 درصد است. چرا پائين مي‌آورند رقم را؟ براي اينکه از موفقيت‌هاي خودشان صحبت کنند. در ثاني مسئوليت ايجاد مي‌کند. م.م.ر.: دولت اعلام کرد از ابتداي سال آينده به افراد زير خط فقر مطلق، مستمري پرداخت مي كند. اين در حالي است كه هنوز هيچ نهادي هيچ آماري از خانواده هاي زير خط فقر و شناسايي آنان اعلام نكرده است