(rm) صدا | [ 23:56 mins ]
سرانجام مسئولان جمهوري اسلامي توافق خود را با سه کششور اروپایی اعلام کردند. ايران موافقت کرد دست از غني سازي اورانيوم بردارد، و اروپاييها قبول کردند اين کار را نه توقف، بلکه تعليق و نه تعليق اجباري، بلکه تعليق داوطلبانه بنامند. مخالفان توافقنامه و مخالفان آن طی هفته گذشته بحثهای تندی در این زمینه انجام دادند. بسياري از مخالفان توافق هسته اي در مجلس و روزنامه هاي تندرو منصوبان يا طرفداران رهبر جمهوري اسلامي بودند. در برنامه امشب ایران در این هفته، حسن فتحي روزنامه نگار و تحليلگر به عنوان مخالف،. دکتر صادق زيبا کلام استاد دانشگاه در تهران در مقام موافق و دکتر پيروز مجتهدزاده استاد دانشگاه در لندن که هم نکات مثبت و هم نکات منفي را در اين توافقنامه مي بيند، به بحث و مناظره درباره این رویداد می پردازند. اوايل اين هفته مسئولان جمهوري اسلامي خود را آماده کردند تا توافق هسته ايشان را با اروپا براي افکار عمومي ايران توضيح دهند. ايران موافقت کرد آنگونه که اروپايي ها خواسته اند دست از غني سازي اورانيوم بردارد، اما بنا بر خواست ايران اروپاييها قبول کردند اين کار را نه توقف، بلکه تعليق و نه تعليق اجباري، بلکه تعليق داوطلبانه بنامند. اين نکته در توضيحات مسئولان جمهوري اسلامي از جمله حسن روحاني، مسئول ارشد مذاکرات هسته اي ايران جايگاه ويژه اي داشت. مخالفان توافقنامه در ايران که عمدتا جزو جريانات تندرو در مجلس بودند، گفتند ايران امتيازهايي عيني داده، ولي در ازاي آن تضمين ها و قول و قرارها گرفته که براي تحقق آن هيچ سقف زماني تعيين نشده است، اما مسئولان جمهوري اسلامي از جمله محمد خاتمي، رئيس جمهوري اسلامي تاکيد کردند که بر اساس توافقنامه اگر آنها حس کردند اروپاييها به تضمين هايشان عمل نمي کنند، آنها هم به تعهدات خود يعني تعليق غني سازي اورانيوم پايان مي دهند. بسياري از مخالفان توافق هسته اي در مجلس و روزنامه هاي تندرو منصوبان يا طرفداران آيت الله خامنه اي رهبر جمهوري اسلامي بودند، هرچند امکان نداشت ايران بدون موافقت آيت الله خامنه اي با اروپايي ها به چنين توافقي دست يابد. پس از آن که حسن روحاني در جلسه غير علني در روز چهارشنبه براي نمايندگان مخالف توضيح داد که آيت الله خامنه اي هم توافق را تاييد کرده، از دامنه مخالفت ها کاسته شد. غلامعلي حداد عادل پس از پايان جلسه غير علني مجلس گفت: تصور من اين است که هم نمايندگان توانستند دغدغه ها و نگراني هاي خودشان را به آقاي روحاني منتقل کنند، هم توضيحات آقاي روحاني تا حدود زيادي روشنگر بود. بحث هاي زيادي در ايران درباره سود و زيان توافق هسته ايران و اتحاديه اروپا در جريان بود. محافل مطبوعاتي و سياسي ايران اين بحث ها را تا اين هفته دنبال کردند. راديو فردا هم براي بازتاب دادن اين مباحث از سه کارشناس دعوت کرده است تا ديدگاه هاي خود را رو در روي يکديگر قرار دهند. حسن فتحي روزنامه نگار و تحليلگر در تهران مخالف توافق هسته اي ايران و اتحاديه اروپا است. دکتر صادق زيبا کلام استاد دانشگاه در تهران موافق توافقنامه است و دکتر پيروز مجتهدزاده استاد دانشگاه در لندن از محل اقامتش در تهران هم نکات مثبت و هم نکات منفي را در اين توافقنامه مي بيند.
حسن فتحي : من به اين دليل مخالف هستم که ما يا بايد مانند پاکستان باشيم که برويم دسترسي پيدا کنيم به اهدافمان، يا بايد مانند ليبي باشيم که کرکره را بکشيم پايين و دستهايمان را ببريم بالا. اين که ما بخواهيم يک قدم جلو برداريم، يک قدم عقب برداريم، اين به نظر من پسنديده نيست. ما در حقيقت يک تعهد بزرگ اينجا بر عهده گرفتيم که تعليق است، در ازاي آن ما چند شعار تحويل گرفتيم، مثلا در مورد مجاهدين خلق. در رابطه با تعهد سعدآباد هم ما ديديم که عملي نشد، فکر نمي کنم در مورد تعهد پاريس هم عملي شود.
دکتر صادق زيبا کلام: من تعجب مي کنم از جناب فتحي، ايشان برخوردشان درست مانند برخي از جريانات اصول گرا و راديکال و تندروي جناح راست، همه يا هيچ است. اگر اينطور باشد که ما نتوانيم به طرف ديگر اعتماد کنيم، اروپايي ها هم مي توانند بگويند که ما به ايراني ها اعتماد نداريم، آمريکايي ها هم مي گويند ما به ايران اعتماد نداريم. ما بايد اساس را روي اعتماد بگذاريم، مگر اين که عکسش ثابت شود.
حسن فتحي: من اصولا طرفدار مذاکره هستم، ولي توافق اصولي که دو طرف قبول داشته باشند، من معتقدم اين توافقي که صورت گرفته نه ما عملي خواهيم کرد، نه اروپا. ما چون آقاي بوش رئيس جمهور شد اميدوار بوديم آقاي کري بايد و ما چند ماه فرصت به دست بياوريم براي ادامه برنامه مان و نتوانستيم، عجولانه رفتيم به اين توافق رسيديم که آن توافق را به دست بياوريم.
دکتر صادق زيباکلام: ما هيچ دليل و شواهد و قرائني نداريم و ما نمي توانيم اينقدر محکم مانند آقاي فتحي بگوييم که نه اين توافق عملي نخواهد شد و اروپايي ها به تعهدات خودشان عمل نخواهند کرد، ايران هم مخفيانه ادامه خواهد داد به غني سازي اورانيوم.
دکتر پيروز مجتهدزاده: بخش فني قضيه به اين صورت است که اتحاديه اروپا پذيرفت که ايران حق استفاده از انرژي هسته اي را دارد و به ايالات متحده هم مي گويد صبر کن تا من از اين طرق با ايران صحبت کنم، در مقابل حرف ايالات متحده که ايران بايد به طور کلي محروم شود از صنعت هسته اي.
حسن فتحي: حق ايران و هر کشوري که عضو معاهده است، زماني که آن توافقنامه را امضا مي کند به رسميت شناخته شده، ولي چون ما حرکت هايي انجام داديم که صلب اعتماد از ما شد، آن ديد منفي راجع به ما به وجود آمد، وگرنه اين حق از قبل براي ما شناخته شده بود. يک واژه اي را آقاي دکتر لاريجاني به کار بردند که گفت: ما مرواريد داديم، آب نبات گرفتيم.
صادق زيباکلام: جناب فتحي درست مي گويند، مشکلي که ايران به وجود آورده است حداقل دست کم از ديد غربي ها و آمريکايي ها و اسرائيليان اين است که اگر ايران دستيابي پيدا کند به غني سازي اورانيوم، آن وقت مانند هر کشور ديگري در يک فاصله زماني سه تا شش ماهه مي تواند به سلاح اتمي دست پيدا کند. چطور مي شود که ايران هم به تکنولوژي غني سازي دست پيدا کند و هم در عين حال جهان را بتواند مطمئن کند که اگر دست پيدا کنم به غني سازي اورانيوم، از آن براي ساخت سلاح هسته اي استفاده نخواهم کرد. اين همان مساله اساسي است که اروپاييها به دنبال آن بودند و اين تحت عنوان اعتمادسازي مطرح شده.
دکتر پيروز مجتهدزاده: ما قبول کرديم که غني سازي را متوقف کنيم، ولي در مقابل نتوانستيم يک مدت مشخصي را در نظر بگيريم. اروپايي ها گفته مي شد که صحبت از ده سال مي کردند، ايراني ها صحبت از دو سال مي کردند. آنچه که اتفاق افتاده است يک مدتي نامعلوم است و وعده داده شده تا مذاکرات بعدي براي همکاري و عقد قرارداد. اينجا به عبارت ديگر اختيار زمان مساله به اختيار اروپا گذاشته شد. تضمين هاي ما تضمين هاي عيني است، اما تضمين هاي اروپا تضمين هاي نظري است.
دکتر صادق زيباکلام : خب ايران هم مي تواند در صورت طولاني شدن مذاکرات از تضمين هاي خودش دست بردارد.
دکتر پيروز مجتهدزاده: اولا دفعه قبل که اروپايي ها عمل نکردند، ما چه کرديم، هيچ کاري نکرديم. دوم اين که اگر قرار باشد اين بار هم اتحاديه اروپا به وعده هاي خودش عمل نکند، ما هم عکس العمل مقابل نشان دهيم، معنيش اين است که ما از اين مذاکرات و کشمکش ها و بحران هيچ نتيجه مثبتي که به دست نياورديم، بلکه بدبخت تر از گذشته شديم.
حسن فتحي: خود آقاي روحاني هنوز اعتقاد به اجراي اين توافقنامه ندارد، آقاي روحاني مي گويد: در موافقتنامه پاريس اصول مورد نظر ما رعايت شده، اما اين که اروپا به آن عمل مي کند يا نه، بايد آن را در مقام اجرا ديد.
دکتر پيروز مجتهدزاده: اين طرز برخورد که اگر آنها عمل نکردند، ما هم عمل نمي کنيم، خيلي غير تکنيکي و غير ماهرانه است. شما وقتي به يک توافق رسمي که اينقدر اهميت دارد مي رسيد، بايد از قبل در مذاکرات آنقدر مهارت و قدرت داشته باشيد که در مقابل تضمين هاي عيني فوري اجرايي که خودمان مي دهيم، تضمين هاي عيني فوري اجرايي هم از طرف بگيريم.
دکتر صادق زيبا کلام: به نظر من چون در مورد توافق قبلي سعد آباد اروپايي ها ديدند که ايران جدي است و اگر توافق طوري باشد که يک حداقلي به ايران داده نشود، ايران خيلي جدي است در رفتن به سوي غني سازي.
دکتر پيروز مجتهدزاده: اين که ما در آينده تلافي به مثل خواهيم کرد، اين بدترين وضع ممکن است که ما مي توانيم پيش بيني کنيم، چون همه بحث هايي را که داريم مي کنيم براي حل بحران است، براي پايان دادن به انزواي موجود است، براي رفتن به سوي خانواده بشري است. مشکل من اين است که ما ريش و قيچي را در اختيار طرف و اتحاديه اروپا گذاشتيم که اگر خواست عمل مي کند، اگر نخواست مي تواند ده سال هم کش دهد و اين چيزي نيست که بتواند منافع ملي را به دقت برآورده کرده باشد.
