(rm) صدا | [ 8:04 mins ]
متيو بان Matthew Bunn، مشاور بيل کلينتون، رئيس جمهوري پيشين آمريکا در امور تسليحات هسته اي، و تحليلگر باسابقه مرکز بلفر Belfer در دانشگاه هاروارد، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد ايالات متحده بايد به طور فعال در مذاکرات پيرامون برنامه هسته اي ايران شرکت کند. وي توافق به دست آمده با ايران براي توقف کامل غني سازي اورانيم را مثبت ارزيابي مي کند، ولي مي افزايد اگر ما توافق با دوامي بخواهيم که به جاه طلبي تسليحاتي هسته اي ايران پايان دهد آمريکا بايد به کناره نشيني پايان دهد و در کنار اتحاديه اروپا و روسيه وارد مذاکرات مستقيم با ايران شود. وي مي گويد آمريکا بايد به برخي نگراني هاي ايران پاسخ دهد و جمهوري اسلامي در عوض بايد نگراني هاي آمريکا را رفع کند. آقاي بان مي گويد آمريکا همچنان سياستي خصمانه را در برابر ايران دنبال مي کند و اين انگيزه ايران را براي دستيابي به سلاح هسته اي قوي تر مي کند، بنابراين ايالات متحده بايد به جمهوري اسلامي اطمينان دهد که اگر ايران به تعهدات خود عمل کند، نه در تلاش حمله به ايران است و نه سرنگوني رژيم. فاطمه امان (راديوفردا): اختلاف نظر ايران با جهان غرب بر سر مساله فن آوري هسته اي، به مراحل حساس و سرنوشت سازي رسيده است. اين بحران بر بستر اين واقعيت شکل مي گيرد که ايران يکي از سه کشوري است که توسط جرج بوش، رئيس جمهوري آمريکا، به عنوان محور شرارت نام گرفته است. يکي از سه کشور يعني عراق، مورد حمله نظامي آمريکا قرار گرفت و کره شمالي به چندين بمب اتمي دست يافت. صاحبنظران سياسي، مساله ايران و کره شمالي را مهمترين چالش دور دوم زمامداري جرج بوش مي دانند. اما برخلاف مساله سياست آمريکا در قبال ايران، هنوز در هاله اي از ابهام قرار دارد و به همين علت موضوع بحث هاي مداوم در محافل سياسي آمريکاست.
براي تبيين بيشتر مساله سياست آمريکا در مقابل برنامه هسته اي ايران، با متيو بان مشاور سابق بيل کلينتون در امور هسته اي و پژوهشگر دانشگاه هاروارد گفتگو کرده ايم. متيو بان، توافق به دست آمده با ايران در مورد توقف غني سازي اورانيوم توسط اين کشور را مثبت ارزيابي مي کند.
متيو بان: توافق اروپايي ها و ايران در مجموع يک نقطه عطف مهم محسوب مي شود، زيرا اين توافق، همه پيشرفت هاي آشکار هسته اي ايران و توانايي هاي اين کشور در توليد سلاح هسته اي را متوقف مي کند. اما اين موافقت نامه، موقت است تا زماني که توافق دائمي حاصل شود. اگر ما توافق با دوامي مي خواهيم که به جاه طلبي تسليحات هسته اي ايران پايان دهد، ايالات متحده آمريکا بايد به کناره نشيني پايان دهد و در کنار اتحاديه اروپا و روسيه، وارد مذاکرات مستقيم با ايران بشود.
ف.ا.: پس معتقديد ايالات متحده آمريکا، بايد نقش فعالي در اين گفتگو ها داشته باشد و کار را فقط به اروپايي ها واگذار نکند.
متيو بان: من راهي براي دست يافتن به توافق ماندگار در مورد ايران کشوري که در طبقه بندي کشورهاي خواستار برنامه سلاح هسته اي قرار دارد نمي بينم، مگر آنکه آمريکا به بعضي از نگراني هاي ايران در اين زمينه پاسخ دهد و در عوض ايران برخي از نگراني هاي آمريکا را رفع کند.
ف.ا.: آيا منظورتان چيزي شبيه مذاکرات با کره شمالي در زمان پرزيدنت کلينتون است؟
متيو بان: اميدوارم که به توافق هاي موثرتر از آن دست يابيم که در چارچوب طرح 1994 با کره شمالي داشتيم. اما چارچوب آن همکاري ها، باعث شد که کره شمالي کار در مورد برنامه هسته اي خود را به تاخير بيندازد. اين مساله مهمي ست زيرا در چند سال، سياست يک کشور ممکن است تغيير کند. واقعيت اين است که امروز تعداد کشورهايي که برنامه سلاح هسته اي را آغاز کرده و سپس آن را متوقف کردند، بيشتر از کشورهايي ست که اين سلاح را در اختيار دارند. من البته فکر مي کنم هنوز جاي اميدواري باقي ست که ايران براي کشورهاي ديگر هم نمونه شود. اگر آمريکا همراه با کشورهاي ديگر به ايران يک مجموعه پيشنهادهاي ترغيب کننده ارئه دهد که اين کشور را متقاعد کند که نه سلاح هسته اي و نه توانايي توليد آن به نفع منافع ملي اش نيست.
ف.ا.: دکتر بان بعضي از ايراني ها از اينکه از برخورداري از تکنولوژي ويژه ايمني نيروگاه هاي هسته اي محروم هستند، شکايت دارند. فکر نمي کنيد ايران به رغم اختلاف با هر کشوري از جمله آمريکا، بايد اين حق را داشته باشد که از تکنولوژي لازم براي ايمني نيروگاه هاي هسته اي برخوردار باشد؟
متيو بان: به علت نگراني از برنامه محرمانه توليد سلاح هسته اي ايران، آمريکا هر گونه همکاري در زمينه تکنولوژي هسته اي با ايران را رد کرده است. خوب البته روسيه اين راه را دنبال نکرد و همکاري خود را با ايران ادامه داد و کار يک راکتور آب سبک در بوشهر را تکميل کرد. بنظر من اروپا و روسيه (و اميدوارم در همکاري با آمريکا) اين نظر را دارند که ايران حق برخورداري از تکنولوژي هسته اي صلح آميز دارد، به شرطي که برنامه سلاح هسته اي و برنامه اي که بتوان با آن سلاح هسته اي توليد کرد را دنبال نکند. اينکه ايران اين شرط را بپذيرد، معلوم نيست، مساله در حال حاضر در داخل ايران نسبت به چند سال پيش، بسيار سياسي شده است. تلاش براي بازداشتن ايران از توليد سلاح هسته اي در داخل ايران از سوي برخي ها، به عنوان تلاش کشورهاي غربي براي زير پا گذاشتن حق ايران در داشتن تکنولوژي هسته اي جلوه داده مي شود. به جاي آن بايد به مردم گفته شود که در عوض توقف غني سازي اورانيوم، غرب به ايران ارسال سوخت هسته اي را تضمين مي کند و آنها مجبور نيستند بودجه هنگفتي را صرف توليد آن در ايران کنند و اين چارچوبي درست و مشروع بنظر مي رسد. به نظر من در داخل ايران، متوقف کردن برنامه غني سازي از نظر سياسي دشوار خواهد بود، اما اگر قرار است يک موافقت نامه ماندگار باشد، بايد به نحوي اتفاق بيفتد
ف.ا.: اما دکتر بان به نظر شما نگراني ايراني ها در اين زمينه که با دريافت سوخت هسته اي از خارج، تکنولوژي هسته اي اين کشور به غرب وابسته مي شود، نگراني منطقي نيست؟ ممکن است ايراني ها نگران اين باشند که متوقف کردن ارسال سوخت هسته اي زماني بتواند به عنوان يک مجازات بکار رود. فکر نمي کنيد همين جمهوري اسلامي را مي ترساند؟
متيو بان: خوب من فکر مي کنم مي شود ارسال سوخت هسته اي را تضمين کرد. ببينيد اورانيومي هم که در آمريکا مصرف مي شود، در آمريکا توليد نمي شود و ما آن را وارد مي کنيم. اينطور نيست که آمريکا بطور کامل از نظر سوخت نيروگاه هسته اي مستقل باشد. بسياري از کشورها که به سوخت هسته اي وابسته هستند، سوخت فسيلي هم ندارند. ولي خوشبختانه ايران منابع نفتي هم دارد. اما مي توان تامين سوخت هسته اي ايران را از چند کشور مختلف و با همکاري سازمانهاي بين المللي تضمين کرد.
ف.ا.: کره شمالي، عراق و ايران توسط جرج بوش، محور شرارت خوانده شدند. سرنوشت عراق با سرنوشت کره شمالي کاملا متفاوت است. فکر نمي کنيد براي ايراني ها اين تصور پيش آيد که اگر مي خواهند به سرنوشت عراق دچار نشوند، بايد هر چه زودتر مانند کره شمالي به سلاح هسته اي دست يابند؟ فکر نمي کنيد ايران و آمريکا بايد براي اعتماد سازي، تلاش کنند؟
متيو بان: خوب همين يکي از دلايلي ست که من فکر مي کنم براي دستيابي به يک موافقت نامه پايدار، ايالات متحده بايد در مذاکرات شرکت داشته باشد. ايالات متحده همچنان سياست خصمانه اي در مقابل ايران دنبال مي کند. بارها از تغيير رژيم ايران مانند تغيير رژيم عراق گفته اند. پس اين حرفها انگيزه ايران را براي دست يابي يبه سلاح هسته اي قوي تر مي کند. به همين دليل در نهايت اگر قرار است به يک توافق پايدار دست يابيم، ايالات متحده آمريکا بايد به جمهوري اسلامي اطمينان دهد که اگر ايران به تعهدات خود عمل کند، نه در تلاش حمله به ايران است و نه سرنگوني رژيم ايران.
