(rm) صدا | [ 21:02 mins ]
فراخوان برگزاري همه پرسي به منظور تشکيل يک دولت غير ديني و دموکراتيک در ایران نخستين باري نيست که از سوي طرفداران آزادي و تشکيل يک حکومت دموکراتيکمطرح مي شود. چندي پيش نيز منشوري به نام منشور 81 منتشر شد که بر ضرورت تشکيل هرچه سريعتر يک جبهه دموکراتيک تاکيد کرده بود. در ميزگرد این هقته «دموکراسي و حقوق بشر» رادیو فردا، حسين باقرزاده، سخنگوي منشور 81، حبيب تبريزيان عضو هيات دبيران و عضو حزب مشروطه ايران و نيلوفر بيضايي، سخنگوي «تشکل براي دموکراسي بر بنياد منشور 81 » شرکت دارند و به بررسی چشم انداز روند دموکراسی در ایران می پردازند. پريچهر فرزام (راديو فردا): در روزهاي اخير سخن از فراخواني به ميان آمده است براي برگزاري رفراندوم يا همه پرسي در ايران به منظور تشکيل يک دولت غير ديني و دموکراتيک. البته موضوع برگزاري رفراندوم نخستين باري نيست که در چند سال اخير از سوي طرفداران آزادي و تشکيل يک حکومت دموکراتيک در ايران مطرح مي شود. چندي پيش نيز منشوري به نام منشور 81 منتشر شد که بر ضرورت تشکيل هرچه سريعتر يک جبهه دموکراتيک تاکيد کرده بود و اينک نيز بر بنياد همان منشور، تشکلي به نام «براي دموکراسي بر بنياد منشور 81» به وجود آمده است که هدف خود را کمک به ايجاد جبهه وسيع دموکراسي خواهي مبتني بر ارزش هاي دموکراتيک، حقوق بشر و نفي خشونت مي داند و مي خواهد جبهه وسيع دموکراسي خواهي در برگيرنده همه نيروهايي باشد که به ارزش هاي ياد شده پايبندند. در ميزگرد دموکراسي و حقوق بشر اين هفته سه نفر از اعضاي هيات دبيران تشکل «براي دموکراسي بر بنياد منشور 81» شرکت دارند. آقاي حسين باقرزاده، سخنگوي منشور 81، آقاي حبيب تبريزيان عضو هيات دبيران و عضو حزب مشروطه ايران و خانم نيلوفر بيضايي، سخنگوي تشکل براي دموکراسي بر بنياد منشور 81 .
نيلوفر بيضايي: اين نخستين بار است که حداقل در اين سطح وسيع و به صورت يک فراخوان ملي و با يک حمايت بسيار عظيم دارد اين کار انجام مي شود، ولي اولين بار نيست که مساله رفراندوم يا خواست رفراندوم طرح مي شود. همه ما مي دانيم که چندين سال است که از طرف برخي از شخصيت ها و تحليلگران سياسي از جمله خود آقاي باقرزاده و کساني ديگر اين مطرح شده و اصولا اين نقطه نظري است که چندين سال است که به بحث گذاشته مي شود حداقل در خارج از کشور و برخي بر اين اعتقاد بودند که براي چنين طرحي زود است و چنين طرحي موفق نخواهد بود، به گمان من اين شکل دموکراتيک ترين شکلي است که مي شود با ملت ايران سخن گفت در باب اين که چگونه مي شود به سمت تشکيل يک حکومت دموکراتيک بر پايه اراده ملت ايران حرکت کرد.
حسين باقرزاده: منشور 81 به عنوان سندي است که در برگيرنده آرمان هاي دموکراتيک و حقوق بشري مردم ايران است، به تاييد عده زيادي از روشنفکران و فعالان سياسي و حقوق بشر رسيده، منشور البته هيچ برنامه عملي خاصي نداشت و فقط هدفش اين بود که اين ارزش ها در فضاي سياسي ايران جا بي افتد. مساله ر فراندوم همانطوري که خانم بيضايي اشاره کردند از جوانب مختلف در يکي دو سال اخير مطرح بوده. ولي امروز چون به طور مشخص و شکل و محتوايش مشخص شده و به صورتي درآمده که مورد تاييد تقريبا تمامي نيروهاي دموکرات است، مقبول شده و من فکر مي کنم که از طريق اين جنبش رفراندوم مي شود به آن آرمان هاي منشور 81 هم با فرض اين که آن منشور يا ارزش هاي مد نظر نيروهاي سياسي قرار بگيرد، مي توانيم شايد به آنها هم برسيم.
حبيب تبريزيان : من اهميت فوق العاده زياد و تاريخي براي اين فراخوان و پاسخي که به آن داده شده قائلم. من هم اکنون برآورد مي کنم که ميليون ها نفر پاي اين را امضا کردند. اگر مي گويم ميليون ها نفر به اين دليل است که همه مردم ايران دسترسي به اينترنت ندارند. ولي وقتي که فرهيختگان سياسي در پاي اين فراخوان از نحوه هاي فکري گوناگون امضا کردند، اشخاص و شخصيت هايي که وزن مخصوص سياسي آنها يک نفر نيست، ده نفر نيست، هزار نفر نيست. هر کدام نماينده يک جريان نيرومند اجتماعي و يک پايگاه وسيع اجتماعي هستند. از اين رو هم اکنون مي شود گفت که اين فراخوان تا همين 14 هزار نفر که امضا کردند و آن صدها شخصيت برجسته سياسي، نماينده ميليون ها ايراني است که پاي اين سند تاريخي امضا گذاشتند و اين آروزي ديرينه تاريخ جامعه ما بوده. اهميت ويژه اين فراخوان و پاسخي که اين جمعيت به آن دادند، در اين است که براي نخستين بار حدود يکصد سال پس از انقلاب مشروطه ايران ما مي بينيم که نيروهاي مختلف سياسي حول محور يک سند تاريخي اجتماع مي کنند، به اجماع مي رسند و پاسخ مثبت مي دهند و بر ديوار بدگماني تاريخي، بدبيني و سوء تفاهم سياسي غلبه مي کنند. اين پيروزي تفاهم، مدارا و تولرانس سياسي است. اين نمايشي است از همسويي و همدلي مردم ايران، اين است آن ويژگي که من برايش ارزش تاريخي قائلم.
نيلوفر بيضايي: اين يک طرح و پيشنهاد و نظر است که دارد از سوي جمع عظيمي حمايت مي شود. اميد بر اين است که اين حرکت به خصوص در شرايط فعلي جامعه ايران که با توجه به ياس و نااميدي حاکم بر فضاي سياسي جامعه ايران در نتيجه شکست جنبش اصلاح طلبي حکمفرما بوده، يک پيشنهادي که يکي از متمدنانه ترين شکل هاي تغيير ساختار سياسي است، در سطح عموم مطرح شود. به نظر من اين خودش يک قدم بسيار مهم است و اميد بر اين است که اين حرکت در صورت همه گيرشدن بتواند به يک جنبش ملي رفراندوم تبديل شود. جنبشي که بتواند آنقدر فراگير شود که در فراگير بودن خودش و در سازمان يافتگي خودش بتواند در عرصه هاي وسيع تر اين خواست را در سطح بين المللي مطرح کند و پيش ببرد.
حسين باقرزاده: جنبش رفراندوم بيش از آن که بیانگر يک برنامه عملي باشد، بيانگر يک خواست ملي است. به اين معنا که مردم ايران بتوانند با صداي محکم و مشترک اعلام کنند که ما رژيم جمهوري اسلامي را نمي خواهيم و مي خواهيم نظامي جديد در ايران برقرار شود و اين مساله به اين صورت بيان شده که ما بياييم پاي رفراندوم و دقيقا اين را مطرح کنيم و من فکر مي کنم طرح رفراندوم دموکراتيک ترين شکلي است که مي شود اين بيان را مطرح کرد، مورد توجه قرار گرفته، طرحي است که مي تواند مورد تاييد و حمايت نه فقط نيروهاي اوپوزيسيون دموکراتيک ايران باشد، بلکه از طرف جوامع بين المللي هم تاييد شود و من فکر مي کنم اگر اين طرح همه گير شود و اين صدايي باشد که به طور مشترک از سرزمين ايران بلند شود رژيم ايران نخواهد توانست در برابر اين صدا مقاومت کند و به هر حال مجبور خواهد بود که در برابر اين خواست عقب نشيني کند. اين که اين عقب نشيني چه شکلي بگيرد، آيا حتما به يک رفراندوم عملي باشد يا نباشد، يا لازم است که باشد من فکر نمي کنم الان مطرح باشد. آنچه که مهم است اين است که اين وسيله اي باشد که مردم ايران بتوانند حول يک خواست مشترک شرکت کنند، فعاليت کنند و ما شاهد شکل گيري يک حرکت ملي با شرکت همه نيروهاي سياسي و نيروهاي فعال سياسي ايران باشيم.
حبيب تبريزيان: اين شعار و خواستي است که حول محور آن مردم مي توانند اعتراض خودشان را به اين رژيم بيان کنند و نشان دهند درجه انفراد و تنهايي رژيم را. نشان دهند که تا چه حد اين رژيم فاصله اش از مردم زياد شده. اگر رژيم به مردم اطمينان دارد، نبايد ترس و هراسي داشته باشد که اين آزمون را بکنند و به اوپوزيسيون خارج و داخل کشور، مخالفين سياسي خودش نشان دهد که از مشروعيت و اعتبار برخوردار است. ولي چون رژيم از کمترين مشروعيت سياسي يا به عبارتي فقدان مشروعيت کامل سياسي است، هرگز در برابر شعار ما يعني رفراندوم نمي تواند تسليم شود. اگر تسليم شود مي بازد، اگر تسليم هم نشود، انفراد و تنهايي خودش را به جهانيان و به مردم ما بيشتر نشان مي دهد.
نيلوفر بيضايي: يکي از مهمترين اصولي که در اين فراخوان مطرح مي شود، مساله تدوين يک قانون اساسي نوين است. اين خودش يک خواست ساختارشکنانه است، يعني در چارچوب اين قانون اساسي موجود، يک قانون اساسي است که در سرتاسر آن با ترفند اسلامي و فقط قائل اين شرط که اسلاميون وفادار به چارچوب اين حکومت حق حيات دارند در زمينه هاي مختلف و با توجه به مواردي که به آن اشاره مي شود، اين قانون اساسي فعلي بازگوکننده ساختار سياسي کنوني است، به رسميت شناخته نمي شود، بلکه خواهان تشکيل مجلس موسسان براي تدوين يک قانون اساسي نوين يا يک قانون اساسي جديد است. يعني اين يک خواست فراساختاري است که از ساختارهاي موجود حکومت اسلامي فراتر مي رود و خواهان تشکيل يک حکومت دموکراتيک پارلماني بر اساس اعلاميه جهاني حقوق بشر و همه ميثاق هاي الحاقي آن است و اين به نظر من نشان دهنده درجه بلوغ و رشد فکري نخبگان سياسي و حداقل کساني است که اين را مطرح مي کنند. به نظر من خواست دموکراسي و حقوق بشر، تدوين يک قانون اساسي که در برابر آن همه شهروندان صرفنظر از تعلق ديني، قومي و دگرانديشي و جنسيتي و غيره در برابر يک قانون از حقوق برابر برخوردار باشند، اين مرحله اي است که به نظر من شايد مکمل و شايد يک مرحله جديدي از حرکتي باشد که پدران ما در انقلاب مشروطه آغاز کردند و در يک جايي بايد به سرانجام خودش برسد و شايد تجربه حکومت اسلامي نشان داد که ضرورت پايبندي به اين اصول براي اين که بتوانيم به ايراني آزاد و سرفراز برسيم، چقدر مهم است و اين که چقدر اين اختلاف ها و کينه ها و کينه ورزي هاي تاريخي سد راه ما بوده در برابر حرکت به اين سمت. ما تنها در صورت پذيرفتن اين کثرت آرا هست که مي توانيم بر سر اين فصل به اشتراک نظر برسيم، حصولي که بسيار مهم است در تعيين محتواي نظام آينده ايران.
حسين باقرزاده: من فکر مي کنم فراخواني که بيان شده با تاکيدي که روي تدوين يک قانون اساسي جديد، مبتني بر اعلاميه جهاني حقوق بشر و ميثاق هاي الحاقي آن شده مشخصا تاييد کننده ارزش هايي است که در منشور 81 آمده. من فکر مي کنم اين تاکيد لازم بوده در مورد فراخوان که مشخص شود که کساني که پاي اين فراخوان آمدند، خواهان يک نظام جديد هستند، چون در نظام و قانون اساسي فعلي اين ارزش ها سرکوب شده و ما شاهد نابرابري هاي زيادي در حقوق اجتماعي زنان، اقليت هاي مذهبي و مانند اينها هستيم و خشونت هايي که اعمال مي شود. به هر حال قيد اين که بايد قانون اساسي جديد مبتني بر اعلاميه جهاني حقوق بشر و ميثاق هاي الحاقي آن باشد، معنايش اين است که غالب و تمامي ارزش هاي منشور 81 در اين قانون اساسي بايد ملحوظ شود. دوم اين که در اينجا قيد شده که اين قانون اساسي جديد بايد از طريق مجلس موسساني شکل بگيرد که در يک انتخابات آزاد با نظارت بين المللي انجام مي شود يعني با تمام آحاد مردم در يک شرايط آزاد بتوانند در اين انتخابات شرکت کنند و نمايندگان خودشان را به آن مجلس بفرستند. از اين دو جهت من فکر مي کنم که اين فراخوان تا حد زيادي آرمان هاي منشور 81 را دنبال مي کند و به همين منظور هم هست که الان عده اي از امضاکنندگان منشور 81 دور هم جمع شدند که تحت عنوان براي دموکراسي بربنياد منشور 81، هدف هاي منشور 81 را دنبال کنند و از جمله اين که نيروهاي سياسي دموکرات را به تشکيل يک جبهه وسيع دموکراسي خواهي دعوت کنند که اينها بيايند دور هم جمع شوند و مشترکا براي تحقق اين آرمان ها کار کنند و من فکر مي کنم فراخواني که داده شده نياز دارد به يک پايگاه سياسي و اين پايگاه سياسي را مي شود از طريق تشکيل همان جبهه دموکراسي خواهي که امضاکنندگان منشور 81 دنبال مي کنند تامين کرد و به نظر من اينها هردو مي تواند مکمل هم باشد و به هر حال دنبال کردن آرمان هاي منشور 81 از طريق اين فراخوان فکر مي کنم بسيار عملي تر خواهد بود.
حبيب تبريزيان: خوشبيني من به اين فراخوان از اينجا ناشي مي شود که اگر ملکول هاي شيميايي را در نظر بگيريم مي بينيم اينها در بعضي عناصر متشکله شان متفاوتند ولي در ساختار فرضا O در اکسيژن مشترکند. منشور 81 ويژگيش اين است که بيان مشترک ترين، عام ترين و خواست عمومي جريان هاي سياسي جامعه ما است. يعني دموکراسي و همه سازمان هاي سياسي دم از دموکراسي مي زنند، ولي در عمل آنچه که تا به حال بوده بر روي اختلافاتي که بوده منشور 81 تبلور عام ترين خواست دموکراتيک جامعه ما است که کم يا بيش در اين يا آن سازمان منعکس شده، منظورم سازمان هاي ديگر سياسي است که اين سازمان ها متاسفانه به علت محدوديت هاي ساختاري نمي توانند و نتوانسته اند تا به حال يک چهره کاملا دموکراتيکي از خودشان بروز دهند، چون محدوديت هاي ايدئولوژيک، سازماني و ساختاري داشتند. منشور 81 خودش را مقيد به اين محدوديت ها نکرده و ويژگي برجسته منشور 81 و اين جريان نوين برخواسته از منشور 81 و نيز براي دموکراسي برپايه و بنياد منشور 81 يک حرکتي است که عام ترين فاکتور مشترک همه جريان هاي سياسي را دارد، يعني دموکراسي خواهي، يعني احترام و بنيانگزاري حقوق بشر بر پايه منشور جهاني حقوق بشر و يک قانون اساسي که از اين دو برخواسته باشد. به اين دليل است که ما معتقديم منشور 81 همچون يک نهري است که جريان دارد و مي پيوندند به آن نهر فراخوان ملي براي رفراندوم. اينها هر دو به يک سمت حرکت مي کنند.
حسين باقرزاده: مقالاتي که من درباره رفراندوم نوشتم، درباره چرايي و چگونگيش بود که با اشاره به خواست هاي رفراندوم در ايران مطرح شده که فکر مي کنم از طرف طيف هاي مختلفي که مطرح شده بود و سئوالات مختلفي که مطرح کردند، بررسي کردند، چون به هر حال عده اي بودند که رفراندوم در قالب نظام جمهوري اسلامي مي خواستند و من استدلال کردم که در آن قالب تحولات دموکراتيک غير عملي است، چون قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به کلي اين امکان را از بين برده و برخي البته دنبال اين رفراندوم بودند براي شکل نظام که استدلال من اين بود که اين نمي تواند خواست عمومي مردم باشد، چون مهمتر از شکل نظام براي مردم محتواي نظام است. در گذشته تجربه کردند مردم ايران که در انقلاب 57 شکل نظام بدون تعيين محتوا به راي گذاشته شد و مردم راي دادند و بعد ديدند که محتوايش بر خلاف آن چه که فکر مي کردند بسيار خشن و ضد انساني بود. بنابراين محتوا خيلي مهم است و با اين استدلال نتيجه گرفتند که بهترين مضموني که براي رفراندوم هست، همين مضموني است که الان در اين مطرح فراخوان آمده که به طور مشخص تعيين مي کند که بايد نظام آينده ايران قانون اساسي داشته باشد که قانون اساسي محتواي حقوق بشري و دموکراتيک باشد و تنها راهش از طريق مجلس موسسان. به اين ترتيب من نتيجه گرفتم که اين بهترين شکل رفراندوم و بهترين مضمنوني است که مي تواند دربر گيرنده آرمان هاي همه نيروهاي دموکراتيک ايران باشد. چون نيروهاي دموکرات ايران البته با توجه به اين که خواست هاي مختلفي دارند با تعهد به دموکراسي مي پذيرند که اين خواست ها را از طريق دموکراتيک تحقق دهند و معنايش اين است که به ارزش هاي دموکراتيک و به راهکارهاي دموکراتيک تن مي دهند. بنابراين بايد به اين فراخوان پاسخ مثبت دهند و عملا همانطوري که ديديم اين کار هم شد و طيف وسيعي که اين چند روز پاي فراخوان آمدند نشان دهنده اين است که واقعا همه احساس مي کنند که آن خواستشان از طريق اين مکانيزم قانون اساسي به آن برسند. بنابراين با اين مقدمات نتيجه اي که من گرفتم اين بود که اين بهترين شکل رفراندوم است و تنها راهي است که مي شود همه نيروهاي سياسي و دموکرات را حول اين شعار متحد کرد.
