تحقيقات موفقيت آميز مريخ نورد آمريكا در تهيه عكس هاي بيسابقه، از ديد مدير ايراني پروژه مريخ: جستجو براي آب

ژان خاكزاد (راديو فردا): اين روزها راديوها، تلويزيونها و روزنامه هاي كشورهاي مختلف جهان، همه صحبت از پروژه سياره مريخ مي كنند كه سازمان فضانوردي آمريكا موفق شده است رهروي رباطيك اسپريت را در سطح سياره بهرام فرود آورد و آن را به حركت درآورد تا با دستگاههاي پيشرفته اي كه دارد، اطلاعاتي را به زمين مخابره كند كه تا كنون بشر از سياره مريخ در اختيار نداشته است. رئيس اين پروژه بزرگ در ناسا، يك دانشمند ايراني تبار است، دكتر فيروز نادري. فاطمه امان (راديو فردا): مريخ نورد وايكينگ يك و وايكينگ دو كه هر كدام از يك مدارپيما و يك كاوشگر تشكيل شده بودند، در سال 1975 به فاصله يك ماه به سمت مريخ پرتاب شدند و در حدود يك سال بعد مدارپيماها كه كار آنها بررسي جو مريخ بود، در مدار مريخ قرار گرفتند و كاوشگر كه وظيفه تجزيه و تحليل باد، خاك و جو مريخ را داشتند، بر خاك نشستند. عمر وايكينگ يك، پنج سال پس از پرتاب و پس از 1400 بار چرخش به دور مريخ به پايان رسيد و وايكينگ دو پس از 706 بار چرخيدن به دور مريخ نابود شد. بر خلاف پروژه وايكينگ، نقطه فرود كاوشگر اسپريت كه اخيرا بر مريخ نشست، نه امن ترين نقطه، بلكه مفيدترين مكان براي ارسال اطلاعات از مريخ به زمين انتخاب شده بود. مكاني كه گمان مي رود يك درياچه خشك بوده باشد و البته همين انتخاب اين پروژه 820 ميليون دلاري را پرخطرتر و نامطمئن مي كرد. اما كاوشگر اسپريت با موفقيت بر سطح مريخ فرود آمد و شروع به ارسال اطلاعات به زمين كرد. دكتر فيروز نادري، مدير پروژه مريخ ناسا مي گويد: تمركز بيش از حد بر كشف حيات در مريخ، از جمله عوامل ناموفق بودن كاوشگر وايكينگ بود. دكتر فيروز نادري: مقصود اصلي وايكنيگ اين بود، آنقدر مطمئن بودند كه مي توانند مواد اوليه حيات را پيدا كنند كه تمام وسائلي كه گذاشته بودند، به اين خاطر بود كه مستقيما دنبال حيات بگردند و متاسفانه اين را نتوانستند انجام بدهند و به اين دليل هم براي مدت زيادي پروژه مريخ خوابيد، يك چيزي نزديك به بيست سال. ف. ا: ويژگي كار شما در پروژه اخير چيست و اصولا تفاوتهاي كاوشگر اسپريت و وايكينگ چه چيزهايي است؟ دكتر فيروز نادري: كاري كه ما كرديم با برنامه ريزي اخير پروژه مريخ، يك سلسله پروژه پشت سر هم گذاشتيم كه هر كدامش بستگي به اين كه قبلي چه مي فهمد و چه دستياب مي كند،‌ مساله بعدي را مطرح مي كنيم. درباره اين يكي بخصوص ام اي آر كه ما فرستاديم دو تا دوقلو ارابه اي كه رفتند، تفاوتهايشان با وايكينگ اول اين است كه اينها حركت مي كنند و وايكنيگ نمي كرد. يعني وايكينگ آنجايي كه نشست، تا آنجايي كه دستش مي رسيد مي توانست دور خودش را نگاه كند، ولي نمي توانست از يك مكاني به مكاني ديگر برود، بنابر اين يكي از فرقهاي مهمي است كه ما در اين خودرو گذاشتيم كه وايكينگ نداشت. دوم اينكه وايكينگ نيروي توليدي آن اتمي بود و توليد برق اينها از آفتاب هستند. ف . ا : همانطوري كه مي گوييد، هدف وايكينگ پيدا كردن حيات بود در مريخ. هدف اصلي پروژه شما مشخصا چه چيزي است؟ دكتر فيروز نادري: هدف اصلي اين پژوهش اين است كه ما فعلا داريم دنبال آب مي گرديم. يعني مي گوييم كه اگر در مريخ چه در گذشته و چه در حال آب وجود داشته باشد، امكان اينكه حيات هم وجود داشته باشد، بيشتر خواهد شد. چون مسلما در حال حاضر در سطح مريخ آب وجود ندارد، اين خودروهايي كه ما فرستاديم، دنبال املاحي و مينرالهايي هستند كه فقط توسط آب بوجود مي آيد، اين است كه اين خودرو ما با وسايلي كه به آن داديم، دنبال اين نوع املاح است و نه اين كه مستقيما بخواهد حيات را پيدا كند. ف. ا.: در كدام فصل مريخ اين سفينه فرود آمده و آيا اين زمان هدفمند انتخاب شده ؟ دكتر فيروز نادري: ما جايي رفتيم به خاطر اينكه ما نيروي برقيمان را از خورشيد مي گيريم، ما در محلي نشستيم كه تابستان است و بتواند انرژي بيشتري به ما بدهد و بالاخره هم همينطور كه فصل مي گذرد، يك ماه، دو ماه ديگر ما كمتر مي توانيم انرژي بگيريم و بالاخره موقعي كه اين خودرو از كار مي افتد، به خاطر اين خواهد بود كه پرتوي آفتاب در عرض كافي نخواهد بود كه باتريهايش را شارژ كند. رهروي روباتيك اسپريت كه آمريكا در سطح سياره بهرام (مريخ) فرود آورد با دستگاههاي پيشرفته اي كه دارد، اطلاعاتي را به زمين مخابره كرد كه تا كنون بشر از سياره مريخ در اختيار نداشت. رئيس اين پروژه بزرگ در ناسا، يك دانشمند ايراني تبار دكتر فيروز نادري در مصاحبه با راديوفردا مي گويد تفاوت اين مريخ نورد با سفينه وايكينگ كه 20 سال پيش به كره مريخ فرستاده شده بود اين است كه اين سفينه مي تواند در كره مريخ به حركت و جستجو بپردازد و برخلاف وايكينگ صرفا در پي يافتن حيات در كره مريخ نيست. وي مي افزايد: هدف اين پژوهش اين است كه ما فعلا داريم دنبال آب مي گرديم. يعني مي گوييم كه اگر در مريخ چه در گذشته و چه در حال آب وجود داشته باشد، امكان اينكه حيات هم وجود داشته باشد، بيشتر خواهد شد.