امكان تقليد از الگوي اقتصادي چين در كشورهاي ديگر، از ديد يك كارشناس

نازي عظيما (راديو فردا): رشد اقتصادي خيره كننده چين در دهه گذشته بسياري از كشورهاي در حال توسعه را مفتون الگوي اقتصادي چين كه به الگوي چيني معروف شده، كرده است. فريدون زرنگار در گفتگو با دكتر فريدون خاوند، از ويژگيهاي اقتصاد چين و امكان گرته برداري كشورهاي ديگر از الگوي اقتصادي چين پرسيده است. فريدون زرنگار (راديو فردا): آقاي دكتر خاوند در دومين روز نشست كنگره ملي خلق چين، بودجه سال جاري اين كشور ارائه شد. با توجه به رشد اقتصادي چين در دهه گذشته و معروف شدن اقتصادي اين كشور به نام الگوي چيني، اصولا ويژگيهاي اين الگوي اقتصادي كدام است؟ فريدون خاوند (كارشناس اقتصاد، پاريس): نام رسمي الگوي اقتصادي چين، هست اقتصاد سوسياليستي بازار و در واقع اين الگو را دنگ سيائو پينگ در اواخر دهه 1970 ميلادي بعد از پايان اصل مائوئيزم شكل بندي كرد و به طور خلاصه مي تواند گفت كه در اين الگو، نظام اقتصاد سرمايه داري و نظام اقتصاد بازار بايد همزيستي كند با يك نظام مقتدر و متمركز سياسي. ويژگي ديگر اين الگو هم اين بود كه متوسل شد به جذب انبوه سرمايه گذاري هاي خارجي از طريق ايجاد يك روابط مبتني بر اعتماد در درجه اول با كشورهاي بزرگ سرمايه داري و بعد با چيني هاي خارج، بخصوص در تايوان، هنگ هنگ و بقيه نقاط دنيا. در مجموع مي توان گفت كه اين مدل موفق بوده. كافي است اشاره كنيم كه سال گذشته چين به ركورد بزرگ در عرصه اقتصادي دست پيدا كرد. در درجه اول توانست 53 ميليارد دلار سرمايه خارجي جذب كند و به عنوان نخستين كشور ميزبان سرمايه گذاريهاي خارجي جاي آمريكا را بگيرد. ركورد دوم اين بود كه چين توانست به عنوان چهارمين قدرت صادر كننده جهان، جاي فرانسه را بگيرد. ف . ز : وزير دارايي چين اما امروز هنگام بودجه به كنگره از ناهنجاريهاي اجتماعي و ناموزوني رشد اقتصادي هم ياد كرد. آيا اين مسئله را بايد به عنوان نقدي ضمني به اين الگوي معروف به الگوي چيني ارزيابي كنيم؟ فريدون خاوند: اين سخن را مي شود در واقع نوعي نقد بسيار ملايم در مورد سياست اقتصادي چين ارزيابي كرد و در همان حال اين جمله به اين منظور گفته شده كه اگر در سال 2004 يا 2005 نرخ رشد چين نسبت به آنچه در گذشته وجود داشته تا اندازه اي كاهش پيدا كند، اين باعث نشود كه افكار عمومي بين المللي از رشد اقتصادي چين مايوس شوند. در مجموع با توجه به ادغام اقتصاد چين در اقتصاد جهاني، مي توان گفت كه فقر در اين كشور به گونه قابل توجهي عقب نشيني كرده. مي شود گفت حتي از اين نظر ما با يك پديده بزرگ تاريخي روبرو هستيم. با اين همه استراتژي چيني، عدم تعادلهاي قابل توجهي را هم در اين كشور بوجود آورده، مثلا نابرابري بين مناطق شرقي و غربي چين، نابرابري هاي اجتماعي شديد بين شهروندان شهرهاي بزرگ ساحلي و مهاجريني كه از روستاها مي آيند و خطر ديگري كه در پيشرفت چين سنگيني مي كند، پير شدن سريع جمعيت است. شمار پيرها در اين كشور به سرعت زياد مي شود و بالاخره يك علامت سئوال بزرگ هم وجود دارد كه به احتمال قريب به يقين رهبران چين جرات اشاره كردن به آن را ندارند، اين است كه آيا نظام سياسي كمونيستي در چين خواهد توانست طي سالهاي آينده كماكان همزيستي خودش را با يك نظام سرمايه داري رو به رشد حفظ كند؟ ف.ز.: به نظر مي رسد كه به رغم كاستيها و انتقادهايي كه به الگوي اقتصادي چين مي شود، اين الگو براي بسياري از كشورها جذابيت دارد. آقا مي شود اين الگو را تعميم بدهيم به ديگر كشورها از جمله ايران؟ فريدون خاوند: هر كشوري الگوي خودش را بايد خودش خلق كند. الگوي چين، يعني يك نظام متمركز كمونيستي همراه با يك اقتصاد سرمايه داري، اين يك الگوي استثنايي چين است در منطقه خاصي به نام آسياي جنوب باختري با همسايگان خاص در برهه تاريخي خاص و بعيد به نظر مي رسد كه اين الگو بتواند به همان صورت در بسياري ديگر از كشورها مورد تقليد قرار گيرد. رشد اقتصادي خيره كننده چين بسياري كشورهاي ديگر را به فكر تقليد از آن انداخته است. دكتر فريدون خاوند، كارشناس اقتصاد در پاريس در مصاحبه با راديوفردا مي گويد در الگوي چيني، نظام اقتصاد سرمايه داري و نظام اقتصاد بازار بايد همزيستي كند با يك نظام مقتدر و متمركز سياسي. وي مي افزايد ويژگي ديگر اين الگو هم اين بود جذب 53 ميليارد دلار سرمايه خارجي بود كه جاي آمريكا را به عنوان بزرگترين جذب كننده سرمايه در جهان گرفت. وي مي افزايد الگوي چيني با مشكلات و ناهنجاري هائي نيز روبرو شده است و در هر حال، اين الگو در منطقه خاصي با همسايگان خاص در برهه تاريخي خاص موفق شد و بعيد به نظر مي رسد كه اين الگو بتواند به همان صورت در بسياري ديگر از كشورها مورد تقليد قرار گيرد.