روز جهاني زن: توجيه ديني و اجتماعي خشونت عليه زنان، از ديد يك فعال حقوق زن

علي سجادي (راديو فردا): سازمان عفو بين الملل پيشنهاد کرده است خشونت عليه زنان که به طور گسترده و آزادانه اي در سراسر جهان اعمال مي شود، به فهرست شرارت هايي چون تروريسم، تبعيض، و شکنجه افزوده شود. سازمان عفو بين الملل در گزارش امسال خود مي نويسد: در سطح جهاني از هر سه زن، يکي در طول زندگي خود کتک مي خورد يا به رابطه جنسي اجباري با همسر يا شريک زندگي خود وادار مي شود. سازمان عفو بين الملل براي نخستين بار تمامي اشکال خشونت عليه زنان را فهرست کرده است. خانم ايرنه خان، دبير کل سازمان عفو بين الملل، مي گويد خشونت عليه زنان نقض حقوق بشر است و زنان در همه جا، از صحنه جنگ گرفته تا اتاق خواب، در معرض خطر هستند و دولت ها نتوانسته اند با ترور واقعي جهان ما که زنان هر روزه با ان روبرو هستند، مقابله کنند. خشونت عليه زنان سرطاني است که هسته اصلي هر جامعه اي را مي خورد. در گزارش 120 صفحه اي سازمان عفو بين الملل آمده است که در اروپا مرگ و ميرها و بيماري هاي ناشي از خشونت خانگي بيش از مرگ و ميرها و بيماري هاي ناشي از مصرف سيگار يا تصادف هاي رانندگي است. راديوفردا در مصاحبه با شهلا شفيق، نويسنده و فعال اجتماعي در مسائل زنان در پاريس، پرسيد: گرچه خشونت عليه زنان پديده هاي جهاني است، اما آيا در جوامع اسلامي ماهيتا اين خشونت متفاوت است يا اين که در اين کشورها تفاوت کمي و کيفي در خشونت عليه زنان وجود ندارد؟ شهلا شفيق (نويسنده و فعال اجتماعي در مسائل زنان، پاريس): در کشورهاي اسلامي يک موقعيت خاصي است، يعني وقتي که ماي مي گوييم کشورهاي اسلامي يعني کشورهايي که در آن ها اسلام در قوانين نقش مهمي را بازي مي کند. در اين جور جوامع پديده اي که ما با آن مواجه هستيم اين است که خشونت عليه زنان به لحاظ قانوني در واقع توجيه مي شود با مراجعه به مذهب، همچنان که مثلا فرض کنيد که ما مي دانيم که در جمهوري اسلامي مي گويند که ما در زندان هايمان شکنجه نداريم به خاطر اين که نامش را تعزير مي گذارند. يعني تعزير در واقع يک کلمه اي است که پوشش اسلامي شکنجه مي شود. يعني در واقع تمام اين خشونت ها توجيه مي شود با مراجعه به قانون اسلام و با مراجعه به دين. در مورد زنان هم قضيه از همين قرار است، يعني اين که خشونت هايي که اتفاق مي افتد که در باقي جوامع هم مي تواند اتفاق بيافتد، با توجه به اين مراجعه ايدئولوژيک به دين، توجيه مي شود و تداوم پيدا مي کند وتبليغ مي شود. بارزترين مثالش و شايد ياده ترين مثالش همين احباري بودن حجاب است و تعزيراتي که به زنان مي شود به دلايل اين که حجابشان را رعايت نمي کنند، مثلا در خيابان ها خيلي راحت زن ها مي توانند مورد توهين قرار بگيرند، مورد بازرسي قرار بگيرند، و مجازات بشوند به خاطر اين که يک پوشش اجباري را رعايت نکرده اند به طوري که حاکمين مي خواهند. اين خودش يک نوع خشونت ابتدايي روزمره است که در واقع نمادين است، يعني يک جور سمبل تمام آن خشونت هاي ديگري است که قوانين آن را توجيه مي کنند، مثلا در مورد کتک زدن زن ها، در مورد اجبار زن ها به تمکين از مرد، در مورد نگهداري بچه ... مي دانيد، خشونت يک مفهوم خيلي خيلي مبهم و در عين حال وسيعي است. مريم احمدي (راديو فردا): پس بر همين اساس مي شود گفت که حتي اگر ما مثلا آمار تجاوز را مقايسه بکنيم، ممکن است که از نظر آماري فرضا در جوامع غربي اين بيشتر باشد، اما اگر پديده ازدواج اجباري را در نظر بگيريم که بسيار مرسوم است در کشورهاي اسلامي، در واقع هر بار که زن و شوهري رابطه جنسي دارند اين خودش يک جور تجاوز جنسي به حساب مي آيد، وقتي که ازدواج به ميل و رضاي آن زن نبوده است. شهلا شفيق: کاملا اين طوري است، يعني مي دانيد، در فرانسه يا در کشورهاي غربي قوانيني هست که اگر حتي در زماني شوهرش به زور خواست با او نزديکي بکند، شکايت بکند به دادگاه به عنوان تجاوز در صورتي که مرد شوهرش است. اين قانون به ما چه مي خواهد بگويد؟ تعريف خشونت را اين طوري به ما ارائه مي دهد که وقتي که زني نخواهد، وقتي که انساني نخواهد چيزي را، نبايد به وي تحميل کرد. در نتيجه و به خصوص در مورد حفظ اختيار زنان بر بدنشان، که اين خيلي امر مهمي است در مورد خشونت هايي که به زنان اعمال مي شود، از آن جايي که قانون به اين امر حساس است و جامعه هم به اين امر حساس است، در نتيجه زن ها مي توانند شکايات خودشان را مطرح کنند و اين پديده شناخته شده تر است. در مورد آمارهايي که در کشورهاي ديگر است و در کشورهاي اسلامي، اولا نمي توانيم بگوييم که اين آمارها چقدر دقيق هستند براي اين که يک موانع اجتماعي و روانشناسانه و فرهنگي وجود دارد براي اين که زن ها شکايت نکنند به آن معني. خيلي ها براي حفظ آبرو اين کار را نمي کنند، بسياري از تعرضات و دست اندازي که در محيط هاي خانوادگي يا در محله ها صورت مي گيرد، اصلا در اين مقوله تعرض جنسي جا نمي گيرد و تعريف نمي شود. ذهنيت اجتماعي آماده نيست براي اين که اين ها را بازشناسي کند به اين معنا، تربيت وجود ندارد به آن مفهوم، يعني دولت و موسسات دولتي تربيت نمي کنند ذهنيت اجتماعي را براي اين که اين ها تعرض محسوب بکنند، بلکه اين ها بيشتر به صورت سوژه هايي که نبايد طرح بشود مورد بررسي قرار مي گيرند بيشتر. يعني در واقع بيتشر مردم رانده مي شوند براي اين که اصلا از اين چيزها حرف نزنند، براي اين که به ضرر کسي است که درباره آن حرف مي زند. به مناسبت روز جهاني زن ( هشت دسامبر)، سازمان عفو بين الملل پيشنهاد کرده است خشونت عليه زنان به فهرست شرارت هايي چون تروريسم، تبعيض، و شکنجه افزوده شود. شهلا شفيق، نويسنده و فعال اجتماعي در مسائل زنان در پاريس، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد در جوامع اسلامي به روي انواع خشونت عليه زنان اسامي برگرفته از مقررات اسلامي مي گذارند، مثل آنكه به شكنجه تعزير گفته مي شود. وادار ساختن زن به تمكين جنسي، حتي از سوي شوهر، نوعي تجاوز محسوب مي شود زيرا ناقض اختيار طبيعي زن بر بدن خود است. وي مي افزايد در بعضي جوامع، هنوز ذهنيت اجتماعي آماده نيست كه اينگونه رفتار با زن را تجاوز يا تعرض حساب كنند، وگاه شكايت از تجاوز جنسي در محيط كار يا خانه، به ضرر شكايت كننده تمام مي شود.