هشدار اتحاديه اروپا به جمهوري اسلامي در باره نقض حقوق بشر، از ديد يك صاحبنظر

فاطمه امان (راديوفردا): اتحاديه اروپا به جمهوري اسلامي در زمينه حقوق بشر هشدار داد و اعلام كرد در كارنامه حقوق بشري تهران پيشرفت اندكي حاصل شده است. اتحاديه اروپا همچنين اعتراف كرد برنامه تعامل سازنده آن با جمهوري اسلامي در زمينه حقوق بشر، چندان به جائي نرسيده است. راديوفردا مصاحبه اي دارد با دكتر صادق زيبا كلام، استاد علوم سياسي در دانشگاه تهران و از او سئوال مي كند تاثير انتقاد اتحاديه اروپا از كارنامه حقوق بشر جمهوري اسلامي چه خواهد بود. صادق زيبا كلام (استاد علوم سياسي دانشگاه تهران): گمان نمي كنم تاثير چنداني در روابط بين ايران و اتحاديه اروپا، حداقل در كوتاه مدت، ايجاد بشود. واقعيت اين است كه حقوق بشر در ايران نمي توانيم بگوئيم كه سخت و جدي رعايت مي شود. چنين نيست. متاسفانه مواردي وجود دارد كه حتي قوانين خود جمهوري اسلامي و قانون اساسي جمهوري اسلامي هم از طرف بخش هائي از حاكميت نقض مي شوند و فكر نمي كنم كسي بتواند منصفانه و جدي بگويد حقوق بشر، كه جاي خود دارد، حتي قانون اساسي خودمان و قوانين مصوبه مجلس شوراي اسلامي خودمان هم در ايران به طور تمام و كمال رعايت مي شود. به عنوان مثال، بستن روزنامه ها، كه در قانون خيلي صريح آمده كه بستن روزنامه هاي بايد با راي دادگاه صالحه اي باشد كه در آن دادگاه اقامه دعوا بشود و هيات منصفه حضور داشته باشند، رسيدگي كامل صورت بگيرد و چنانكه هيات منصفه راي بدهند كه آن روزنامه تنبيه بشود يا مجازاتي براي آنچه آن روزنامه چاپ كرده يا تنظيم كرده يا به هر كيفيت ديگري، آن وقت است كه قاضي بايد تصميم بگيرد در باره مجازات براي آن روزنامه بعد از آنكه هيات منصفه راي به مجرم بودن روزنامه مي دهد. اما ما مي بينيم كه روزنامه ها مثل آب خوردن به حكم اين قاضي يا آن قاضي، دادستاني تهران يا دادستاني انقلاب بسته مي شوند. مشكل اساسي كه وجود دارد اين است كه ما چگونه مي خواهيم حقوق بشر را اصلاح كنيم و كاري كنيم كه قوانين مصوبه خود ايران -- حالا كاري به كنوانسيون حقوق بشر نداريم -- حتي قوانين مصوب خود حكومت ايران، حاكميت ايران، كه من مقصودم اينجا مجلس شوراي اسلامي است، و ساير دستگاهها، چه كار كنيم كه اينها بهتر و بيشتر رعايت بشوند. اينجا هست كه به نظر من اتحاديه اروپا مي تواند نقش بسيار ارزنده تري را بازي كند. به اين معني كه اگر ما صرفا بيائيم از ديد منفي، انتقاد وارد بكنيم به نظام در زمينه رعايت حقوق بشر، اين چندان ما را به جائي نخواهد برد. في الواقع، حقوق بشر به سرعت تبديل مي شود به يك اهرم سياسي، حالا حداقل در ايران چنين بازتابي را پيدا مي كند و حكومت جمهوري اسلامي، يا كساني كه بيشتر ناقض قانون هستند در ايران، بالطبع خواهند گفت ما به واسطه موضع گيري هاي سياسي خود، به واسطه ايدئولوژي مان، به خاطر اسلامي بودن، مورد عتاب و خطاب اتحاديه اروپا داريم قرار مي گيريم، در حاليكه بسياري از كشورهاي ديگر چه در منطقه و چه در همسايگي ايران و چه در سطح دنيا هستند كه حقوق بشر در آنها خيلي بيشتر پايمال مي شود و ما مي بينيم كه نه اتحاديه اروپا و نه آمريكا نه مدافعين حقوق بشر چندان توجهي به آنها بكنند. به نظر من، اتحاديه اروپا و تمام كساني كه خواهان آن هستند كه حقوق مدني در ايران بيشتر رعايت بشود و بيشتر مورد احترام قرار گيرد، بايستي كاري كنند كه در يك چارچوب سازنده كه مقامات ايران تنوانستند به سادگي بگويند با ما دارد برخورد سياسي مي شود، بايد در چنين چارچوبي حركت بكنند. و متاسفانه در مواردي آن دقت لازم و سعه صدر لازم از سوي اتحاديه اروپا و نهادهاي ديگر اعمال نمي شودو بهانه اي مي شود به دست حاكميت جمهوري اسلامي كه بگويند ما به خاطر مواضع سياسي و ايدئولوژيك خود داريم مورد شماتت قرار مي گيرم. و براي اينكه اين سلاح از جمهوري اسلامي گرفته بشود، كه به خاطر مواضع سياسي نيست كه شما داريد مورد شماتت و انتقاد قرار ميگيرد بلكه به واسطه اين است كه حقوق مدني در ايران نقض شده، حقوق مدني روزنامه نگاران، مخالفين سياسي و نويسندگان و غيره، بايستي تلاش بشود كه اين انتقاد ها به گونه اي مطرح شود و نوع ديالوگ به گونه اي باشد كه مقامات رژيم جمهوري اسلامي نتوانند شانه خالي كنند از زير بار مسئوليت و به گونه اي باشد كه واكنش آنها و تعامل آنها در قبال رعايت حقوق شهروندي خيلي بيشتر از چيزي كه در گذشته بوده صورت بگيرد. تارا عاطفي (راديوفردا): آيا جمهوري اسلامي ناديده مي گيرد اتحاديه اروپا را همانطور كه انتقادات آمريكا را در اين زمينه ناديده گرفته يا اينكه فكر مي كنيد در روابط ايران و اتحاديه اروپا از اين به بعد مشكلي به وجود بيايد؟ دكتر صادق زيبا كلام: اگر قرار باشد زماني كه اتحاديه اروپا از رفتار ايران در زمينه فعاليت هاي هسته اي آن رضايت دارد و بيايد و حقوق بشر را ناديده بيانگارد و زماني كه اتحاديه اروپا با ايران در زمينه فعاليت هاي هسته اي دچار مشكل مي شود، بيايد برود به سمت وسوي سلاح حقوق بشر، اين متاسفانه رويه اي است كه ما را به جائي نخواهد رساند. متاسفانه ما شاهد اين بوده ايم در گذشته كه مواردي كه اتحاديه اروپا به هر دليلي حالا به دليل فعاليت هاي هسته اي ايران يا به دليل سياست هاي خارجي ديگر ايران با ايران دچار مشكل مي شوند، مي روند به سمت و سوي حقوق بشر و مواردي كه مشكلاتشان با جمهوري اسلامي ايران كاهش پيدا مي كند، چندان مسئله حقوق بشر در صدر توجه اتحاديه اروپا قرار نمي گيرد. قدر مسلم اين است كه از زمان پيروزي انقلاب اسلامي و از زمان دوم خرداد به اين طرف وضع حقوق بشر و رعايت حقوق مدني در ايران گامهاي مهمي برايش برداشته شده و ما بايد في الواقع تلاش بكنيم اين گامها را توسعه بدهيم و بلند تر بكنيم و مشكلات و مسائلي كه هنوز وجود دارد، اين مشكلات و مسائل را از ميان ببريم. اينكه ما بيائيم همه چيز را تخطئه بكنيم و يك تصور سياه از جمهوري اسلامي ترسيم كنيم، اين متاسفانه چيزي است كه سودش در حقيقت عايد محافظه كاران مي شود، سود آن عايد نهادهائي مي شود كه بيشترين تجاوز را به حقوق مدني مردم مي كنند و در نتيجه اينجور برخوردكردن ها به سود تحول سياسي و به سود رعايت حقوق مدني در ايران نيست بلكه به زيان جامعه مدني و توسعه سياسي است. اتحاديه اروپا به جمهوري اسلامي در زمينه حقوق بشر هشدار داد و اعلام كرد در كارنامه حقوق بشري تهران پيشرفت اندكي حاصل شده است. اتحاديه اروپا همچنين اعتراف كرد برنامه تعامل سازنده آن با جمهوري اسلامي در زمينه حقوق بشر، چندان به جائي نرسيده است. دكتر صادق زيبا كلام، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد اين هشدار در كوتاه مدت تاثير چنداني بر روابط اتحاديه اروپا و جمهوري اسلامي نخواهد گذاشت. وي مي افزايد اين انتقاد ها بايد به گونه اي مطرح شود و نوع ديالوگ به گونه اي باشد كه مقامات رژيم جمهوري اسلامي نتوانند شانه خالي كنند از زير بار مسئوليت. وي افزايد معمولا انتقاد از نقض حقوق بشر جنبه سياسي پيدا مي كند و مقامات حكومت مي توانند بگويند به خاطر عقايد اسلامي يا سياست هاي خود مورد شماتت قرار گرفته اند.