(rm) صدا |
فرين عاصمي (راديوفردا): بيكاري در ايران كه آمار رسمي، نرخ آن را 15 درصد و آمار غير رسمي تا بيست و چند درصد مي شمارند، به گفته اقتصاددانان يكي از بزرگترين مشكلات بر سر راه رشد اقتصاد ايران است. مشكلات بازار كار در ايران را دكتر جواد صالحي، استاد دانشگاه صنعتي بريتانيا در مقاله اي كه هفته گذشته در دانشگاه آکسفورد ارائه داد، ارزيابي كرده و بيش از هر چيز ارتباط مهارت نيروي كار يا پيشرفت آموزش و تحصيلات در ايران را در ارتباط با عرضه و تقاضاي بازار كار، عامل بيكاري و رشد اقتصادي بررسي كرده است. شهران طبري با دكتر جواد صالحي گفتگويي دارد كه مي شنويم.
دكتر جواد صالحي (استاد دانشگاه صنعتي بريتانيا): بله البته آموزش كه خيلي پيشرفت كرده و الان اگر به نسلي كه فرض كنيم در 25 سال پيش به دنيا آمده نگاه كنيد، اينها به طور متوسط ده يازده سال و در برخي جاها حدود هشت سال مدرسه رفتند كه اين نسبت به خلي از كشورهاي در حال توسعه زياد هم هست، ولي ما دقيقا نمي دانيم اينها چه فنوني را ياد گرفتند و تا چه حد مي توانند در بازار كار از آن فنون استفاده كنند. اين شبهه است در خيلي از كشورهاي در حال توسعه كه دانش آموزان بيشتر دنبال مدرك هستند، تعداد سالهاي تحصيل بالا مي رود، ولي سطح فنون، آن چيزي كه در توليد موثر است، به اندازه كافي بالا نمي رود، بنابراين آموزش مولد نيست و به رشد اقتصادي نمي انجامد به اندازه كافي. در اقتصاد توسعه و به طور كلي در علم اقتصاد اين مطلب بسياري مهمي است كه تمام پاداشهايي كه به سرمايه گذاري در آموزش داده مي شود، در بازار كار تعيين مي شود. شما اين چيزها را ياد مي گيريد، بعد مي رويد آنجا كه از آن فنون استفاده كنيد و پاداشهايي كه به آن فنون داده مي شود، بعد باعث مي شود كه بقيه هم در آن فنون خاص سرمايه گذاري كنند. متاسفانه در ايران علائمي كه از بازار كار مي آيد، بيشتر از بخش دولتي مي آيد و بخش دولتي بيشتر به مدرك گرايي علاقه مند است و به طور كلي نمي تواند از فنون مختلف مثلا فرض كنيد، خلاقيت، كار گروهي، اعتماد به نفس، شخصيت فرد كاري، اينها را خوب پاداش بدهد.
شهران طبري (راديو فردا، لندن): نكته ديگري كه در صحبتهايتان فرموديد، گفتيد بازار كارايران يكي از بسته ترين بازارهاي جهان است. ممكن است در اين باره توضيح بدهيد.
دكتر جواد صالحي: بله بازار كار ايران اولا من بگويم چطور بسته است و بعد مي توانيم صحبت كنيم كه چرا بسته است. دليلش هم مهم است. اگر ما بخواهيم ببينيم چه راههايي را ما مي توانيم دنبالش برويم كه بيشتر باز شود. ما بازار كاري را مي گوييم بسته كه در آن افرادي كه تازه وارد بازار كار شده اند، شانس پيدا كردن كارشان از افرادي كه در داخل آن هستند، خيلي خيلي پايينتر باشد و اين در ايران خيلي وجود دارد. دانشجوياني كه از دانشگاه فارغ التحصيل مي شوند، اينها شانسي كه بتوانند كار پيدا كنند، خيلي كم است، علتش هم اين است كه كساني كه كار مي كنند، احتمال اينكه كارشان را از دست بدهند، در ايران خيلي كم است و كارشان را عوض نمي كنند. يعني حالت رفت و آمد در بازار كار ايران نيست. اين را در آمارها هم مي توان مشاهده كرد. يك علتش هم اهميت بخش دولتي است در اشتغال. اگر شما به فارغ التحصيلان دانشگاههايي كه استخدام شده اند نگاه كنيد، مي بينيد كه براي مردها حدود دوسوم آنها در بخش دولتي است. دوسوم براي دولت كار مي كنند، خانمها را اگر نگاه كنيد، 85 درصد. بنابراين آن شرايطي كه در اشتغال دولتي حاكم است، اين مي شود كه آن علائمي كه برمي گردد به طرف دانشجويان. كساني كه ليسانس گرفتند و آنها بعد كه شغل مي گيرند، تقريبا شغلها دائم العمر است. اين باعث مي شود افرادي كه بيرون بازار كار هستند و مي خواهند وارد بازار شوند، شانس كمي داشته باشند.
ش . ط : موضوع ديگري را هم كه فرموديد، رقابت در بازار كار ايران بود كه گفتيد خيلي پايين است و اين به ضرر بازار كار است.
دكتر جواد صالحي: بله يك بازار كار خوب يعني اين كه كساني كه تازه وارد بازار كار مي شوند، بايت شانس داشته باشند و افرادي كه كار را انجام مي دهند، الان شاغل هستند، يك نوع رقابتي داشته باشند. شما اگر بگوييد كسي كه كار مي كند، نمي تواند كارش را از دست بدهد، اين رقابت را از بين مي برد. بيكاري در ايران كه آمار رسمي، نرخ آن را 15 درصد و آمار غير رسمي تا بيست و چند درصد مي شمارند، به گفته اقتصاددانان يكي از بزرگترين مشكلات بر سر راه رشد اقتصاد ايران است. دكتر جواد صالحي، استاد دانشگاه صنعتي بريتانيا، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که در خيلي از كشورهاي در حال توسعه كه دانش آموزان بيشتر دنبال مدرك هستند، تعداد سالهاي تحصيل بالا مي رود، ولي سطح فنون، آن چيزي كه در توليد موثر است، به اندازه كافي بالا نمي رود، بنابراين آموزش مولد نيست و به رشد اقتصادي نمي انجامد. وي مي گويد که بازار کار در ايران بسته است، چرا که شانس کار پيدا کردن در آن براي افرادي كه تازه وارد بازار كار شده اند، پايين است. وي مي افزايد که كساني كه ليسانس گرفتند، شغلهايشان دائم العمر است، و اين باعث مي شود افرادي كه بيرون بازار كار هستند و مي خواهند وارد بازار شوند، شانس كمي داشته باشند.
