(rm) صدا |
علي سجادي (راديوفردا): صفرمراد نيازف، رئيس حکومت ترکمنستان، که براي ديدار رسمي دوروزه به تهران رفت، گفت موضوع عمده گفتگوهاي او با مقامات ايران را رژيم حقوقي درياي خزر و انتقال گاز ترکمنستان تشکيل مي‌دهند. از دکتر بهمن آقايي‌ديبا استاد حقوق بين اللملل دانشگاه در ويرجينيا و صاحبنظر در مسايل درياي خزر مي‌پرسيم در حل مسئله تعيين رژيم حقوقي درياي خزر چه پيشرفت‌هايي حاصل شده و موقعيت اين دريا اکنون چگونه است؟
دکتر بهمن آقايي ديبا: فدراسيون روسيه، قزاقستان وآذربايجان مناطق خودشان را بر اساس پيشنهاد روس‌ها براي تقسيم کف دريا روي خط منصف اصلاح شده، تقسيم کردند يا در حال تقسيم کردن هستند. تنها مسئله ايران و ترکمنستان باقي مي‌ماند که با آنها اختلاف‌نظر دارند. به نظر مي‌رسد که اين سفر در جهت تحکيم مواضع دو کشور است که در وضعيت جديد رژيم حقوق خزر به نظر مي‌رسد هر دو متضرر هستند. يعني اگر تقسيمات بر اساس اين خط منصف اصلاح شده صورت بگيرد، چيزي حدود زير 17 درصد براي ترکمنستان و حدود زير 13 درصد براي ايران مي‌ماند. در حال حاضر صحبت‌هايي هم براي خط لوله‌اي از قزاقستان به طرف ايران مطرح است که اگر به توافق نهايي برسد، بايد از ترکمنستان عبور کند.
امير آرمين (راديوفردا): صفر مراد نيازف قراردادي هم با افغانستان و پاکستان امضا کرد که خط لوله را به جاي ايران از طريق افغانستان بکشند. فکر مي‌کنيد اين مسئله تا چه حد باعث تنش بين ايران و عشق آباد باشد؟
دکتر بهمن آقايي ديبا: يکي از مسيرهاي رقيب ايران مسير ترکمنستا ن، افغانستان، پاکستان است و پيشرفت‌هايي در تاسيس خط لوله در آن مسير حاصل شده است. بدون شک ايران نمي‌تواند ناکامي خود را از اين جهت که اين لوله‌ها از ايران عبور کند، متوجه ترکمنستان بداند. چون موضوع حاصل سياست‌هاي عمده کشورهاي منطقه و کشورهاي خارج از منطقه به‌خصوص آمريکا و فدراسيون روسيه منجر به اين شده که يک لوله از بالاي ايران و از طرف باکو به طرف جيحان در ترکيه کشيده شود و لوله اي دريگر از طريق ترکمنستان افغانستان و پاکستان. آنچه که ايران تلاش مي‌کند تا به دست بياورد با توجه به اين که اين خطوط عمده در اين مورد مطرح نيستند، توافقهاي منطقه‌اي در موارد جزئي‌تر است. مثل swap يا دريافت نفت يا گاز از اين کشورهاي آسياي‌ميانه و دادن نفت يا گاز در جنوب به آنها، که مذاکرات اخير بيشتر در اين زمينه صورت مي‌گيرد نه در بعد مسايل کلان مثل خطوط لوله باکو جيحان يا ترکمنستان افغانستان پاکستان.
ا.آ.: يعني انتظار نتيجه خيلي زيادي از اين سفر نمي تواند داشت.
دکتر بهمن آقايي ديبا: تصور نمي‌کنم اين سفر بتواند مسئله عمده رژيم حقوقي درياي خزر قدم عمده‌اي بردارد. از سوئي بايد انتظار داشت که سرانجام رژيم حقوقي درياي خزر در سطوح بالايي مثل کشورهاي حوزه درياي خزر حل شود ولي با توجه به موضع‌گيري صريح کشورهاي ديگر و اين که هيچگونه آمادگي براي گذشت از نحوه تقسيم خودشان بر اساس خط منصف اصلاح شده نشان نمي دهند، تصور نمي‌کنم پيشرفتي حاصل شود جز اين که ايران و ترکمنستان بتوانند جلوي پيشرفت روشن شدن مساله رژيم درياي خزر را تا مدتي مسدود بکنند. صفرمراد نيازف، رئيس حکومت ترکمنستان، گفت با مقامات ايران در سفر دو روزه اش به تهران در باره رژيم حقوقي درياي خزر و انتقال گاز ترکمنستان مذاكره مي كند. دکتر بهمن آقايي‌ديبا، استاد حقوق بين اللملل دانشگاه ويرجينيا، و صاحبنظر امور درياي خزر، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد: براساس موضع فدراسيون روسيه، قزاقستان وآذربايجان، مبني بر تقسيم کف دريا روي خط منصف اصلاح شده، چيزي حدود زير 17 درصد براي ترکمنستان و حدود زير 13 درصد براي ايران مي‌ماند. وي مي افزايد: ايران تلاش مي‌کند در مذاكره با تركمنستان برسر مواردي جزئي‌تر از پروژه هاي احداث خط لوله، به توافق برسد، مثل swap يا دريافت نفت يا گاز از اين کشورهاي آسياي‌ميانه و دادن نفت يا گاز در جنوب به آنها. وي مي گويد: سفر نيازاف به تهران نخواهد توانست در امر تعيين رژيم حقوقي درياي خزر قدم عمده‌اي بردارد.
