(rm) صدا |
شهران طبري (راديوفردا، لندن): پروفسور انوشيروان احتشامي، بر خلاف تحليلگراني ديگر که ملي گرايي در بين عراقيها را ضعيف مي خوانند، آنرا يک عامل مهم مخالفت با آمريکا مي داند.
انوشيروان احتشامي (رئيس مطالعات خاورميانه و اسلامي دانشگاه دارهام و مشاور وزارت خارجه و وزارت دفاع بريتانيا، دارهام سيتي): آمريکا، اين خوي ناسيوناليستي، يعني ملي گرايي عراقي ها را خيلي ضعيف به تخمين خودش گرفته بود. اگر شما برگرديد به اوايل جنگ ايران و عراق، مي بينيد که آن موقع هم جمهوري اسلامي توقع داشت که شيعه هاي عراق به خاطر اينکه هم خو و هم دين ايران بودند، به جاي اينکه بروند و با رژيم صدام همکاري بکنند، مخالفت خوشان را نشان خواهند داد و با ارتش ايران همکاري مي کنند. ولي بر عکس آن شد و موقعي که ايران در خاک خودش دفاع مي کرد از خودش، کاري نداشتند، اما در لحظه اي که نيروهاي ايراني وارد خاک عراق شدند، شيعه هاي عراق موضع ضد ايران گرفتند. همين برداشت را هم آمريکا داشت که چون صدام سرکوب کرده بود شيعه هاي عراق را، ورود آمريکا به عراق را، آنها به عنوان يک ارتش آزادي بخش خواهند ديد. اين يک نکته. از طرف ديگر، از قبل از شروع جنگ، پروپاگانداي خود جمهوري عراق، و کشورهاي همسايه مثل سوريه، اين جنگ را جنگ تحميلي به مردم عراق جلوه دادند و از قبل مردم عراق را آماده کرده بودند که با نيروهاي متحدين يعني آمريکا و انگلستان مخالفت نشان بدهند. اين هم يک بعد ديگر سياسي آن بود. ولي بعد سوم، بعد عملي اين است، که اين ملت عراق که حالا، دولت صدام را ندارند که سرکوبشان بکند، ولي در کنار آن ممکن است آزاديهاي نفتي داشته باشند، ولي ايمني شخصي، آب تميز، برق، شغل و تمامي چيزها، يعني امرار معشاششان از ايشان گرفته شده. و اگر شما از يک عراقي بپرسيد که آزادي بيان را ترجيح مي دهيد يا نان شب، هر دفعه به شما مي گويد: نان شب.
ش.ط. : موضوع ديگري که مطرح هست اين است که بسياري، از جمله خود مقامات و تحليلگران آمريکا، معتقدند اعمال نفوذ ايران شيعه هاي جنوب عراق را عليه آمريکا شورانده است، و ايران عليرغم آنکه در ظاهر نشان مي دهد، در منطقه دخالت مي کند، از طريق آيت الله حکيم و شوراي انقلاب اسلامي عراق و غيره، و مي خواهد يک حکومت دين سالاري مثل ايران در آنجا برپا کند. آيا شما فکر مي کنيد حکومت ايران چقدر مي تواند در اين راه موفق باشد؟
انوشيروان احتشامي: اولا من معتقد نيستم که ايران مستقيما، يعني از کانال دولتي، دارد در عراق فعاليتهايي مي کند که حکومت دين سالاري را در آنجا به کرسي بنشاند. و دليلم براي اين، اين است که قم هيچوقت نمي تواند با نجف رقابت بکند، و آزادي نجف، آزادي بيان و فلسفه و فکر در نجف، طبيعتا يک مقداري موقعيت قم را تهديد خواهد کرد. و در اين شرايط، من معتقدم که جمهوري اسلامي، فکر اينکه بيايد دخالت کند در جنوب عراق و شيعيان عراق را به عنوان يک آهنربا به طرف خودش بياورد، خيلي استراتژي پر ريسک و ماجراجويانه اي است. اگر شما به رفتار خارجي جمهوري اسلامي دقت بکنيد، مي بينيد که رفتار ايران، يک مقدار زيادي محافظه کارانه است، تا ماجراجويانه. و با اينکه واشنگتن معتقد است که ايران دارد جنوب عراق را به تحول مي آورد، ولي يک مقداري آن بر مي گردد به خود شيعه هاي عراق که مي دانيم حتي قبل از اينکه جمهوري اسلامي به وجود بيايد، در عراق حزبي به عنوان حزب دعوه وجود داشت، که آن حزب شيعه،
حزب کاملا سياسي بود و با ملا صدر و غيره در لبنان تماس داشت و آن هيچ روابطي با انقلابيون ايران نداشت. حتي در دوره هفتاد. طبيعتا، در شرايطي، مي دانيد، شيعه هاي عراق سياسي بوده اند. حالا بله، جنبش آقاي آيت الله حکيم وجود دارد، ولي آن طبيعتا يک اقليتي است، چون تمام عمرش را بيرون عراق بوده، در ايران بوده، و شيعه هاي عراق، جنبشي که تمام عمرش را مثل چلبي، که بيرون عراق بوده باشد، به راحتي هضم نخواهند کرد. پروفسور انوشيروان احتشامي، رئيس مطالعات خاورميانه و اسلامي دانشگاه دارهام بريتانيا، و مشاور وزارت امور خارجه و وزارت دفاع بريتانيا، در مصاحبه با راديو فردا مي گويد: آمريکا، اين خوي ناسيوناليستي، يعني ملي گرايي عراقي ها را خيلي ضعيف گرفته بود. شيعيان در جنگ ايران و عراق، تا وقتي ايران در خاک خودش مي جنگيد، کاري نداشتند، اما در لحظه اي که نيروهاي ايراني وارد خاک عراق شدند، موضع ضد ايراني گرفتند. من معتقد نيستم که ايران مستقيما، يعني از کانال دولتي، دارد در عراق فعاليتهايي مي کند که حکومت دين سالاري را در آنجا به کرسي بنشاند. آزادي بيان و فلسفه و فکر در نجف، مقداري موقعيت قم را تهديد خواهد کرد. شيعه هاي عراق، جنبشي كه تمام عمر خود را مثل كنگره ملي احمد چلبي و مجلس اعلاي انقلاب اسلامي آقاي آيت الله حکيم، بيرون عراق بوده باشد، به راحتي هضم نخواهند کرد.
