نيروي سوم: تلاش عناصري در دل حاكميت جمهوري اسلامي براي جلوگيري از چرخش قدرت از درون حاكميت به نيروهاي اپوزيسيون

فريدون زرنگار(راديو فردا): پس از اينکه اصلاح طلبان در راه تحقق خواستهاي خود با موانعي که رقيب قدرتمندشان سر راهشان قرار مي داد مواجه شدند و نتوانستند در مقابله با اين موانع با تکيه به نيروهاي اجتماعي هوادار خود اهداف جنبش اصلاح طلبي را به پيش برند، فرايند رويگرداني مردم از آنان آغاز شد. آن طور که انتخابات شوراها در تهران نشان داد، اکثريت جامعه ديگر حاضر نيست خود را با وعده و وعيدهاي اصلاح طلبان قانع کند. بسياري از تحليلگران اوضاع سياسي ايران، نتيجه شکست اصلاح طلبان را پيدايش يک جريان اجتماعي تازه تحت عنوان نيروي سوم مي دانند، نيرويي که به گفته آنان يک طيف گسترده اي را در بر مي گيرد که منعکس کننده مطالبات حقيقي ملت است. از دکتر اکبر کرمي، تحليلگر سياسي در قم مي پرسم: تا چه حد وجود يک چنين جريان اجتماعي قابل قبول است؟ دکتر اکبر کرمي (تحليلگر سياسي، قم): نيروهاي مدرن که به دموکراسي و حقوق بشر پايبند هستند و در راه تحققش گام بر مي دارند، دقيقا در راستاي همين مسائلي که شما مطرح کرديد، يعني ناکارآمدي هم جناح راست و هم جناخ چپ و عدم وجود اراده لازم در اصلاح طلبان درون حاکميت براي پيشبرد شعارها و برنامه هايي که قولش را به مردم داده بودند، سعي مي کنند ضرورت شکل گيري يک آلترناتيوي را که مي شود اسمش را گذاشت جريان سوم مطرح بکنند. ما در آستانه اتخابات مجلس هفتم هستيم. مجموعه نيروهايي که حول روزنامه انتخاب جمع شده اند، در دوره گذشته انتخابات رياست جمهوري با طرح نوانديشي ديني سعي کردند جريان سازي بکنند و در عرصه بازيهاي سياسي براي خودشان جايي باز بکنند. تگرچه در آن برهه موفق نشدند من فکر کنم در عرصه انتخابات مجلس هفتم، دوباره با طرح جريان سوم سعي مي کنند که از دل حاکميت در واقع جرياني را بيرون بياورند که بتواند رهبري در واقع لايه هاي مختلف مردم را که از حاکميت روي برگردان شده اند و نااميد و مايوس هستند، به رهبري آنها بپردازند و يک جوري دوباره از چرخش قدرت از درون حاکميت به نيروهاي اپوزيسيون جلوگيري بکنند. ف.ز: تبلور وجودي اين نيروي بخش سوم کجاست؟ يعني کجاها اينها ابراز وجود سياسي مي کنند؟ دکتر اکبر کرمي: بعد از دوم خرداد (حماسه اي که خلق شد) مردم خيلي اميدوار بودند شعارهايي که آقاي خاتمي داد تحقق پيدا کند، جامعه مدني، دمورکراسي، ايران براي همه ايرانيان. مجموعه مشکلاتي که بر سر راه اصلاحات بود، من جمله عدم وجود اراده لازم و کافي براي پيشبرد آن شعارها باعث شد که مردم يواش يواش احساس بکنند که شعارها تحقق پيدا نکرده، حساس بکنند که نيروهاي سوخته و در واقع قديميتر جناح چپ روحانيت که در دهه اول انقلاب بنيانگذار بسياري از جريانهايي بودند مثل فالانژيسم، چماقداري، و انحصار طلبي دوباره با چهره هاي تازه تر و شعارهاي تازه تر وارد عرصه شدند. اينها باعث شد که در واقع ضريب محافظه کاري جريان اصلاحات افزايش پيدا بکند و اين روند پيگيري مطالبات مردم را در واقع خيلي خنثي بکند و کند بکند. همه اينها در انتخابات 9 اسفند خودش را نشان داد، مردم از انتخابات به سردي استقبال کردند يا مي شود گفت اصلا استقبال نکردند و زنگ خطر براي حاکميت به صدا در آمد و حالا من فکر مي کنم که در آستانه انتخابات هفتم طرح جريان سوم بيشتر از طرف لايه هايي از حاکميت براي تحريک مردم و در واقع تشويق آنها براي حضور در انتخابات هست والا مجموعه مناسبات قدرت و رفتاري که جناح حاکم بر ايران دارد نشان مي دهد من فکر مي کنم شرايطي را فراهم نمي تواند بکند که نيروهاي مدرن، نيروهايي که به دموکراسي و حقوق بشر دل بسته اند و در راه پياده شدن در واقع پارامترهايي که به اين مسائل مربوط است گام بر مي دارند، بتوانند عرض اندام بکنند و خودشان را در معرض داوري مردم قرار دهند. ف.ز: چه انتظاري از اين نيروي سوم ميرود با توجه به اين که اين نيرو اصولا سازماندهي شده نيست و همان طور که خوتان گفتيد شرايط هم اجازه نمي دهد که عرض اندام سياسي کنند؟ دکتر اکبر کرمي: ببينيد، پتانسيل جريان سوم وجود دارد، يعني جرياني که مجموعه بازيگران مدرن عرصه سياسي ايران را در بر مي گيرد، از جمهوريخواهان و جريانهاي دموکراسي گرفته، جريانهايي که جمهوري تمام عيار را مطرح کرده اند، جريانهاي سکولار، جريانهايي که به حقوق بشر معتقدند جريانهايي که دنبال در واقع تحقق حقوق برابر براي زنها هستند، و خيل جوانان معترض به حاکميت. اين مجموعه نيروها در واقع پتانسيل جريان سوم را در جامع ايران مي سازند، اما از آن جا که در واقع قدرت سازماندهي ندارند يا اجازه نداده شده که سازماندهي بشوند، هنوز نتوانسته اند در واقع اين افراد وشهروندان اتميزه را، اين نيروهاي اتميزه را به صورت ارگاني گرد هم در بياورند و مطالبات آنان را فشرده و منسجم براي حاکميت عرضه بکنند و از طرح اين مطالبات فشاري را به سمت حاکميت وارد بکنند. از طرف ديگر، چون مناسبات حقوقي اجازه عرض اندام به آنان نمي دهد، من فکر کنم که در عمل جريان سوم شرايط مناسبي ندارد که بتواند در پيشبرد اهداف خودش گام مثبتي را بردارد. چنانكه انتخابات شوراها نشان داد، اكثريت جامعه ديگر حاضر نيست خود را با وعده و وعيدهاي اصلاح طلبان قانع كند. بسياري از تحليلگران اوضاع سياسي، نتيجه شكست اصلاح طلبان را پيدائي يك جريان اجتماعي تازه تحت عنوان نيروي سوم مي دانند. نيروئي كه به گفته آنان طيف گسترده اي را در بر مي گيرد كه منعكس كننده مطالبات ملت است. دكتر اكبر كرمي، تحليلگرسياسي درقم، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد ناكارآمدي جناح راست و جناح چپ و عدم وجود اراده لازم در اصلاح طلبان درون حاكميت براي پيشبرد شعارها و برنامه هائي كه قولشان را به مردم داده بودند، ضرورت شكل گيري آلترناتيوي را مطرح مي كند كه مي توان آن را جريان سوم نام نهاد. وي مي افزايد: مجموعه نيروهائي كه دور روزنامه انتخاب جمع شده اند، در دوره گذشته انتخابات رياست جمهوري با طرح نوانديشي ديني سعي كردند در عرصه سياسي جائي براي خود باز كنند. اينك آنها مي خواهند از دل حاكميت جرياني را بيرون بياورند كه بتواند به رهبري لايه هاي مختلف مردم كه از حاكميت رويگردان شده اندو نااميد هستند رهبري كنندو جلوي چرخش قدرت از درون حاكميت به نيروهاي اپوزيسيون جلوگيري كنند. وي مي گويد اما يك جريان سوم واقعي از نيروهاي مدرن و سكولار و هواخواه آزادي هاي مدني و برابري در ايران وجود دارد كه در وضع كنوني امكان ابراز وجود به آن داده نمي شود.