لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۱:۲۶

گزارش ويژه راديوفردا: ديدگاه‌هاي شاهزاده رضا پهلوي درباره برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي، مسائل مهم منطقه‌اي، جزاير سه گانه ايران و انتخابات آينده مجلس


(rm) صدا |
ليلي صدر (راديو فردا): شاهزاده رضا پهلوي در گفتگويي با راديو فردا درباره برخي از موضوعهاي مهم سياسي به اظهار نظر پرداخته است. در اين گفتگو که روز شنبه در واشنگتن انجام شده، به دليل حضور هيات اعزامي سازمان بين المللي انرژي اتمي در تهران و مذاكرات اين هيات با مقامات جمهوري اسلامي و اهميت نتايج اين مذاكرات براي تهران، نخستين پرسشي كه همكارم، امير مصدق كاتوزيان با آقاي رضا پهلوي در ميان گذاشته است، به همين موضوع مربوط مي شود. امير مصدق كاتوزيان (راديو فردا): شاهزاده رضا پهلوي با اين سئوال آغاز مي كنيم كه سازمان انرژي اتمي در زمان پدر فقيد شما بنيانگزاري شد و با هدف دستيابي به انرژي هسته اي و استفاده از آن براي مقاصد صلح آميز. نيروگاه اتمي بوشهر هم در همان زمان پايه ريزي شد. اكنون استفاده از انرژي اتمي در اين نيروگاه و تاسيسات نطنز، هدف اعلام شده جمهوري اسلامي است. آيا ايران فارغ از اينكه چه نظامي بر آن حكمفرما باشد، به نظر شما حق اين را دارد كه نيروگاه و تاسيسات داشته باشد يا نه؟ رضا پهلوي: ما دو بحث را بايد از هم جدا كنيم. يك بحث اصولي است كه هر ملت آزاد و مستقلي، حق تصميم گيري در نحوه استفاده از منابع طبيعي خودش را بايد داشته باشد يا نه؟ به نظر من كاملا مشهود است كه هر جامعه و هر كشور و دولتي بايد اين حق را داشته باشد. اما بحث ما بر سر اين موضوعاتي كه اين روزها در جهان مطرح است، نيست. مشكل اساسي ما اين است كه آيا مي توان به چنين حكومتي با توجه به اين كارنامه 25 ساله، كوچكترين اعتمادي را كرد كه بر اساس حرفهايي كه مدعي است، به همان شكل هم عمل خواهد كرد؟ از جهان هم كه بگذريم، خود مردم ايران هم اعتماد نخواهند كرد. مملكتي كه قبل از اين حكومت، كشورهاي غربي كه امروز اين همه شرط وشروط براي كشور ما مي گذراند، مثل فرانسه، آمريكا و كشورهاي ديگر مسابقه با همي مي گذاشتند كه با ايران اين معاملات را بكنند، چرا مملكت ما امروز اينقدر منزوي شده كه اين نوع مسائل را دارند مطرح مي كنند؟ ا . م . ك : اما آنها ادامه برنامه هسته اي را منوط به امضاي مقاوله نامه الحاقي كردند، نه اعتماد عمومي. رضا پهلوي: ولي آخرش به اينجا مي رسد و بحث من اينجا است. تمام اين فشارها و تمام اين مقاومتها و تمام اين گرفتاريهايي كه وجود دارد، در اصل مردم ايران هستند كه دارند بهايش را مي پردازند، بر مي گردد به اينكه از عملكرد اين حكومت و اصولا نحوه برخوردش، ماجراجوييش، بحران طلبيش، ديكتاتور پروريش، تروريست پروريش، تمام اين كارهايي كه در اين 25 سال كرده، باعث شده كه نه تنها مردم ايران كه جهانيان به يك ديد بسيار مشكوك و منفي به آن نگاه كنند. ا . م . ك : ولي مثلا پاكستان آن خصوصياتي را كه در يك حكومت ايده آل بايد از نظر شما داشته باشد، ندارد، ولي الان نه تنها دسترسي به انرژي هسته اي دارد، بلكه سلاح هسته اي هم دارد. رضا پهلوي: ببينيد بزرگترين تضمين، چه براي مردم ايران در وهله اول و براي جهانيان دموكراسي خواهد بود. دموكراسي عامل تضمين كننده نهايي اين نوع نگرانيها و يا تهديدها است. من دارم بحث را به اين نحو مطرح مي كنم كه آنچه كه به نفع كشور ما است از هر لحاظ، پديدار شدن يك حكومت و نظامي است كه بر اساس دموكراسي ريخته شده باشد. بدبختي و انزواي كشور ما امروز فقط به همين دليل است كه نظام جمهوري اسلامي چه در نحوه برخورد با مردم خودش، چه در مقابله با ساير كشورهاي جهان، واقعا مملكت ما را كشيده به اين وضعيتي كه الان است. راه حل ايران نهايتا در دموكراسي است و مساله خيلي مهمتر و فراتر از اين مسائل موضعي است، حالا پروتكل امضا بشود، نشود، فلان سازمان اتمي چه مي گويد يا نمي گويد، مساله خيلي بنيادي تر است. ا . م . ك : حالا بپردازيم به خود مساله مسلح شدن به سلاحهاي اتمي و گسترش آن در منطقه و منطقه اي كه در گرداگرد آن 5 قدرت هسته اي قرار دارند و دورتر از همه اسرائيل در شمال، روسيه در جنوب، ناوگان هاي آمريكايي هستند، در همسايگي آن هند و بويژه پاكستان در شرق كه به عدم ثبات آن اشاره مي شود. آيا فارغ از اين كه چه نظامي بر كشور حاكم باشد، خود اين مساله براي هر نظامي ايجاد نگراني نمي كند، به عبارت ديگر به جز از طريق مسلح شدن، به چه طريق ديگري كشوري در شرايط ايران مي تواند به رفع اين نگرانيها بپردازد؟ رضا پهلوي: من معتقد هستم كه شما اگر در يك خانه اي زندگي مي كنيد كه در اين خانه داريد يك مقدار اسلحه انبار مي كنيد، هرچه قدر تعداد اين اسلحه ها در اين خانه بيشتر شود، احتمال اينكه يك فردي اين وسط يك تصادفي را باعث شود، بيشتر خواهد بود نه كمتر. من كه از ديد فلسفي به اين قضيه نگاه مي كنم، فكر مي كنم كه ما بايد روند اين گسترش سلاحهاي هسته اي را معكوس كنيم و نحوه تضمين يا گارانتيهايي كه بايد بوجود بيايد كه اين مسائل را بشود انجام داد، از طريق اينكه آدم خودش بيايد اضافه كند به اين و نفت بيشتري به اين آتش بپاشد، نخواهد بود. ما چه تضميني داريم كه فردا عراق اين كار را نكند يا پاكستان تفنگش را به سمت ما نچرخاند؟ چون اينها دارند، ما هم بايد داشته باشيم؟ فردا اين همه كشور در جهان هستند كه روند تكنولوژي ممكن است آنها را هم صاحب يك همچين تكنولوژي كند، ولي كجا مي خواهيم در اين جهان برويم؟ مي خواهيم مساله را از يك ديد اجتماعي و جهاني بررسي كنيم. به نظر من تنها با ازدياد حكومتهاي دموكراتيك و جانشين كردن حكومتهاي دموكراتيك با نظامهاي غير دموكراتيك است كه نهايتا اين روند را مي شود خاتمه داد و حتي معكوس كرد. اولين قدمي كه بخصوص در منطقه ما بايد برداشته شود، پديدار شدن دموكراسي است. در كشورهايي مثل ايران، مثل عراق و آنهايي كه به نسبت دموكراتيك تر هستند اما نه واقعا به آن شكل ايده آلش. ا . م . ك : عده اي صحبت از پيمانهاي منطقه اي مي كنند، يعني حتي براي كشورهايي كه دموكراسي ندارند و اقتدارگرايي در آنها حاكم است. براي جلوگيري از تهديد اتمي. رضا پهلوي : اين مساله مي تواند هميشه گسترش پيدا كند به هر منطقه و هر كشوري. ممكن است پس فردا ژاپن هم بيايد بگويد ما بايد اسلحه اتمي داشته باشيم، چون ممكن است كه تهديد شويم از طريق كره شمالي و غيره. ببينيد اين بحث انتها نخواهد داشت. حرف من اينجا است كه اگر ما بخواهيم خطري را كه جهان را تهديد مي كند و نه يك كشوري را، جهان را تهديد مي كند، به عنوان مثال باز مي گويم شما هرچه قدر در يك منزل پيت نفت و گاز و ترقه و عامل اشتعال يا انفجار داشته باشيد، ريسك اينكه يك اتفاق ناگواري بيشتر شود، بيشتر مي شود نه كمتر. بهترين راه كمتر كردن اين خطر، از بين بردن اين خطر است، نه اينكه به عنوان موازنه و به عنوان تعادل، بيشتر كردن اينها. ا . م . ك : حالا كه بحث در مورد روابط بين المللي و منطقه اي ايران است، به پرسشهاي ديگري در همين زمينه مي پردازم. مثلا حاكميت ايران براي جزاير سه گانه خليج فارس كه در زمان سلطنت پدر شما، اصلي بديهي و غير قابل تجديد نظر به شمار مي رفت در سياست خارجي ايران و جمهوري اسلامي هم بر آن تاكيد دارد. ما كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس خواهان بازنگري جدي در مورد آن هستند و از حمايتهايي هم ممكن است برخوردار باشند يا بشوند. يا بسياري از كارشناسان بر اين باور هستند كه با صرفه ترين راه براي حمل نفت درياي خزر از طريق ايران است، اما با اين وجود ترجيح داده مي شود كه اين كار از طريق مثلا جمهوري آذربايجان انجام گيرد. چون مسائل استراتژيك سياسي و ارزي و اقتصادي كشورها بلندمدت است، مثلا قرارداد الجزاير سال 75 با عراق كه حتي پس از انقلاب هم به آن استناد مي شد، الان تامين همين منافع بر اساس چه اصولي مي تواند صورت گيرد؟ رضا پهلوي: فكر مي كنم خيلي از اين مسائل كه در آينده مطرح خواهد بود، برمي گردد به دولت زمان و هر انتخاب و سياستي كه در نظر گرفته خواهد شد براي برخورد با اين مسائل حالا چه از نظر سوق الجيشي، چه از نظر ارزي، چه از نظر اقتصادي و چه از هر لحاظ ديگر. از نظر اصولي باز يك چيز بسيار واضح است كه فرصتهايي كه ايران به عنوان يك كشور از دست داده در اين بازاريابي جديد، بخصوص پس از سقوط امپراتوري شوروي و پديدار شدن مناطق جديدي كه خودشان توليدكننده نفت هستند و اين را به عنوان يك كشور ترانزيتي كه از همه هزينه اش كمتر بود ايران مي توانست باشد كه اين وسط ايران مي توانست يك هزينه ترانزيتي را هم بدست بياورد، ولي چرا ايران را امروز دارند از كنارش رد مي شوند، باز بر مي گردد متاسفانه، متاسفانه به نحوه عملكرد حكومت كنوني كه در ايران الان دارد. طبيعي است كه خيلي از اين مسائل، حتي ممكن است كمي اختلافات وجود داشته باشد، باز بهترين راه حل برخورد با آنها يا بهترين راه حلهاي احتمالي كه بوجود مي آيد، زماني خواهد بود كه در كشور ما يك حكومت دموكراتيك و مسئول پديدار باشد. ا . م . ك : يعني همه مسائل معطوف به اين است يا اينكه مي شود حتي كساني كه با اين نظام اختلاف نظر دارند بر سر مسائل ملي كه آن استراتژيك بلند مدت كه اين نظام بيايد و آن نظام نيايد و آن يكي بماند و آن مخالف آن باشد يا نباشد، طوري حل شود كه به نفع كل كشور باشد. يعني طوري كه منافع ملي را در نظر بگيرد. رضا پهلوي: شما اين سئوال را به عنوان يك آدم منطقي و دلسوز و انساني مي پرسيد. آخر شما چنين ويژگيهايي را در اين حضرات سر كار ديديد در اين سالهاي حكومت كه اصلا بشود روي اين حساب كرد؟ اينها اصلا منافع ايران و مردم ايران برايشان مطرح نيست. اي كاش بود كه نيست. ا . م . ك : براي شما مطرح است. من مي گويم براي شما كه در اين انقلاب داراي حاكميت نيست چطور؟ رضا پهلوي : آخر شما مي گوييد حتي اگر بشود با اين نظام اختلاف نظر داشته باشيم، اما اين نظام اساسا مانع اصلي پيشرفت كار مملكتمان بوده، هست و تا زماني كه ادامه داشته باشد، خواهد بود. من هيچ راهي كه اصلا بشود با چنين نظامي اصلا بشود وارد يك بحث منطقي شد، شما اگر اين حرف را بخواهيد آنجا بزنيد، سرتان بالاي چوبه دار است، چه برسد به اين كه بخواهيد با آنها چهار تا حرف منطقي بزنيد. گرفتاري ما اينجا است. حالا من نمي گويم كه منافع ملي كشورم براي من مهم نيست. نمونه اش را بگويم، از خودم من شروع مي كنم، زماني كه عراق به كشور ما حمله كرد در سپتامبر سال 1980، اولين عكس العمل بنده اين بود كه اختلاف نظرم با حكومت موجود ايران به كنار، من به عنوان يك ايراني موظفم بروم از خاك مملكتم دفاع كنم. اين براي من تقدم دارد، كاري به نوع نظام ندارم. اين بحثها كاملا مشهود است، ما همه به عنوان يك ايراني، بهترين مصلحت را براي كشورمان مي خواهيم و اگر اين حكومت هر كجا يك اقدام مفيدي در جهت منافع كشور انجام دهد، من تحسين خواهم كرد، اما كجا است اين نمودارش. متاسفانه كارنامه اي نيست كه من بتوانم بگويم اينجا را خوب عمل كرده و آنجا خوب عمل نكرده. ا . م . ك : نمونه اي كه داديد، نمونه جالبي بود مثل مثلا نمونه جزاير سه گانه، با اينكه شما در خارج از كشور هستيد، آيا پيشنهادي داريد چه به قدرتهاي موجود چه به عنوان يك راه حل براي هم ميهناننتان. رضا پهلوي : ببيند من دوباره مي گويم مساله اي كه از ديد همسايگانمان، كشورهايي كه با آنها ايران ارتباط دارد و يا در آينده بسيار بيشتر از آنچه كه الان هست، آنهم به صورت كاملا مسالمت آميز و مثبت، من بار منفي و نگراني و ترس و موضع گيري هايي كه متاسفانه همه الان باز به خاطر عملكرد دولت، بخصوص در مملكت خودمان دارند، از امارات بگيريد تا كشورهاي ديگر، به كلي جو فرق خواهد كرد، زماني كه ايران داراي چنين حكومتي باشد. باز مي گويم بر مي گردد به آن و تا زماني كه اين وضعيت پيش نيايد، واقعا پاسخ دادن به اين سئوال شما واقعا مشكل است و يك جنبه به اصطلاح فرضي خواهد داشت و به هر حال هر سياستي كه قرار است در آينده تعيين شود، بايد حكومت زمان بيايد جواب اين سئوال را بدهد. من فقط مي توانم بگويم و تاكيد كم روي ترتيبهاي اصلي كه مطرح است، ولي فراتر از اين مسائلي است كه بايد جوابش را در آينده پيدا كرد. ا . م . ك : به مسائل داخلي ايران بپردازيم كه شما الان تاكيدتان بيشتر روي آنها است، حتي در پاسخ به اين پرسشها. روز اول اسفندماه، روز برگزاري انتخابات دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي است. آيا به نظر شما شركت در انتخابات و يا عدم شركت در آن، كدام به توسعه سياسي در ايران كمك ميكند؟ رضا پهلوي: اصلاح طلبان در آن زمان گفتند ما بياييم يك شانسي به اين حكومت بدهيم، بلكه بتواند نشان دهد اصلا تا چه حدي قابل اصلاح است. فكر مي كنم كمتر كسي در ايران امروز باقي مانده باشد كه به اين نتيجه نرسيده باشد كه اصولا اين حكومت اصلاح پذير نيست، آنهم به خاطر اينكه نهايتا منافع اين حكومت در عدم اين شفافيت و مشاركت است. بنابراين استفاده يا بهتر است بگويم سوء استفاده نظام از مردم و شركت دادنشان در يك انتخابات سوري و قلابي، تنها نتيجه اي كه خواهد داد، يك نوع اعتبار دادن به اين حكومت است، تنها چيزي كه جمهوري اسلامي مي خواهد به دنيا ثابت كند و بگويد كه ببينيد افراد مي آيند و راي مي دهند و بنابراين ما مشروعيت داريم. اين سئوال را بايد از مردم ايران كرد كه به نظر من جوابش كاملا مشخص است. اگر از ما يك بار استفاده يا سوء‌ استفاده شد، بار ديگر نمي آييم اين كار را تكرار كنيم. اين فقط حرف من نيست. اين را من اخيرا در جاهاي متعددي ديدم بخصوص در ميان جوانان كه اگر ما رفتيم آن سال به آقاي خاتمي راي داديم، اين بار ديگر اين اشتباه را نمي كنيم، به خاتمي و يا خاتمي هاي بعدي. به خاطر اينكه نهايتا اين حكومت اصلا ارزشي براي ما يا حتي نمايندگان مجلس قائل نيست، چه برسد به اينكه بخواهد براي يك ايراني عادي قائل باشد. ا . م . ك : برخي مي گويند بايد صبر كرد كه مشخص شود كدام نامزدها تاييد صلاحيت مي شوند، آيا بار ديگر گشايشي ممكن است شود؟ رضا پهلوي: آخر همين حرف مسخره است. مي بخشيد اينطور مي گويم به شما. كدام حكومتي كه ادعاي دموكراتيك بودن دارد، مي آيد از قبل صلاحيت كانديدا بودن براي مردم تعيين مي كند؟ آخر چه نوع دموكراسي است كه براي من شرط بگذارند كه به چه نماينده اي مي خواهم راي بدهم. اين كه نشد دموكراسي. اگر مي خواهيم با لغات بازي كنيم و مي خواهيم يك حالت خيمه شب بازي شود، بسيار خوب، جمهوري اسلامي از اين اداها زياد درآورده. اما اگر مي خواهيم به معناي واقعي كلمه بپردازيم، حكومت دموكراتيك يك معنا و مفهوم خاصي دارد. ا . م . ك :برخي معتقدند كه شركت كردن موجب يكپارچه شدن حاكميت مي شود و ممكن است كه با يكپارچه شدن حاكميت، فرصتهايي كه ممكن است ايجاد شود، حتي براي بسيج افكار عمومي، طرح كردن يك سري خواستهايي. رضا پهلوي: مگر آن راه را امتحان نكرديم؟ براي بنده و شما شايد آسانتر باشد كه بگوييم حالا بنشينيم و صبر كنيم. من فكر نمي كنم. ايراني كه امروز كارد به استخوانش رسيده، جانش به لبش رسيده، بچه هايي كه امروز از مملكت فرار مي كنند، فرار. اين همه جوان و دخترهاي ايراني كه دارند مي روند به اميد اينكه يك كاري پيدا كنند در خليج كه تبديل مي شوند ببخشيد به برده و به اصطلاح به لوازم استفاده جنسي براي افراد آن منطقه. آخر تا چه حد ما مي توانيم ما صبر كنيم. چند نسل ديگر بايد از بين برود؟ من نمي توانم اين را براي مملكتم تحمل كنم، چه برسد به آن كسي كه هر روز و هر شبش دارد اين عواقب را تحمل مي كند. چقدر ديگر فرصت؟ چقدر ديگر بخواهيم ببينيم چه مي شود؟ ا . م . ك : پرسش آخر من اين است كه شما ظاهرا تصميم آخرتان را گرفتيد. چون در سياست معمولا مي گويند كه بايد تا لحظه آخر صبر كرد كه مثلا ديد نظرسنجي ها چه چيزي را نشان مي دهد يا نمي دهد، تصميم شما از حالا اعلام شده يا قابل انعطاف است؟ رضا پهلوي : ببينيد من نان را به نرخ روز نمي خورم، يك اعتقاداتي دارم كه بسيار شفاف و معين بيان مي كنم و سر مسائلي هم Compromise (سازش) نمي كنم. مساله سكولار بودن حكومت، مساله دموكرات بودن جامعه، مساله حاكميت مردم، مساله حقوق بشر، مساله آزادي، مساله مبارزه به دور از خشونت، مساله رفراندوم، اينها جزء‌ پايه هاي اصلي و ديدگاه من است كه به عنوان يك كسي كه اين وسط يك نقشي را در مقابل جامعه دارد، ارائه مي دهم. آن تصميمش با مردم است كه اين حرف را بپذيرند يا نه. نه من به شما مي خواهم زور بگويم، نه چيزي را تحميل كنم، آزادي انديشه است و من هم دارم نظر و انديشه خودم را بيان مي كنم. آن ديگر تشخيص و تصميمش با خود شما خواهد بود. شاهزاده رضا پهلوي در مصاحبه با راديوفردا، درباره برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي، مسائل مهم منطقه و همسايگان ايران، موضع کشورهاي عرب حاشيه خليج فارس درباره جزاير سه گانه ايران، انتقال نفت درياي خزر از طريق کشوري به غير از ايران و شرکت يا عدم شرکت در انتخابات دور هفتم مجلس شوراي اسلامي، ديدگاه هاي خود را بيان مي کند.
XS
SM
MD
LG