رواج قاليچه‌هاي جنگي افغاني در بازارهاي آمريکا، از ديد يک کارشناس

علي سجادي (راديوفردا): اين روزها در بازارهاي کريسمس در سراسر آمريکا به خصوص در نيويورک و واشنگتن، علاقمندان هداياي عجيب به خريد نوعي قاليچه هاي افغاني علاقه نشان مي‌دهند که تحت عنوان قاليچه جنگي، به فروش مي رسد، اما بنا به گزارش روزنامه نيويورک تايمز، بعضي از قاليچه‌ها که فاجعه تروريستي 11 سپتامبر را نشان مي‌دهند و تعدادشان هم زياد شده است، بعضي از آمريکائي‌ها را خشمگين ساخته. همکار ما، بهنام ناطقي در نيويورک، مصاحبه اي دارد با يک کارشناس، مجموعه دار و فروشنده قاليچه هاي جنگي افغاني. بهنام ناطقي (راديوفردا): آنها که اين روزها قاليچه‌هاي جنگي افغاني را در بازارهاي آمريکا به قيمت ارزان و به وفور مي‌بينند، شايد ندانند که اغلب اين قاليچه‌ها، نمونه‌هاي تجاري و تقليدي پاکستاني قاليچه‌هائي هستند که در اواسط دهه 1980 در دهات شمال و شرق افغانستان به عنوان يک شکل هنري و يگانه بافته مي شدند و در اروپا و آمريکا خريداران و مجموعه داران خاصي را به خود جلب کرده بودند. آقاي زوران استامينيک، مقيم ويرجينيا، مجموعه دار و فروشنده آمريکائي قاليچه هاي قديمي فولکوريک، که تبار صربي دارد، از نخستين دلالان فرش در آمريکا بود که به اين نوع قاليچه ها، قبل از آنکه تجارتي شوند، روي آورد. آقاي زوران استامينيک، مجموعه‌دار قاليچه‌هاي عتيقه و به خصوص قاليچه‌هاي جنگي افغاني مي‌گويد: علاقه او به هنر مردمي صربستان و کرواسي او را به تدريج به سوي قالي هاي جنگي افغاني کشانيد که نمونه هاي کاملي از يک شکل هنري روستائي هستند که خودبه خود و بدون نفوذ از خارج تحول پيدا کرد. آقاي استامينيک مي‌گويد: معمولا قالي را براي بازار مي بافند، اما قالي‌هاي جنگي استثنا هستند زيرا در آغاز به صورت يک بيان خالص از آگاهي نسبت به محيط اطراف به وجود آمدند. روستائيان افغاني در اواسط دهه 1980 شروع کردند به تصويرکردن چيزهاي عجيبي که در اطراف خود مي ديدند، مثل هواپيماهاي جنگنده روسي، يا هليکوپترهاي مجهز به مسلسل يا تانک و نفربر زرهي. ولي وقتي اينها هوادار پيدا کردند، تبديل به کالا شدند و فشار بازار باعث شد که بافنده ها شروع کنند به بافتن قاليچه هاي جنگي براي بازار و بيشتر اين قاليچه ها ديگر در افغانستان بافته نمي شوند بلکه در پاکستان بافته مي شوند، در اطراف اردوگاه هاي افغاني. آقاي زوران استامينک مي گويد نخستين قاليچه جنگي افغاني در باره فاجعه تروريستي 11 سپتامبر را در يک عمده فروشي فرش در Secaucus نيوجرسي، هفت هشت ماه بعد از 11 سپتامبر ديد که تعداد نزديک به صدتا از آن را براي فروش عرضه مي کرد. آقاي استامينيک، کارشناس قاليچه هاي جنگي افغاني مي گويد: قاليچه 11 سپتامبر، مشابه قاليچه اي که عکس آن امروز در روزنامه نيويورک تايمز چاپ شده است، يک ناو هواپيمابر آمريکائي را نشان مي داد، با کلمات USA و پشت آن، دو ساختمان دوقلوي مرکز تجارت جهاني را تشخيص مي شد داد که آدمهائي که اندازه شان با اندازه ساختمان ها نمي‌خواند، خود را از پنجره‌هاي آن به پائين پرت مي کردند. وي مي گويد: در نمونه هاي تقليدي بعدي که از اين قاليچه ديد، اين تصاوير به تدريح محوتر و غير قابل تشخيص تر شدند، زيرا کساني که هرگز عکس يک ناو هواپيمابر نديده بودند، نقش قاليچه هاي قبلي را تكرار مي كردند با كمي تغيير. وي مي گويد اين قالي‌ها از يک نظر شگفت انگيز و از نظر ديگر، تهوع آور هستند زيرا نوعي استفاده تجاري هستند از يک فاجعه و در طرح و بافت آنها هم هنر جنداني ديده نمي شود. اقاي استامينيک مي گويد بهترين قاليچه جنگي افعاني که ديده است که بايد در موزه نگهداري شود، يک قالي بزرگ است که نقشه افغانستان، خيابانهائي پر از تانک و جاي شش بيمارستان عمده اين کشور و اسامي آنها را نشان مي دهد. اين روزها در بازارهاي کريسمس در سراسر آمريکا به خصوص در نيويورک و واشنگتن، علاقمندان هداياي عجيب به خريد نوعي قاليچه هاي افغاني علاقه نشان مي‌دهند که تحت عنوان قاليچه جنگي، به فروش مي رسد و اغلب نمي دانند که اين قاليچه‌ها، نمونه‌هاي تجاري و تقليدي پاکستاني قاليچه‌هائي هستند که در اواسط دهه 1980 در دهات شمال و شرق افغانستان به عنوان يک شکل هنري و يگانه بافته مي شدند و در اروپا و آمريکا خريداران و مجموعه داران خاصي را به خود جلب کرده بودند. زوران استامينيک، مقيم ويرجينيا، مجموعه دار و فروشنده آمريکائي قاليچه هاي قديمي فولکوريک، که تبار صربي دارد، در مصاحبه با راديوفردا مي گويد که روستائيان افغاني در اواسط دهه 1980 شروع کردند به تصويرکردن چيزهاي عجيبي که در اطراف خود مي ديدند، مثل هواپيماهاي جنگنده روسي، يا هليکوپترهاي مجهز به مسلسل يا تانک و نفربر زرهي. ولي وقتي اينها هوادار پيدا کردند، تبديل به کالا شدند و فشار بازار باعث شد که بافنده ها شروع کنند به بافتن قاليچه هاي جنگي براي بازار.