لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ تهران ۱۲:۰۴

آفریقای جنوبی: همه زن‌های یک رئیس‌جمهور


همسر اول زوما، در کنار او در مراسم سوگند ریاست جمهوری
همسر اول زوما، در کنار او در مراسم سوگند ریاست جمهوری
روز شنبه، ۱۹ اردیبهشت، جاکوب زوما، رئیس ۶۷ ساله حزب کنگره ملی آفریقای جنوبی، به‌عنوان رئیس جمهور جدید، در ژوهانسبورگ سوگند یاد کرد. بجز نحوه اداره بزرگترین اقتصاد قاره آفریقا، که تکلیف آن تا پیش از معرفی دولت روشن نخواهد شد، پرسش عمده مردم و وسایل ارتباط جمعی این است که چه کسی بانوی اول آفریقای جنوبی خواهد شد؟

آفریقای جنوبی ۱۵ سال پس از منسوخ شدن حکومت طرفدار تبعیض نژادی و به قدرت رسیدن سیاه پوستان، برای اولین بار با بحران اقتصادی روبه رو شده است. بحران اقتصادی قبلی در آن کشور دو سال پیش از کنار رفتن آخرین دولت سفید پوستان در آفریقای جنوبی تجربه شده بود.

رهبر تازه آفریقای جنوبی که از بسیاری جهات متفاوت با رئیس‌جمهورهای قراردادی است، انتظار می‌رود که پس از معرفی دولت خود، تغییرات عمده‌ای را در مدیریت اقتصاد ملی، روابط خارجی، و حتی مدیریت داخلی کشور موجب شود.

۱۵ سال پیش که نلسون ماندلا، با رأی اکثریت، به قدرت رسید، آفریقای جنوبی را «ملت رنگین کمان» لقب داد. جانشین او تامبو امبکی هم، شعار «رنسانس (تجدید ارزش‌ها) آفریقایی» را اختیار کرد.

با آنکه زوما هنوز شعار خاصی را برای دوران ریاست جمهوری خود معرفی نکرده است، در عین حال شاید بتوان با توجه به رفتارهای شخصی و نقطه‌نظرهایی که اعلام داشته است، حدود کلی تغییرات مورد نظر رئیس‌جمهور جدید و طرفداران او ترسیم کرد.

رئیس جمهور جدید آفریقای جنوبی یک سنت‌گرای احساساتی است که شاید در دوران ریاست جمهوری خود تجدید قبیله‌گرایی در اداره امور آن کشور را مورد توجه قرار دهد.

زوما، پیش از انتخاب شدن به ریاست حزب کنگره ملی، که به صورت سنتی مقدمه رسیدن به مقام رئیس جمهوری در آن کشور است، اعلام کرده بود، که در صورت رسیدن به قدرت، برای اعاده مجازات اعدام در آفریقای جنوبی، به انجام رفراندوم دست خواهد زد.

رئیس‌جمهور تازه، با وجود آنکه از نظر سیاست خارجی به اندازه امبکی، رئیس‌جمهور سابق، در تضاد با قدرت‌های غربی نیست، در عین حال عمیقاً به فرهنگ و سنت‌های آفریقایی علاقه‌مند و از این لحاظ، عملاً در نقطه مقابل ارزش‌های مندرج در قانون اساسی کشور خود و مخالف گرایش‌های اجتماعی و آزادی‌های پذیرفته شده در جوامع غربی است.

از جمله، زوما و طرفداران او مخالف همجنسگرایی هستند و آن را نزد خدا شرم‌آور می‌خوانند. زوما در طول مبارزات انتخاباتی بارها مخالفان سیاسی و رقیبان خود را «جادوگران» و «مارها» لقب داد.

رئیس‌جمهور تازه همچنین طرفدار داشتن چند زن است. او از سال ۱۹۷۳ تاکنون ۵ بار ازدواج کرده و دارای ۱۹ فرزند است. تازه‌ترین همسر او انتولی، ۳۴ ساله است و در سال ۲۰۰۷ به همسری زوما درآمد.

زوما از قبیله زولوها است و زولوها با وجود گرویدن به مسیحیت، همچنان سنت آفریقایی چند زنه بودن را ترک نکرده‌اند. رئیس‌جمهور تازه که پیش از این، به اتهام تجاوز جنسی، و فساد مالی، تحت پیگرد قانونی قرار گرفته بود، قبل از رسیدن به مقام رئیس‌جمهوری، توسط یک داد گاه از تعقیب معاف شد.

زوما ضمن آنکه اتهام داشتن رابطه جنسی با زنی را که مبتلاً به بیماری ایدز بود پذیرفت، ولی اتهام تجاوز به او را رد کرد. زوما به ساده حرف زدن و رک‌گویی مشهور است و یکی از دلایل حمایت سنت‌گرایان آفریقای جنوبی از وی، اعتقاد آنها به صداقت کلام او است.

امبکی، رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی که تحصیلکرده کالج ساسکس در انگلستان است، مدت زیادی تلاش کرد مانع از به روی کار آمدن زوما بشود. او که از قبیله دیگری است، به مناسبت احتمال به قدرت رسیدن زوما از قبیله زولو، اظهار داست : «قرن تازه می‌باید قرن آفریقا می‌بود، ولی زوما ممکن است این زمان را به عقب برگرداند».

برخلاف امبکی، نلسون ماندلا، اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست آفریقای جنوبی، با رد نگرانی‌هایی که در مورد دوران رئیس‌جمهوری زوما به وجود آمده است یادآور شد : «نگرانی قبیله‌گرایی و جنگ قدرت بی‌اساس است و زوما از تمامی گروه‌های داخلی برای اداره کشور استفاده خواهد کرد و به سخنان اطرافیان خود گوش خواهد داد ».

این نکته‌ای است که پاره ای از ناظران امور آفریقا نیز یاد آور شده و دلیل آن را بی‌بهره بودن جاکوب زوما از تحصیلات عالی و نیاز او به استفاده از تجارب دیگران می‌دانند.

نگرانی در مورد قبیله‌گرایی و جنگ قدرت در آفریقای جنوبی در شرایطی شدت گرفته که این کشور بیش از همیشه، از جدایی ملی و افزایش گرایش‌های ضد خارجی رنج می‌برد.

مشکلات عمده آفریقای جنوبی در حال حاضر، اقتصاد بحران‌زده، افزایش بیکاری، و شیوع نگران‌کننده بیماری ایدز است. در این شرایط انتظار می‌رود، رئیس‌جمهور تازه ضمن عمل به احتیاط، به جای روی کردن به طرفداران خودی و بی‌اعتنایی به تجارب کارشناسان، از تمامی گروه‌های موجود و فعال و به خصوص صاحبان نظران در اداره امور کشور استفاده کند.

دولت زوما مجبور است که مابین اقتصاد بازار، و سهم گروه‌های طرفدار سوسیالیسم، و همچنین خواسته‌های کارگران، به تعادلی منطقی دست یابد. او که در دوران تبعیض نژادی به مدت ۱۰ سال زندانی بوده است، ضمن تلاش برای دور نگاه داشتن پست‌های کلیدی خود از عوامل دست چپی، مجبور خواهد بود قدرت‌های سنتی حزب کنگره ملی و تعدادی از همبندهای سابق خود را به همکاری دعوت کند.

به جز ناظران داخلی، کشورهای خارجی نیز در قبال دولت تازه آفریقای جنوبی، مجبور به تحمل حالت انتظار خواهند بود. از جمله نگران‌ترین رهبران خارجی، رابرت موگابه، رئیس‌جمهور ۸۴ ساله زیمبابوه است، که دوام حکومت خود را تا حدود زیادی مدیون حمایت تامبو امبکی رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی است.

با این وجود، اشتغال فکری فوری‌تر و تا حدودی تفننی مردم آفریقای جنوبی، مسائل روز و حاشیه‌ای مربوط به رئیس تازه دولت است. از جمله، از میان تمام زنان رئیس جمهوری چه کسی بانوی اول کشور خواهد شد؟

در مراسم سوگند رئیس جمهور که روز شنبه برگزار شد، با وجود آنکه هر سه زن و تعداد زیادی از فرزندان زوما حضور داشتند همسر اول او در کنارش نشست.

به این دلیل، با آنکه رسم پذیرایی از همسران در خانه زوما ادواری است و ممکن است در سایر مراسم همسران دیگر او در کنارش قرار گیرند، همسر ارشد او با حضور در مراسم سوگند، اینک در موقعیت کاملاً بهتری نسبت به دیگر همسران رئیس جمهور، برای ایفای نقش بانوی اول که گفته می‌شد حتی ممکن است به یکی از دختران او واگذار شود، قرار گرفته است.
XS
SM
MD
LG