شبکه خبری الجزیره و روزنامه بریتانیایی گاردین از اسناد محرمانه‌ای سخن می‌گویند که نسخه‌هایی از آن به دست این دو رسانه رسیده و در آن اطلاعاتی درج شده که آژانس اطلاعاتی آفریقای جنوبی از «جاسوسان» ایرانی در آن کشور گرد آورده است.
به نوشته الجزیره، در گزارش ۱۲۸ صفحه‌ای تحت عنوان «تحلیل هدف عملیاتی» که در ژانویه ۲۰۱۰ توسط جاسوسان آفریقای جنوبی نوشته شده، نام و نشان و اطلاعات و اقدامات جاسوسی «ده‌ها نفر» که گفته می‌شود مأمور مخفی جمهوری اسلامی ایران هستند درج شده است.
به گفته الجزیره، برخی از افراد مظنون به انجام مأموریت‌های سرّی برای جمهوری اسلامی ایران در سفارتخانه ایران در آفریقای جنوبی کار می‌کنند.
الجزیره می‌نویسد که مقام‌های آمریکایی تعداد این افراد مظنون به انجام مأموریت‌های سری برای ایران، به اضافه پرسنل حمایتی آنها، در سراسر جهان را «۳۰ هزار نفر» تخمین می‌زنند.
اسناد اطلاعاتی درز کرده مربوط به سازمان‌های اطلاعاتی روسیه، اسرائیل، بریتانیا، آفریقای جنوبی و استرالیا است؛ این اسناد مربوط به سال‌های ۲۰۰۶ تا دسامبر ۲۰۱۴ میلادی است.
دیدار «آقای روحانی» در آفریقای جنوبی برای «دور زدن تحریم‌ها»
به نوشته این اسناد، مقام‌های ایرانی سعی کرده‌اند در دیدارهایی با «تابو امبکی»، رئیس‌جمهوری وقت آفریقای جنوبی، راه‌های دور زدن تحریم‌ها علیه ایران را با او در میان بگذارند و به این منظور هیئتی نیز به ریاست «آقای روحانی» در اکتبر ۲۰۰۵ با آقای امبکی دیدار داشته است.
الجزیره می‌نویسد که منظور از «آقای روحانی» در این سند به احتمال زیاد حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کنونی ایران، است.
در این سند آمده که ماهیت این گفت‌وگوها درخواست دولت ایران از دولت آفریقای جنوبی برای کمک آن کشور به برنامه هسته‌ای ایران و ارائه فناوری موشکی و مشاوره فنی به ایران بوده است.
در این اسناد، مأموران اطلاعاتی آفریقای جنوبی می‌گویند که مقام‌های ایرانی به‌ویژه به فناوری‌های رهگیری ماهواره‌ای، نظارت بر اینترنت، و تکنیک‌های هک کردن علاقه‌مند هستند.
به گفته این مأموران، مقام‌های ایرانی همچنین در آفریقای جنوبی به دنبال دست یافتن به ابزار شکستن قفل رمزهای اینترنتی، و ابزار حفاظت از اسرار اینترنتی خود هستند و در این ارتباط در سال ۲۰۰۵ تماس‌های متعددی با مؤسسات و شرکت‌های مختلف آن کشور داشته‌اند.
مسئله «پاکسازی» پرسنل سفارت
در این اسناد همچنین به یک دیپلمات ایرانی اشاره شده که «مشکل قمار دارد و دولت ایران به او کمک کرده است تا قرض زیادی بالا نیاورد».
در ادامه متن سند آمده است که مقامی که برای «پاکسازی» پرسنل آمده بوده قصد بازگرداندن این دیپلمات به ایران را داشته «اما به خاطر روابط سیاسی او، این امر ممکن نشده است».
یک سند دیگر اطلاعاتی آفریقای جنوبی می‌نویسد که مقام‌های ایرانی چندین دیپلمات سفارتخانه ایران را که وفاداری‌شان به محمود احمدی‌نژاد زیر سؤال رفته بود «پاکسازی» کرده‌اند.
«پوشش‌هایی» برای مأموران جمهوری اسلامی
به نوشته گاردین، دیگر افراد مظنون به جاسوسی برای ایران تحت عنوان روزنامه‌نگار یا تاجر و کاسب عمل می‌کنند و «بسیاری از آنها از فرش‌فروشی‌های ایرانی به عنوان پوششی برای اقدامات خود استفاده می‌کنند».
این روزنامه بر اساس اسناد درز کرده می‌نویسد که «یکی از مظنونان در حالی که مشروب الکلی خورده و مست بود اذعان کرد که عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است».
این سند ادامه می‌دهد که وی از مغازه فرش‌فروشی خود به عنوان محلی برای جمع شدن ایرانی‌ها، ازجمله پرسنل سفارتخانه ایران، استفاده می‌کند.
اولویت‌های ایران در آفریقا
به نوشته روزنامه گاردین، اسناد افشاشده اما نشان می‌دهد که آژانس اطلاعاتی آفریقای جنوبی ایران را تهدیدی قابل توجه برای کشور خود به شمار نمی‌آورد.
در این اسناد آمده است که جمهوری اسلامی ایران تلاشی جدی برای «صدور انقلاب» به آفریقای جنوبی نکرده و اقداماتی برای تحریک مسلمانان شیعه در آن کشور انجام نداده است.
در بخش دیگری از این اسناد آمده است که قاره آفریقا در فهرست توجهات ایران برای اعمال نفوذ، در اولویت بالایی قرار ندارد و «نفوذ ایران در آفریقا محدود به مناطقی است که اقلیت‌های قابل توجهی از شیعیان دارند» یعنی کشورهای تانزانیا، اتیوپی، نیجریه، مراکش، سنگال، موریتانی، نیجر و گینه.
