امیرهوشنگ کشاورز صدر، از کوشندگان دیرین جبهه ملی ایران، روز پنجشنبه در سن هشتاد سالگی در آمریکا درگذشت.
او از چهره‌های سرشناس ملّیون بشمار می‌رفت که از دهه‌های گذشته همواره در راه استقرار آزادی در ایران به کوشش می‌پرداخت. او هم‌چنین پژوهشگر جامعه و مردم‌شناس بود.
امیرهوشنگ کشاورز صدر که در پاریس زندگی می‌کرد برای امور درمانی و نیز دیدار با خانواده در آمریکا به سر می‌برد.
در گفت‌وگو با خسرو سیف، دبیرکل حزب ملت ایران، سوابق سیاسی «امیرهوشنگ کشاورز صدر» را جویا شده‌ایم:
خسرو سیف، در تهران: آقای هوشنگ کشاورز صدر فرزند محمدعلی کشاورز صدر بود. محمدعلی کشاورز صدر وکیل آقای دکتر مصدق بود و وکیل مجلس بود. استاندار اصفهان بود. عضو فراکسیون نهضت ملی بود و تا آخرین لحظه هم جزو کسانی بود که نسبت به دکتر مصدق اعتقاد داشت و عشق می‌ورزید. همین آقای محمدعلی کشاورز صدر در فعالیت‌های جبهه ملی دوم، سخنگوی جبهه ملی دوم بود و عضو شورای رهبری جبهه ملی.
آقای هوشنگ کشاورز صدر به اتفاق سایر دوستان در کمیته‌های دانشجویی بودند و فعالیت شدیدی داشتند در آن زمان که بارها به زندان افتادند که بنده هم بودم. و به اتفاق سایر دانشجویان و در زندان و جبهه ملی همیشه به مبارزاتش ادامه داد تا آخرین لحظه. تا قبل از انقلاب هم به همین شکل. ایشان البته در موسسه علوم اجتماعی هم کارهای تحقیقاتی می‌کردند.
به عنوان دبیر کل حزب ملت ایران اکنون که درباره شخصیتی مثل آقای هوشنگ کشاورز صدر گفت‌وگو می‌کنیم، کارنامه ایشان را، دستاورد ایشان را در جنبش ملی ایران به عنوان یکی از ملیون برجسته چگونه می‌بینید؟
بسیار مثبت. من می‌خواهم بگویم که یکی از کسانی است که جایگزین ندارد. بسیار صمیمی و بسیار علاقمند به مرز و بومش و زادگاهش. درست است که دور از وطن چشم از این جهان بست، ولی همیشه عشقش در ایران بود و نسبت به ایران بود. ایشان عضو حزب ملت ایران هم نبودند. ما در جبهه ملی، احزاب ملی همه با همدیگر همکاری داشتند.
آقای هوشنگ کشاورز صدر هم به همین ترتیب. عضو هیچ حزب و گروه خاصی نبود ولی با تمام احزاب به خصوص حزب ملت ایران و به خصوص با داریوش و پروانه فروهر تماس نزدیک داشت و علاقه خاص داشت. به طوری که سخنرانی که در خارج در مورد پروانه و داریوش بعد از شهادتشان کرد به دست من رسید وقتی من خواندم نتوانستم حالت طبیعی‌ام را حفظ کنم. چون بسیار سوزناک و بسیار از ته دل درآمده بود. ایشان کارهای تحقیقاتی زیادی هم کرده که تمام اینها به صورت کتاب منتشر شده. در زمینه‌های مختلف. ایشان همیشه و همیشه دغدغه‌ای جز ایران، جز سربلندی ایران، جز مردم ایران نداشت. و ما واقعا خیلی متاسفیم که یک چنین دوستی را از دست دادیم. می‌دانم که در هر جا که هوشنگ کشاورز بود در آنجا عده‌ای از دوستان با ایشان در زمینه‌های فرهنگی کار می‌کردند و علاقه خاصی نسبت به این رشته داشت.
ایشان در سالیان گذشته چه نقشی را در جبهه ملی ایران ایفا کردند، با توجه به سوابقی که در جنبش ملیون داشتند و شرایطی که طی سالیان گذشته بود، بین سازمان‌های جبهه ملی ایران در برون از ایران و جبهه ملی ایران در درون ایران؟
ایشان تا زمانی که داخل بودند با ملیون در تماس [بودند] و در تمام گردهمایی‌ها شرکت داشتند. در برون مرز ما دورادور در جریان نوشته‌های او و کارها و فعالیت‌هایش او در زمینه فرهنگی بوده‌ایم.
او از چهره‌های سرشناس ملّیون بشمار می‌رفت که از دهه‌های گذشته همواره در راه استقرار آزادی در ایران به کوشش می‌پرداخت. او هم‌چنین پژوهشگر جامعه و مردم‌شناس بود.
امیرهوشنگ کشاورز صدر که در پاریس زندگی می‌کرد برای امور درمانی و نیز دیدار با خانواده در آمریکا به سر می‌برد.
در گفت‌وگو با خسرو سیف، دبیرکل حزب ملت ایران، سوابق سیاسی «امیرهوشنگ کشاورز صدر» را جویا شده‌ایم:
خسرو سیف، در تهران: آقای هوشنگ کشاورز صدر فرزند محمدعلی کشاورز صدر بود. محمدعلی کشاورز صدر وکیل آقای دکتر مصدق بود و وکیل مجلس بود. استاندار اصفهان بود. عضو فراکسیون نهضت ملی بود و تا آخرین لحظه هم جزو کسانی بود که نسبت به دکتر مصدق اعتقاد داشت و عشق می‌ورزید. همین آقای محمدعلی کشاورز صدر در فعالیت‌های جبهه ملی دوم، سخنگوی جبهه ملی دوم بود و عضو شورای رهبری جبهه ملی.
آقای هوشنگ کشاورز صدر به اتفاق سایر دوستان در کمیته‌های دانشجویی بودند و فعالیت شدیدی داشتند در آن زمان که بارها به زندان افتادند که بنده هم بودم. و به اتفاق سایر دانشجویان و در زندان و جبهه ملی همیشه به مبارزاتش ادامه داد تا آخرین لحظه. تا قبل از انقلاب هم به همین شکل. ایشان البته در موسسه علوم اجتماعی هم کارهای تحقیقاتی می‌کردند.
به عنوان دبیر کل حزب ملت ایران اکنون که درباره شخصیتی مثل آقای هوشنگ کشاورز صدر گفت‌وگو می‌کنیم، کارنامه ایشان را، دستاورد ایشان را در جنبش ملی ایران به عنوان یکی از ملیون برجسته چگونه می‌بینید؟
بسیار مثبت. من می‌خواهم بگویم که یکی از کسانی است که جایگزین ندارد. بسیار صمیمی و بسیار علاقمند به مرز و بومش و زادگاهش. درست است که دور از وطن چشم از این جهان بست، ولی همیشه عشقش در ایران بود و نسبت به ایران بود. ایشان عضو حزب ملت ایران هم نبودند. ما در جبهه ملی، احزاب ملی همه با همدیگر همکاری داشتند.
آقای هوشنگ کشاورز صدر هم به همین ترتیب. عضو هیچ حزب و گروه خاصی نبود ولی با تمام احزاب به خصوص حزب ملت ایران و به خصوص با داریوش و پروانه فروهر تماس نزدیک داشت و علاقه خاص داشت. به طوری که سخنرانی که در خارج در مورد پروانه و داریوش بعد از شهادتشان کرد به دست من رسید وقتی من خواندم نتوانستم حالت طبیعی‌ام را حفظ کنم. چون بسیار سوزناک و بسیار از ته دل درآمده بود. ایشان کارهای تحقیقاتی زیادی هم کرده که تمام اینها به صورت کتاب منتشر شده. در زمینه‌های مختلف. ایشان همیشه و همیشه دغدغه‌ای جز ایران، جز سربلندی ایران، جز مردم ایران نداشت. و ما واقعا خیلی متاسفیم که یک چنین دوستی را از دست دادیم. می‌دانم که در هر جا که هوشنگ کشاورز بود در آنجا عده‌ای از دوستان با ایشان در زمینه‌های فرهنگی کار می‌کردند و علاقه خاصی نسبت به این رشته داشت.
ایشان در سالیان گذشته چه نقشی را در جبهه ملی ایران ایفا کردند، با توجه به سوابقی که در جنبش ملیون داشتند و شرایطی که طی سالیان گذشته بود، بین سازمان‌های جبهه ملی ایران در برون از ایران و جبهه ملی ایران در درون ایران؟
ایشان تا زمانی که داخل بودند با ملیون در تماس [بودند] و در تمام گردهمایی‌ها شرکت داشتند. در برون مرز ما دورادور در جریان نوشته‌های او و کارها و فعالیت‌هایش او در زمینه فرهنگی بوده‌ایم.
