با روى كارآمدن محمود احمدى نژاد و انتخاب محمد حسين صفار هرندى به عنوان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى در كابينه، سينماى ايران نيز پا به عرصه و ميدان جديدى گذاشت.
عرصه و ميدانى كه مثل هميشه با انتقادها و تحسين هايى همراه بود. اما اين بار با گذشت سال ها از انقلاب اسلامى و تغيير و تحولات فرهنگى در ايران، انتقاد و تحسين رنگ و بوى ديگرى هم به خود گرفت.
از فيلم هايى كه اكران نشدند تا فيلم سازانى كه ناگهان تصميم گرفتند فيلم هاى كاملا متفاوتى از آثار قبلي شان بسازند، موضوع انتقاد ها و البته تحسين ها با هم فرق داشتند.
و همه اين ها باعث شد تا امسال، سال خبرساز و پرهياهويى براى سينماى ايران باشد.
توقيف جنجال برانگيز فيلم «سنتورى»، آخرين ساخته داريوش مهرجويى، حضور«گلشيفته فراهانى» ستاره محبوب سينماى ايران در فيلم هاليوودى «مجموعه دروغ ها» به كارگردانى ريدلى اسكات و مهاجرت او از ايران برخى از اين اتفاقات است.
يكى ديگر از رخدادهاى چند هفته گذشته نيز، اكران دور از انتظار فيلم «دعوت» آخرين ساخته ابراهيم حاتمى كيا است. فيلمى كه با موضوع حساس و جنجالى اش، يعنى سقط جنين، با ساخته هاى قبلى ابراهيم حاتمى كيا در سينماى جنگ تفاوت بزرگى داشت.
توقيف فيلم «سنتورىِ» بازتاب گسترده اى در ميان سينماگران ايران پيدا كرد. داريوش مهرجويى، كارگردان و فرامرز فرازمند، تهيه كننده اين فيلم كه مجوز ساخت گرفته بود اما اكران نشد، نامه هاى شكايت آميزى به وزارت ارشاد نوشتند و خواستار پرداخت خسارت شدند. وزير ارشاد شخصا اعلام كرد كه فيلم سنتورى به خاطر موضوع اش «به مخاطب توهين كرده است» و «قابل نمايش» نيست.
«سختگيرى هاى جديد»، «موضوعات جديد»
ابراهيم حاتمى كيا با ساخت فيلم «دعوت» كه مضمونى اجتماعى دارد از خبرسازترين چهره هاى سينماى ايران در سال جارى به شمار مى رود. او بعد از ساختن ۱۵ فيلم با موضوع جنگ اين بار به موضوعى پرداخته كه در ايران حساسيت برانگيز است. «دعوت» خشم گروهى از سينماگران، كه خود را «سينماگران متعهد» مى نامند و نيز اهالى مطبوعات اصول گرا را برانگيخت.
- « قوانين در وزارت ارشاد تغييری نکرده است بلکه رويکرد مسئولين عوض شده و سختگيرانه تر شده است.»
اما همه اين ها به كنار، سينماى ايران در سال جارى و سال پيش شاهد افزايش فروش فيلم ها نيز بود.
فيلم «هميشه پاى يك زن در ميان است» به كارگردانى كمال تبريزى، در فصل تابستان بيشتر از يك میليارد تومان فروخت. جدا از مضمون كمدى فيلم، حضور گلشيفته فراهانى كه ناگهان خبر بازى او در «مجموعه دروغ ها» از ريدلى اسكات منتشر شد، در فروش اين فيلم بى تاثير نبود.
فروش فيلم «دعوت» نيز تا كنون از مرز نيم میليارد تومان گذشته است.
از آغاز دوره وزارت آقاى صفار هرندى، نظارت و سخت گيرى هاى وزارت ارشاد در همه موارد هنرى و فرهنگى، از جمله در حيطه سينما –در ساخت يا نمايش فيلم ها- به شدت افزايش يافت. همه سختگيرى ها در حالى افزايش يافته كه قوانين همان قوانين قبلى است.
مهناز افشار در فیلم دعوت (عکس از ایسنا) حسين سلطان محمدى، نويسنده مطبوعات سينمايى در ايران، در گفت و گو با راديو فردا مى گويد: «قوانين در وزارت ارشاد تغييرى نكرده است، بلكه رويكرد مسئولين عوض شده و سختگيرانه تر شده است. بسيارى از فيلم ها كه در زمان وزير ارشاد دولت محمد خاتمى مجوز توليد گرفته بودند، براى مراحل ساخت خود دچار مشكل شدند و در نهايت به كل كنار گذاشته شدند. برخى فيلم هايى هم كه به مرحله نمايش رسيده بودند، حتى با وجود مجوز اكران، هرگز اجازه نمايش عمومى نيافتند كه مثال معروف آن فيلم سنتورى است.»
پس از آن كه محمد حسين صفار هرندى به وزارت ارشاد منصوب شد، تغييراتى در حضور و كار سينماگران ايرانى نيز ديده شد.
حسين سلطان محمدى مى گويد: «بسيارى از فيلمسازانى كه در زمان احمد مسجد جامعى وزير ارشاد پيشين خانه نشين شده بودند، در زمان دولت نهم يا پست هاى مهم گرفتند يا مشغول فيلم سازى شدند. فرج الله سلحشور كارگردان سريال «حضرت يوسف» يكى از آن هاست. جاى تعجب ندارد اگر اين گروه از سينماگران از عملكرد مسئولان فعلى راضى باشند.»
- « در همين دوران سخت گيری اتفاقات فرخنده ای هم افتاد . به عنوان مثال بهرام بيضايی بعد از سال ها دوری از سينما توانست در سال ۸۷ فيلم جديدی را جلوی دوربين ببرد در حالی که اين اتفاق در زمان وزارت مسجدجامعی نيفتاد .»
نگاهى به محتوى آثار توليد شده در سه سال اخير، نشان مى دهد كه از توليد فيلم هايى كه با عنوان فيلم هاى روشنفكرانه از آن ها ياد مى شود، كاسته شده است. در همين زمان بر تعداد فيلم هاى كمدى، فيلم هايى با موضوع ازدواج و چند همسرى و يا روابط بين دختر و پسر، افزوده شده است.
در سال ۱۳۸۵ فيلم «آتش بس» ساخته تهمينه ميلانى، با استفاده از مهناز افشار و محمدرضا گلزار، دو ستاره سينماى ايران، با فروش نزديك به يك و نيم ميليارد تومان به ركورد تازه اى در گيشه دست يافت. در حالى كه فيلمى مانند «يك كيلو خرما براى مراسم تدفين»، در حاليكه در ايران اصلا ديده نشد، در چند جشنواره بين المللى درخشيد.
اما رويكرد نسبتا جديد برخى سينماگران ايرانى به موضوعات، فقط به كسانى مثل تهمينه ميلانى يا ابراهيم حاتمى كيا محدود نشد. مسعود ده نمكى روزنامه نگار تندروى پيشين نيز، اين بار در نقش سينماگرى «متعادل و صلح جو» توانست با فيلم «اخراجى ها» ركورد فروش را در تاريخ سينماى بعد از انقلاب بهمن ۵۷ بشكند.
حسين سلطان محمدى علاوه بر اين تغييرات ناگهانى به «اتفاقات فرخنده در سينماى ايران» نيز اشاره مى كند. اين نويسنده سينمايى مى گويد: «مثلا بهرام بيضايى بعد از سال ها دورى از سينما توانست در سال ۱۳۸۷ فيلم جديدى را جلوى دوربين ببرد. در حالی که اين اتفاق در زمان وزارت مسجدجامعی نيفتاد.»
امسال، سينما آزادى تهران نيز سال ها پس از آتش سوزى، در همان محل ساختمان قديمى سوخته اش با ۵ سالن جديد و مدرن افتتاح شد.
