در حالی که ايرانيان مقيم سوئد، از مورد تبعيض قرار گرفتن به هنگام درخواست کار به دليل داشتن نام های خود شکايت دارند، مينو اخترزند با نامی که تلفظش چندان برای سوئدی ها آسان نيست، مدير کل راه آهن سراسری سوئد است.
مينو اخترزند با همسر و پسر بزرگسالش در سوئد زندگی می کند و هر چند فارسی را خوب تلفظ می کند، اما هفته ها از مصاحبه با راديو فردا سر باز می زد و در نهايت گفت که يک مصاحبه ويژه خودمانی و طولانی با او، ممکن است نواقص زبان او را به وضوح جلوه گر کند.
مينو اخترزند، پس از دريافت ديپلم دبيرستان در سال ۱۹۷۴ يعنی پنج سال قبل از پيروزی انقلاب، به عنوان دانشجوی مهمان به سوئد رفت و در آنجا به تحصيل در رشته مهندسی برق پرداخت و اولين کار خود را در شرکت برق استکهلم به عهده گرفت. ادامه را از زبان خودش بشنويد:
وقتی که شروع به کار کردم، نه اقامت دائم داشتم و نه اجازه کار دائم. فقط اجازه داشتم در آن زمان اين کار را انجام دهم. اداره برق استکهلم می خواست که من آنجا بمانم، بنابراين آنها کمک کردند که اجازه کار و اقامت بگيرم. آنجا چهار سال کار کردم و بعد از آن تصميم گرفتم کارم را عوض کنم و به اداره انرژی سراسری سوئد رفتم. بعد از آن کارهای مختلف گرفتم و پيشرفت کارم بسيار خوب بود.
راديو فردا: خانم اخترزند! الان ۳۰ سال شده است که مقيم سوئد هستيد؟
مينو اختر زند: بيش از ۳۰ سال است . از سال ۱۹۷۴ تا کنون، که حدود ۳۴ سال می شود.
چگونه به اين موقعيت رسيديد؟
در سوئد اگر شما تمام تلاش و دقت خود را در کارتان به کار ببريد و کارتان بازتاب داشته باشد، توجه مسئولان به شما جلب می شود. من هم چنين موقعيتی داشتم و تمام حواسم بر روی کارم بود و اين باعث پيشرفت من شد.
اولين رياست مهم شما، چه زمانی بود؟
اولين کار رياستی که به نظر خودم خيلی مهم بود و همه نيز تعجب کرده بودند، مسئوليت يکی از شرکت های برق درجنوب استکهلم بود و من توانستم ظرف مدت دو سال، علی رغم تمام مشکلات آن را با موفقيت انجام دهم.
مسئوليت بعد اين بود که وقتی آن شرکت، چند شرکت برق ناحيه ای ديگر را در جنوب استکهلم خريد تا چهار برق ناحيه ای جنوب را ادغام کنند، مسئوليت اين کار را به من دادند که کار بسيار دشواری بود و هدف اصلی آن اين بود که هزينه های اين قسمت را پايين بياوريم که مشتری های برق رضايت بيشتری داشته باشند.
تغيير و تحولاتی که در سيستم برق آن منطقه انجام شد بسيار دشوار بود ولی بعد از دو سال، پيشرفت بسيار خوبی داشت. بعد از دو سال هر چه اداره برق در ناحيه مرکز سوئد بود، مسئوليت آنها را به من دادند تا تمام آنها را ادغام کنم و من ظرف ۱۰ سال اين کار را انجام دادم. ابتدا بسيار مشکل بود ولی هنگامی که می خواستيم آخرين شرکت ها ادغام کنيم، يکی از مسئولين به من گفت که اين بار فرش قرمز برايمان پهن خواهند کرد. زيرا آن قدر اين کار را انجام داده بوديم که عادت شده بود.
به نظر می رسد شما در زندگی حرفه ای خود هيچ گاه ناموفق نبوده ايد. می شود از شما پرسيد که موفقيت تا اين درجه چه احساسی دارد؟
در طول اين سال ها مشکلات بسيار زياد بوده است ولی من هميشه سعی می کنم که دليل اصلی مشکل را پيدا کنم و مشکل را حل و فصل کنم. به عنوان مثال در سال ۷۹ که ما دانشجوی مهمان بوديم و برايمان از ايران پول می فرستادند، مدتی برايمان پول نيامد و زندگی بسيار مشکلی داشتيم تا اين که دولت سوئد به ما اجازه کار نيمه وقت داد. من از هشت صبح تا پنج بعد از ظهر دانشگاه می رفتم و بعد از ظهر در اداره پست نامه تقسيم می کردم و شب ها درس می خواندم.
وقتی پستی را می گيريد هميشه مشکلاتی وجود دارد، البته نه به دليل خارجی بودن يا زن بودن. از نظر کاری اگر بخواهيد پيشرفت کنيد بايد ريشه های مشکل را پيدا کنيد و آن را حل و فصل کنيد. من هميشه اين گونه به مسائل نگاه می کنم.
خانم اختر زند! شما بعد از اين همه سال خودتان را سوئدی می دانيد يا ايرانی؟
موقعی که بيرون هستم و کار می کنم، فرهنگم سوئدی است و مدل رئيس بودنم هم سوئدی است، زيرا من برای اولين بار در سوئد وارد بازار کار شدم. ولی وقتی کارم تمام می شود و به خانه می آيم، کاملاً ايرانی ايرانی هستم و شوهرم نيز ايرانی است و در خانه فقط فارسی صحبت می کنيم.
چگونه ايرانی ايرانی هستيد؟
احساس می کنم که ايرانی هستم، علاقه زيادی به غذاهای ايرانی دارم و دوستان ايرانی زيادی داريم که با آنها معاشرت می کنيم.
البته احساس می کنم وقتی سر کار هم نيستم، فرهنگ سوئدی کمی با فرهنگ ايرانی مخلوط شده است. زيرا سال هاست اين جا زندگی می کنم و شرايط اينجا شبيه ايران نبوده است.
خانم اخترزند! چگونه از شرکت برق سوئد به مديرکلی راه آهن سراسری رسيديد؟
سيستم کار راه آهن بسيار شبيه سيستم برق است. چون من از وقتی درسم تمام شد، کارهای مختلف در زمينه برق انجام داده بودم به راحتی می توانستم در کار جديدم از آنها استفاده کنم. کار راه آهن سوئد، هم مسائل تکنيکی و هم مسائل اجتماعی زيادی دارد.
فکر می کنيد شغل بعدی شما چه خواهد بود؟
من هيچ فکری در مورد شغل بعدی نکرده ام. اين کار را تازه گرفته ام و تنها چيزی که برايم مهم است اين است که اين کار را به نحو احسن انجام دهم. در حال حاضر کارم را دوست دارم و از آن راضی هستم.
هميشه در کار شما يک نقشه طولانی برای آينده وجود داشته است. برای راه آهن سوئد چه نقشه ای کشيده ايد؟
راه آهن سوئد دولتی است و قرار است قسمت کوچکی از آن به بخش خصوصی واگذار شود. دولت خودش نقشه های زيادی برای راه آهن دارد. من می خواهم اهداف دولت سوئد را به بهترين نحو انجام دهم. بعد از آن مهم ترين چيز، جلب رضايت مشتری هايی است که از راه آهن استفاده می کنند. مشتری برای من از همه مهم تر است.
در راه آهن های جديد سوئد سرمايه گذاری های بسيار کلانی داريم و کارهای بزرگی می خواهيم انجام دهيم.
در اين کار خودتان به عنوان برگ برنده، به ابتکار ويژه ای فکر نکرده ايد؟
با توجه به تجربيات زياد من در زمينه برق، فکر می کنم بتوانم با موفقيت از آنها استفاده کنم. از تجربه های گذشته ام در زمينه مديريت نيزمی توانم استفاده کنم. چيز ديگری که مهم است، پيشرفت سيستم راه آهن و افزايش سرعت قطارها است و اگر بتوانيم موفق شويم بسيار خوب است.
نسخه شما برای کسب موفقيت به ويژه برای خانم های ايرانی چيست؟
زنان ايرانی زنانی بسيار قوی هستند، ولی هميشه مشکلات وجود دارد به خصوص برای خانم ها. به نظر من مهم ترين چيز اين است که نشان بدهيم چه می خواهيم. هميشه قوی باشيم و نگذاريم ديگران برای ما تصميم بگيرند، با وجود مشکلات و شکست ها باز هم سرپا بايستيم. البته اينکه اجازه ندهيم مشکلات بر زندگی غلبه کند، در ميان زن و مرد تفاوتی ندارد.
حتی اگر در زندگی خانم ها شرايط سختی حاکم باشد، در هر جای دنيا که باشند، بايد تمام تلاش خود را بکنند.
در مشکلات جامعه، اين زنان هستند که بايد به زنان اعتماد به نفس بدهند و بايد نشان بدهند که به هم اعتقاد دارند. در تمام جوامع کاری دنيا، مردان بيشتر به هم نيرو می دهند. اگر قرار باشد خانم ها در تمام دنيا حق خود را بگيرند، بايد به يکديگر اعتقاد داشته باشند و به هم نيرو بدهند يعنی همان کاری که آقايان می کنند.
شما چطور رييس زنی هستيد؟
سيستم رياست من سيستم سوئدی است ولی خصوصياتی که برايم بسيار مهم است و همه می دانند، اين است که هرگز بين زن و مرد تفاوت قائل نمی شوم و تنها چيزی که برايم مهم است بازتاب کاری است.
تا کنون نه من با خانم هايی که با من کار کرده اند مشکل و ناراحتی داشته ام و نه آنها با من مشکل داشته اند. البته رفتار من با کارمندان مرد نيز همين گونه است.
افرادی که استخدام می کنيم هميشه ۵۰ درصد مرد و ۵۰ درصد زن هستند. سياست من اين است که خود شخص از لحاظ کاری و روحيه مهم است وجنسيت مهم نيست.
