در نوروز يا روز اول سال ۸۶ خورشيدی، همانند تهران، کابل پايتخت افغانستان چراغانی شده و پلاکارت های ويژه مبارک بادی نوروز در سطح شهر نصب شده است.
تنها در پايتخت افغانستان از اين روز تجليل نمی شود. در تمام نقاط افغانستان، در روستاها و شهرها نوروز به عنوان نماد سرور، شادمانی ، اميدواری برای آينده نو و فرا رسيدن چهره سبز طبيعت پنداشته می شود. از اين رو بسياری از افغان ها به نوروز با ديده مثبت می نگرند.
اما استان بلخ در شمال افغانستان، ننگرهار در شرق، کابل پايتخت و هرات در غرب افغانستان بيشترين توجه به نوروز و برجسته ترين آيين های نوروزی را دارند.
پشينه نوروز در افغانستان
در کشوری که امروز افغانستان ناميده می شود، روزگاری بزرگ ترين جشن های آريايی از جمله نوروز برگزار می شد.
شماری از فرهنگينان افغان، مانند عبدالحکيم صافی مدير بخش تحقيقات تاريخی در آکادمی علوم افغانستان بدين باورند که بلخ باستان، زادگاه نوروز است و می گويند که در عهد يما در بلخ نوروز پايه گذاری شده است.
حضور در بلخ باستان
بيشتر مردم افغانستان برای برپايی نوروز به بلخ باستان می روند. در روز نوروز، بلخ شاهد هزاران زاير نوروزی است.
در شهر مراز شريف، آرامگاه منسوب به حضرت علی که سخی ياد می شود قرار دارد. مقامات دولتی افغان و توده های مردم در سخی جمع می شوند و رسم اين است که جهنده يا علم سخی بر افراشته شود.
فاطمه يک دختر افغان می گويد اگر علم سخی به سادگی برافراشته شود، سال جديد، سال برپاری خواهد بود.
پيش از تحويل سال، بيشتر بيماران افغان در روز نوروز در محوطه سخی دست دعا بلند می کنند و می خواهند بيماری هايی که طب معاصر از درمان آن عاجز مانده ، شفا يابد.
اينکه آيا چنين برخوردی با نوروز و دادن صبغه مذهبی به اين جشن را خرافه دانست و يا معجزه پنداشت، روشن نيست.
طالبان و توقف پنج ساله نوروز
در سرزمينی که امروز افغانستان ناميده می شود، سلسله های پادشاهی غزنويان، سلجويان و غوريان نيز از نوروز به شکل گسترده تجليل می کردند. پيش از آن خلفای عباسی و امرای محلی نيز نوروز را گرامی می داشتند.
در دو سده اخير، در زمان حاکمان خودکامه، در جريان رژيم های استبدادی دينی و در حضور حکومت های چپی و کمونيستی، از نوروز در افغانستان به عنوان يک پديده مبارک تجليل می شده است.
اما اين فقط رژيم تندرو طالبان بود که تجليل از نوروز را در افغانستان منع کرد. در مدت پنج سال حاکميت طالبان، افغان ها از شادی و سرور در اول سال جديد باز ماندند.
آيين های نوروزی
گلگشت گل سرخ ، چهار شنبه سوری ، گلگشت گل بادام، خريداری لباس های نو، خانه تکانی، تهيه هفت ميوه يا هفت سين، تهيه سمنک از جمله آيين های بارز نوروزی در افغانستان است.
چهارشنبه سوری از ديرباز پيش از فرارسيدن نوروز در افغانستان اجرا می شود. در عين حال مردم افغانستان در بسياری نقاط تا هنوز به شکل سنتی سمنک درست می کنند.
زنان در شب سال نو، دور هم جمع می شوند به پختن سمنک مشغول می شوند و آهنگ ويژه سمنک را نيز تا صبحگاه می خوانند.
پيش از روز اول سال نو ، بازارهای بزرگ شلوغ می شوند و مردم برای خريد به همين بازارها سرازير می شوند.
اما در اين ميان کسانی نيز يافت می شوند که توان خريد حتی يک دست لباس را در جامعه کنونی افغانستان برای فرزندانشان ندارند.
گلگشت گل سرخ و بزکشی
گلگشت گل سرخ از برجسته ترين آيين های نوروزی است که در بلخ باستان و در مرکز آن شهر مزار شريف برگزار می شود.
آنچنان که گفته می شود در اين مراسم با شکوه ده ها هزار افغان شرکت می کنند و اين مراسم چهل روز ادامه می يابد.
در حالی که زنان افغان مراسم سبزه کوبی را اجرا می کنند، مردان نيز به ميدان بزکشی می روند و قدرت نمايی می کنند. آنان يک بز کم جان را در حالی که بر اسب های خود سوارند، در ميدان می چرخانند و کسی برنده است که زودتر بتواند اين بز را به دايره حلال برساند.
اينها بخشی از آيين های نوروزی است که در افغانستان وجود دارد.
نوروزی همراه با بيم و ترس
نوروز در سال های گذشته و پس از سقوط رژيم طالبان به شکل باشکوهی در افغانستان اجرا می شد. اما امسال به دليل بالا گرفتن شورش ها و ناامنی ها بيشتر مردم نگران به نظر می رسند.
اين نگرانی ها از آن جا نشئت می گيرد که شمار حملات انتحاری بالا رفته و دغدغه و ترس از حضور حزب اسلامی مخالف دولت و عناصر طالبان در اکثر نقاط افغانستان ديده می شود.
