المپیک؛ از افسانه تا واقعیت

المپیک تابستانی امسال که در ریودوژانیرو برگزار می‌شود، ۳۱ مین دوره این مسابقات در عصر مدرن به حساب می‌آید. اما به گفته جیسون کونیگ، استاد تاریخ یونان در دانشگاه سن آندریوس، هنوز راه درازی به شکستن رکورد ۱۲ قرنی انجام این مسابقات در یونان باستان باقی مانده است.

به گفته کونیگ، از بیش از هفتصد سال قبل از میلاد مسیح تا قرن چهارم میلادی، ورزشکاران از سراسر یونان به آتن می‌آمدند تا برای نشان دادن احترامشان به خدای خدایان،‌ زئوس، در رشته‌های مختلف با هم رقابت کنند.

اما چه چیزهایی از زمان یونان باستان تا به حال در المپیک تغییر کرده است؟ دکتر کونیگ این تغییرات را در شش دسته طبقه بندی کرده است:

۱. ایده‌آل‌های المپیک امروزی، جایی در یونان باستان نداشتند

بسیاری از نظریاتی که در مورد رابطه و شباهت المپیک باستان به آنچه امروزه ما به عنوان المپیک میشناسیم، کاملا به خطا رفته اند.

به عنوان مثال المپیک مدرن با شعارهایی مثل صلح و عدالت برای همه مردم جهان برگراز می‌شود. یا اینکه گفته می‌شود ورزشکاران فقط برای یک بازی جوانمردانه به مسابقات می‌ایند و این ارزش‌ها به بازیهای یونان باستان ربط داده می‌شود. در صورتیکه حالا می‌دانیم مسابقات باستانی برای جایزه مالی آن برگزار می‌شد و هدف ورزشکاران از برنده شدن، صرفا پول بوده است. و همینطور می‌دانیم که آتش بسی که در زمان المپیک‌های باستان بین طرفین دعوا انجام می‌شد برای حفاظت جان افرادی بود که برای دیدن این مسابقات به آتن سفر می‌کردند و نه اینکه لزوما المپیک صلح را برای کشور به ارمغان می آورده است.

۲. قربانی کردن حیوانات

بسیاری از مناسکی که در زمان یونان باستان در مسابقات المپیک برگزار می‌شد جنبه کاملا مذهبی داشته و حالا دیگر حتی به آنها ارجاعی هم داده نمی‌شود. مثلا آن زمان، در بین مسابقات حیواناتی مانند گاو به عنوان هدیه، قربانی خدایان می‌شدند! حالا تصور کنید که در مسابقات مدرن هم چنین رفتاری انجام شود!

۳. تاریخ دقیق برگزاری مسابقات

باز هم بر خلاف آنچه که امروزه تصور می‌شود تاریخ بندی و کارهای اداری مربوط به مسابقات المپیک مختص دوران مدرن نیست. شواهد نشان می‌دهد که مسابقات المپیک همواره در راس تقویم‌ها و برنامه ریزی‌های دوران باستان جای داشتند. جای ورزشکاران مشخص بود و این مسابقات از سوی امپراطوران کشورهای یونان و بعد هم روم باستان، حمایت مالی می‌شدند.

۴. ساخت و ساز و بنایی!

در آستانه برگزاری مسابقات ریو، خبرها مملو از داستان‌هایی در مورد ساختمان‌های ناتمام و ساخت و سازهایی هست که شاید حتی تا شب مسابقات هم آماده نشوند. اما این ساخت‌و سازها و بنایی‌ها مختص عصر مدرن نیست که هر چهار سال در یک شهر برگزار می‌شود. حتی در زمان یونان باستان که مسابقات همیشه در یک مجموعه ورزشی ثابت انجام میشد، باز هم مدارکی در دست است که نشان می دهد این مجموعه در طول سال زیر ساخت و ساز و آماده سازی برای برگزاری مسابقات بود.

۵. مراسم افتتاحیه

تصویر یک ورزشکار یونان باستان که کلاهی از برگ‌های زیتون و همینطور مشعلی در دست دارد، تبدیل به یکی از تصاویر آشنا برای المپیک شده است، اما خوب است بدانیم که اصلا در یونان باستان چیزی به اسم مشعل مسابقات وجود نداشت! روشن کردن مشعل المپیک و روشن نگاه داشتن آن یک مراسم بسیار مدرن است که در سال ۱۹۳۶ برای اولین بار در مسابقات المپیک برلین در آلمان اجرا شد. کارگردان آلمانی فیلم المپیا، این مراسم برای باشکوه تر کردن فیلمش انجام داد و این سنت از آن زمان برای مسابقات المپیک باقی ماند.

۶. امنیت

درست است که نیروهای امنیتی یونان باستان مثل پلیس‌های برزیلی نگران حملات تروریستی گروه‌های افراطی به ورزشکاران و ساکنان شهر نبودند، اما شواهد نشان می‌دهد که سربازانی در آن زمان هم مسئول حفاظت از جان تماشاچیان و همینطور نظارت بر رفتار ورزشکاران بودند. از وظایف آنها بررسی تقلب نکردن ورزشکاران هم بود. داستان معروفی از شورش گلادیتورها در مسابقات سال ۵۹ میلادی هم وجود دارد!