لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ تهران ۱۸:۰۳

تک صدایی و تبلیغات سیاسی؛ سیاست‌های رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران


محمود احمدی نژاد پیش از مصاحبه با تلویزیون دولتی ایران
محمود احمدی نژاد پیش از مصاحبه با تلویزیون دولتی ایران
رسانه‌های آزاد و مستقل مهم‌ترین تهدید امنیتی برای رژیم‌های اقتدارگرا مثل جمهوری اسلامی هستند. از این جهت این رژیم‌ها حساسیت زیادی به این نهادها دارند. رادیو و تلویزیون اصولا در انحصار حکومت هستند. اما برای کنترل رسانه‌های غیر انحصاری در داخل کشور سه روش محدود کننده اتخاذ شده است: ۱) نظام صدور مجوز (انتشارات، روزنامه، دفتر فیلمسازی، دفتر تولید و توزیع سی دی موسیقی، فراهم کننده ارتباطات اینترنتی، کافه اینترنتی)، ۲) کنترل تمامیت طلبانه از طریق سانسور، فیلترینگ یا ارسال پارازیت، و ۳) تهدید دروازه بانان خبری و اطلاع رسانی برای کنار گذاشتن اطلاعاتی خاص یا نشر و پخش اطلاعات و تبلیغات مورد نظر حکومت.

این روش‌ها برای اجرای سیاست‌های رسانه‌ای مد نظر تعبیه می‌شوند. اهم این سیاست‌ها بدین قرارند:

عدم جریان آزاد اطلاعات

ممنوعیت دستگاه زیراکس و فتوکپی و ممنوعیت دستگاه پخش و ضبط ویدئویی و کاست آن (در دهه شصت)، سانسور همیشگی کتاب، جمع آوری تجهیزات در یافت از ماهواره (در دهه‌های هفتاد و هشتاد)، فیلترینگ سایت‌های اینترنتی، ارسال پارازیت بر روی سیگنال‌های شبکه‌های کاهواره‌ای تلویزیونی، لغو مدام مجوزهای نشریات و روزنامه‌ها و سانسور مطبوعات در چاپخانه در کنار زندانی کردن صدها روزنامه نگار حکایت از یک سیاست جدی رسانه‌ای در ایران دارد: دسترسی به اطلاعات حق مردم نیست. ولی فقیه است که تصمیم می‌گیرد مردمی که صغیر محسوب می‌شوند چه اطلاعاتی را به دست آورند و از کدام منبع به آنها دسترسی داشته باشند.

تقلیل رسانه‌ها به بوق حکومت

نتیجه مستقیم تقلیل فرهنگ به تبلیغات به عنوان یک سیاست فرهنگی، تقلیل رسانه‌ها به بوق تبلیغاتی است چون رسانه‌ها قرار است بخشی از دیوانسالاری تبلیغاتی حکومت باشند. رسانه‌های دولتی تنها به مداحی و تملق رهبری و ذکر خدمات دولت مشغولند و منتقدان حکومت هیچ راهی به آنها ندارند و نباید داشته باشند. اخبار رادیو تلویزیون در واقع شرح وقایع بیت رهبری و دستگاه‌های دولتی به علاوه نمایش فروپاشی غرب است و جایی برای رخدادهای جاری جامعه در آن وجود ندارد. به عنوان نمونه اخبار مربوط به آلودگی هوا رسما سانسور می‌شود. (تابناک، ۹ آذر ۱۳۸۸)

روزنامه‌ها اگر عکس خامنه‌ای را مرتبا چاپ نکنند یا وی را با عنوان "مقام معظم" یا "ولی امر مسلمین جهان" یاد نکنند بعد از چندی بسته می‌شوند. اداره کنندگان رسانه‌ها نیز عموما از خاصان درگاه هستند و بدون هماهنگی با بیت آب نمی‌خورند.

تک صدایی

بر اساس سیاست حکومت تنها صدایی که باید به گوش برسد صدای انصار و وفاداران به حکومت است و هرکه با آنان همراهی دارد. به عنوان مثال در حوزه سیاست، هر فرد یا گروهی که با ایدئولوژی اسلامگرایی حکومت، ولایت فقیه یا مصداق آن مخالف باشد یا به آنها منتقدانه نگاه کند جایی در رسانه‌های همگانی ندارد. به همین دلیل مطلب نخست در برنامه‌های خبری رادیو و تلویزیون یا تیتر اول روزنامه‌های دولتی و حکومتی آن چیزی نیست که ارزش خبری دارد بلکه سخنان و اعمال ولی فقیه و سران سه قوه و دیگر مقامات جمهوری اسلامی است.

یک طرفه

سازمان صدا و سیما با ده‌ها شبکه رادیویی و تلویزیونی یک برنامه زنده که مردم بتوانند به آن تلفن کنند و در موضوعات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی اظهار نظر کنند ندارد. برنامه‌ای که مردم می‌توانند به آن پیامک بفرستند و رای بدهند (آن هم بر اساس گزینه‌هایی که تهیه کننده مشخص می‌کند) یک برنامه ورزشی است (نود). حکومت جمهوری اسلامی فضایی را در حوزه رسانه‌ها ایجاد کرده که مدیران رسانه‌ای‌اش از ابراز نظر شهروندان عادی‌ هراس دارند. ستون نظرات مردم در رسانه‌های دولتی نیز عمدتا توسط سردبیران یا مسئولان این ستون‌ها پر می‌شوند. در برنامه‌های رسانه‌های حکومتی هیچ جایی برای صدای مردم وجود ندارد (ستون نظرات مردم کیهان توسط اعضای سردبیری نوشته می‌شود).

انحصار

بنا به یک تفسیر مضیق از قانون اساسی انحصار رسانه‌های الکترونیک به یک سازمان دولتی سپرده شده است و امکان تاسیس رادیوها و تلویزیون‌های خصوصی از فعالان رسانه‌ای و سرمایه گذاران سلب شده است. حتی از وجود یک شبکه کابلی در دانشگاه‌ها جلوگیری می‌شود. حکومت رسانه‌های همگانی را در اختیار خود می‌خواهد که رادیو و تلویزیون رسانه‌های موثری در این حوزه هستند. این سازمان صدای خامنه‌ای و بیت وی است.

تحریف اخبار و آرایش چهره نظام در خارج

رسانه‌های غیر فارسی زبان رژیم جمهوری اسلامی‌ موظفند اخبار و اطلاعات داخل کشور را تحریف کرده و به نحوی آرایش دهند که برای مخاطبان خارجی قابل هضم باشد. به عنوان نمونه در خبر اعدام دو تن از زندانیان سیاسی دو گونه خبر از رسانه‌های فارسی زبان و انگلیسی زبان حکومت عرضه شد. تلویزیون انگلیسی زبان جمهوری اسلامی، پرس تی‌ وی، در خبر اعدام این دو جوان یادآور شده که آنها در ارتباط با بمب‌گذاری دو سال پیش در شیراز در دادگاه انقلاب محاکمه و به چوبه دار سپرده شدند. اما دادستان تهران با حضور در بخش خبری ساعت ۱۴ روز پنجشنبه ۹ بهمن، ضمن اعلام تایید حکم اعدام محمد رضا علی زمانی،۳۷ ساله و آرش رحمانی پور،۲۰ ساله اعلام کرد که «این دو نفر از عوامل ضدانقلاب و سلطنت طلب بوده که اتهام آنها اقدام علیه امنیت ملی کشور، شرکت در براندازی نظام و حضور در اغتشاشات اخیر بوده که با هوشیاری ماموران امنیتی دستگیر شدند.» به علت حساسیت شنونده انگلیسی زبان نسبت به اعدام کودکان و نوجوانان، پرس تی وی اصولا اشاره‌ای به این موضوع نمی‌کند که رحمانی پور به علت جرائمی‌که از نگاه حکومت در ۱۶ و ۱۷ سالگی مرتکب شده، اعدام شده است.

سیاه نمایی تمدن غربی و سپید نمایی جامعه ایران

سیاست اعلام ناشده ی رسانه‌های دولتی در انعکاس اخبار خارجی بزرگنمایی اخبار منفی مثل آتش سوزی، جنایت، فجایع طبیعی و مشکلات اجتماعی جوامع امکراتیک مثل بیکاری و عدم ذکر پیشرفت‌های این جوامع است. در مقابل اخبار منفی داخلی تحت پوشش قرار نمی‌گیرند یا پوشش آنها به یک شبکه یا یک بخش خبری محدود می‌شود اما افتتاح چند باره طرح‌های عمرانی بارها و بارها از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی پخش می‌شود. هدف از این نوع پوشش خبری عبارت است از ۱) زدودن این تصور در میان مردم ایران که مردم در دیگر جوامع وضعیت بهتری دارند، ۲) نمایش ورشکستگی و زوال غرب و سرمایه داری جهانی در آینده ی نزدیک، و ۳) القای این موضوع به مردم ایران که در بهترین و آزادترین شرایط زندگی می‌کنند.

راهزنی و دستبرد رسانه‌ای

پس از آنکه حکومت در سیاست جمع آوری تجهیزات دریافت از ماهواره از مردم شکست خورد به ارسال پارازیت روی آورد. حکومتی که خود دارای ده‌ها شبکه رادیویی و تلویزیونی ماهواره‌ای به زبان‌های دیگر است بر روی شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان دیگر کشورها پارازیت می‌فرستد. همچنین جمهوری اسلامی از آزادی رسانه‌ها در کشورهای غربی استفاده کرده و در آنها دفاتر خبری دارد اما رسانه‌های دیگر کشورها نمی‌توانند در ایران آزادانه فعالیت کنند.

پس از خبره شدن جوانان ایرانی در استفاده از فیلتر شکن‌ها، حکومت رسما به راهزنی و دستبرد در دنیای مجازی رو کرده و به هک کردن سایت‌های اینترنتی مثل توئیتر و رادیو زمانه یا ایجاد اختلال در سایت‌ها با بارگذاری زیاد بر آنها پرداخت.

----------------
دیدگاه‌های انعکاس یافته در این یادداشت، الزاماً بازتاب نظرات رادیو فردا نیست.
XS
SM
MD
LG