فساد مالی از ديدگاه بانک جهانی: «دشمن شماره يک مردم»

ضربه ای که فساد مالی بر منافع مردم وارد ميآورد، موضوع گفتگوی اقتصادی راديو فردا با فریدون خاوند، استاد اقتصاد در پاریس است.

جيم يونگ کيم، رييس بانک جهانی، پنجشنبه نوزدهم دسامبر فساد مالی را «دشمن شماره يک مردم» در کشور های در حال توسعه توصيف کرد. بانک جهانی چه نقشی دارد در مبارزه عليه فساد مالی؟

در کنفرانسی که پنجشنبه در مقر بانک جهانی در واشينگتن بر قرار شد، رييس اين نهاد در توصيف پديده فساد مالی از اصطلاح «دشمن شماره يک مردم» استفاده کرد، با اين استدلال که هر دلار دزديده شده از سوی يک صاحب منصب يا مدير واحد توليدی، دلاری است که از يک زن باردار نيازمند مواظبت دريغ شده، يا از دختر بچه و پسر بچه ای که بايد به مدرسه بروند.

مبارزه جدی بانک جهانی با پديده فساد مالی از سال ۱۹۹۶ آغاز شد، حدود ۱۷ سال پيش، و از همان موقع بانک جهانی اين پديده را «سرطان کشور های فقير» توصيف کرد. از آن موقع به اين طرف بانک جهانی در اعطای تسهيلات مالی به پروژه های توسعه، تلاش ميکند کشور ها يا شرکت های بزرگی که به فساد مالی آلوده هستند، از اين تسهيلات برای پر کردن جيب خودشان استفاده نکنند.

آيا در ايران تاثير پديده فساد بر توسعه اقتصادی و زندگی مردم مورد بررسی قرار گرفته؟

کتاب ها و مقالاتی در اين زمينه منتشر شده، از جمله کتابی زير عنوان «بازشناسی عارضه فساد مالی»، که نويسندگان آن ها اغلب مجبورند به کليات اکتفا کنند و در پرداختن به موارد مشخص مربوط به ايران، بايد خيلی محتاط باشند. تازه در همان سطح کليات هم با مشکلاتی از جمله گرفتن مجوز انتشار يا توزيع روبرو ميشوند.

در عوض بررسی سازمان هايی در سطح بين المللی، به ويژه «شفافيت بين المللی»، نشان ميدهد که ايران از لحاظ مالی يکی از فاسد ترين کشور های دنيا است. در سال ۲۰۱۳، از ميان ۱۷۷ کشور دنيا ايران همرديف کامرون و آفريقای مرکزی و گينه نو، در رده ۱۴۴ بوده و در خاور ميانه و آفريقای شمالی هم، از ميان نوزده کشور، تنها پنج کشور در موقعيتی بد تر از ايران بوده اند.

طبعا اين فساد گسترده هم بر محيط توسعه ايران تاثير بسيار بد دارد و هم بر زندگی روزمره مردم.

اگر بخواهيم از اصطلاح رييس بانک جهانی استفاده کنيم، که فساد مالی را «دشمن شماره يک مردم» توصيف کرده، بر چه موارد مشخصی در ايران می توانيم تاکيد کنيم؟

موارد زياد است، از پرونده های فساد منسوب به شهرام جزايری و بابک زنجانی گرفته تا آنچه اين روز ها در رابطه با معاملات ايران و ترکيه ميگذرد.

شايد يکی از ملموس ترين موارد تاثير مصيبت بار پديده فساد بر زندگی مردم، گزارش ها و داده هايی است که طی چند هفته گذشته درباره ابعاد اين پديده در سازمان تامين اجتماعی منتشر شده، و در رسانه های ايران «مرتضوی گيت» لقب گرفته.

واگذاری هايی که در اين امپراتوری عظيم مالی انجام گرفته، مبالغ کلانی که به صورت کارت های هديه به صاحب منصبان پرداخت شده، ريخت و پاش های مربوط به برگزاری جشن های پر هزينه، همه و همه از کيسه مردم دزديده شده.

فراموش نکنيم که اين سازمان حدود سی و پنج ميلون نفر را زير پوشش بيمه ای دارد. با آن فساد پر دامنه، چه بسا بيمارستان هايی که از تجهيزات لازم محروم شده اند و يا اصولا احداث نشده اند، چه بسا بازنشستگانی که حقوق شان پايمال شده. اين جا است که فساد به عنوان «دشمن شماره يک مردم»، چهره واقعی خودش را نشان ميدهد.