لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۸:۲۱

گزارش آژانس و «مرد مرموز» برنامه اتمی ايران


کارشناسان اتمی غرب می گويند فرد نظامی ای که گفته می شود قلب تپنده برنامه جنجالی اتمی جمهوری اسلامی است، برای دور ماندن از ديد سازمان ملل و حفاظت در برابر سوء قصد های احتمالی، تحت تدابير شديد امنيتی و در اختفا نگاه داشته شده است.

آژانس بین المللی انرژی اتمی طی گزارشی که در هفته گذشته منتشر کرد اين نظامی ايرانی را «محسن فخری زاده» معرفی کرد. بر اين اساس، فخری زاده مهره ای کليدی در برنامه مشکوک ايران برای دستيابی به فن آوری هسته ای و توسعه توانمندی های اتمی توصيف شده و در عين حال خاطرنشان شده است که احتمال دارد اين نظامی ايرانی همچنان در برنامه هسته ايران دست داشته باشد.

به نوشته خبرگزاری رويترز، محسن فخری زاده يک افسر ارشد سپاه پاسداران بوده و تنها مقام ايرانی است که از او در يکی از ضمائم تفضيلی گزارش سازمان ملل نام برده شده است.

به موجب گزارش جديد ديده بان هسته ای سازمان ملل، بر پايه اسناد و قرائن اين مسئله مورد تأييد قرار گرفته است که رژيم ايران در حال طراحی و ساخت بمب اتمی است.

پيشتر و در سال ۲۰۰۷ ميلادی نام فخری زاده به صورت گذرا در يکی از قطعنامه های سازمان ملل به عنوان فردی آورده شده بود که در فعاليت های هسته ای يا موشک های باليستيک دست داشته است. يک سال بعد از صدور قطعنامه سازمان ملل نيز گزارش آژانس بين المللی انرژی اتمی اشاره ای به اين فرد داشت.

چهره ای در سايه

به ندرت اتفاق افتاده که محسن فخری زاده در رسانه های ايران مطرح شود. چهار سال پيش، خبرگزاری مهر در مطلبی، فخری زاده را به عنوان يک دانشمند شاغل در وزارت دفاع و مدير پيشين مرکز تحقيقات فيزيک معرفی کرد.

برخی سايت های ايرانی از او به عنوان يک استاد دانشگاه ياد می کنند.
يا اين حال، تحليلگران غربی اذعان می کنند که اطلاعات زيادی از فخری زاده در دسترس عموم قرار ندارد، انديشکده «آی.اس.آی.اس.» در واشينگتن او را يک مهندس اتمی می داند که بر شماری از پروژه های مربوط به طرح های تحقيق و توسعه تسليحاتی برنامه هسته ای ايران نظارت داشته است.

يک مقام رسمی که نخواست نامش در اين گزارش منتشر شود – و اهل يکی از کشورهايی است که ايران را متهم می کند که به دنبال ساخت بمب اتمی است– محسن فخری زاده را «مردی مرموز» توصيف می کند.

«گرِگ تيلمان» از انجمن کنترل تسليحات در واشينگتن می گويد که تا کنون هيچ عکسی از فخری زاده نديده است اما به احتمال قوی اين شخص در فعاليت های هسته ای ايران جايگاه برجسته ای دارد.

تيلمان در ادامه می افزايد آژانس بين المللی انرژی اتمی (IAEA) «مدتهاست به دنبال انجام مصاحبه ای با اوست و اينکه مقام های ايرانی هميشه امکان چنين مصاحبه ای را رد کرده اند، خود، حقيقتی بسيار گويا است.»

ديويد آلبرايت مدير انديشکده «آی.اس.آی.اس.» و کارشناس گسترش سلاح های هسته ای می گويد به باور او ملاحظات امنيتی برای محافظت از فخری زاده پس از ترور چند دانشمند هسته ای ايران تشديد شده است. ايران، اسرائيل و ديگر دشمنان اش را عوامل پشت پرده ترتيب دهنده اين ترورها می داند.

حکومت ايران گزارش جديد آژانس را «دارای انگيزه های سياسی» دانسته و اعلام کرده که يافته های گزارش فوق بی ارزش و بر پايه اسناد و مدارک ساختگی است.

سند منتشر شده توسط آژانس بين المللی انرژی اتمی گزارشی درباره برنامه تسليحاتی ايران ارائه می دهد که در سال ۲۰۰۳– زمانی که ايران به طور فزاينده تحت فشار غرب قرار گرفت– متوقف شد. اما این توقف ديری نپاييد و برخی فعاليت ها در چارچوب برنامه فوق به طور مجدد از سر گرفته شد. در عين حال، گزارش فعاليت های ايران را ادامه دهنده برنامه اتمی تمام عيار قلمداد نمی کند.

يک مقام ارشد غربی درين باره توضيح می دهد که «رژيم ايران از زمان متوقف کردن برنامه جامع و تمام عيار اتمی اش در سال ۲۰۰۳ ميلادی، به طور پيوسته به فعاليت های خود که مرتبط با ساخت يک سلاح اتمی است ادامه داده است.»

سرنخ اصلی

گزارش آژانس بين المللی انرژی اتمی می افزايد فخری زاده مقام اجرايی برنامه موسوم به «آماد» در ايران است، که پژوهش های اش، طبق يافته های اين گزارش، در حيطه مواد منفجره و فنون تجهيز موشک برای سوار کردن کلاهک های جنگی بوده است. کليه اين فعاليت ها به شکلی تقريباً ناگهانی در اواخر سال ۲۰۰۳ به حالت تعليق در آمد.

اما داده های اطلاعاتی آژانس بين المللی انرژی اتمی همچنان نشان می دهد که بعضی از فعاليت های ايران چندی بعد از سر گرفته شد و فخری زاده نيز «در سمت سازمانی رده بالای خود ابقا شد.» در اين ميان، يکی از کشورهای عضو به آژانس اطلاع داده که وی هم اکنون مديريت سازمان تحقيقات و نوآوری امور دفاعی را برعهده دارد.

گزارش آژانس بين المللی انرژی اتمی تأکيد می کند که «آژانس از اين جهت نگران است چون برخی فعاليت های صورت گرفته پس از سال ۲۰۰۳ ارتباط زيادی با يک برنامه تسليحاتی اتمی نشان می دهند.»

يک ديپلمات غربی می گويد فخری زاده «سرنخ اصلی» در گزارش آژانس است.

ديويد آلبرايت با استناد به منابع اطلاعاتی می گويد به نظر می رسد پس از دستور سال ۲۰۰۳ مبنی بر تعليق فعاليت ها، فخری زاده «فوق العاده برآشفته» شده بود.

با وجود این، فخری زاده همچنان بودجه مالی خود را دريافت کرده و موسسه های تحت مديريت اش به کار خود ادامه داده اند و البته بخشی از فعاليت ها هم هيچگاه به واقع متوقف نشدند.
XS
SM
MD
LG