در هريک از بحران‌هايی که اوکراين با آن روبرو شده شکاف و اختلاف بين شرق و غرب اين کشور نمايان می‌شود. در سال ۲۰۰۴ مقامات محلی بخش های شرقی اوکراين هشدار دادند که اگر ويکتور يوشچنکو به مقام رياست جمهوری برسد اين مناطق از اوکراين جدا خواهند شد.
به گزارش رادیو اروپای آزاد، رادیو آزادی، انتخابات اختلاف برانگيز که طی آن ويکتور يانوکوويچ نامزد مورد حمايت روسيه ظاهرا به پيروزی رسيده بود لغو شد و دررای گيری مجدد ويکتور يوشچنکو به پيروزی رسيد. اختلاف و تفاوت های شديد بين مناطق شرقی و غربی کشور ادامه يافت ولی تهديد برخی از سياستمداران در مورد تجزيه مناطق شرقی با سرعت خاموش شد.
ده سال بعد ويکتور يانوکوويچ که پس از نااميدی مردم از سال‌های پس از انقلاب نارنجی در سال ۲۰۱۰ به مقام رياست جمهوری رسيد، از قدرت برکنار شده و باز هم مسئله شکاف بين شرق و غرب اوکراين عمده شده است.
بازپخش نقشه هايی نظير اين که در روز فرار ويکتور يانوکوويچ از شهر کی‌يف از شبکه الجزيره پخش شد نشان می دهد که حتی در ذهن ديگران هم اين اختلاف بين دو بخش شرقی و غربی اوکراين، عامل بسيار مهمی است.
مناطق شرقی کشور که از ناحيه خارکيف شروع می شود و تا مرز ناحيه دونتسک و لوهانسک و از آنجا تا شبه جزيره کريمه ادامه می يابد مناطقی با اکثريت جمعيت روس تبار محسوب می شوند.
در حقيقت شهرهای بزرگ در بخش شرقی اوکراين که مراکز صنعتی کشور نيز در آنجا واقع شده اند به طور عمده به زبان روسی صحبت می کنند و در منطقه خودمختار کريمه نيز بخش اعظم جمعيت روس تبار و يا روس زبان هستند.
نگاهی از نزديک
ولی با نگاهی از نزديک به نواحی مثل خارکيف در شرق اوکراين می توان ديد نقشه هايی نظير آن چه که در بالا به آن اشاره شد شکاف بين بخش شرقی و غربی کشور را خيلی ساده تر از آنچه که هست نشان می دهند.
شهر خارکيف مرکز ناحيه خارکيف پس از کی‌يف، دومين شهر بزرگ اوکراين است. ميخايلو دوبکين فرماندار آن به تازگی در راس يک کنفرانس متشکل از فرمانداران نواحی ديگری که طرفدار روسيه هستند صلاحيت دولت جديد اوکراين را رد کرد. در انتخابات رياست جمهوری سال ۲۰۱۰ اين مناطق با اکثريت قابل ملاحظه‌ای به حزب ويکتور يانوکوويچ رای دادند.
اين شهر که يکی از مراکز صنعتی مهم اوکراين است و هنوز هم بناهای يادبود عظيم دوران اتحاد شوروی را می‌توان در آن مشاهده کرد، فقط ۵۰ کيلومتر از مرز روسيه فاصله دارد. خارکيف و دونتسک به عنوان مراکز اصلی اوکراين طرفدار روسيه تلقی می شوند.
اما نقشه و شرايط واقعی اين مناطق به اين ترتيب است:
براساس آمارهای جمعيتی سال ۲۰۱۱ حدود ۵۴ درصد از جمعيت سه ميليون نفره ناحيه خارکيف گفته اند که زبان اصلی و زادبومی آنها اوکراينی است و در مقابل ۴۴ درصد که اکثريت آنها ساکن خود شهر خارکيف هستند، گفته اند که زبان اصلی آنها روسی است.
خارج از مرکز شهر خارکيف تفاوت ها بسيار آشکارتر است.
در شهر بونتسک که از ناحيه خارکيف شرقی تر است تقريبا ۷۵ درصد از مردم گفته اند که زبان اصلی و بومی آنها روسی است ولی در اينجا هم مثل ناحيه خارکيف وقتی که از شهرهای بزرگ و مرکزی دور می شويم و جمعيت بيشتری از ساکنان اين ناحيه خود را اوکراينی زبان می دانند.
نکته مهم
هر تلاش و اقدامی برای تجزيه کردن مناطق شرقی کشور از قلمرو اوکراين واحد نه تنها با مقاومت بخش های غربی کشور، که با مقاومت درصد وسيعی از اوکراينی تبارهايی روبرو خواهد شد که در مناطق شرقی کشور زندگی می کنند. (در همين حال لازم است يادآوری کنيم که در بسياری از نظرسنجی هايی که در گذشته انجام شده اکثريت روس زبانانی که در اين کشور زندگی می کنند خود را به اوکراين وفادار می دانند و نه به روسيه. در همين حال برخی از کسانی که خود را اوکراينی زبان می دانند ممکن است برای امور جاری و روزمره به زبان روسی صحبت کنند.)
الکساندر موتيل پژوهشگر اوکراينی در مصاحبه اخير خود با راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی گفت: «تعداد قابل توجهی از اوکراينی تباران ساکن مناطق شرقی و جنوبی کشور هنوز هم به زبان اوکراينی صحبت می کنند. در همين حال تعداد قابل توجهی از اوکراينی های ميهن پرست به زبان روسی صحبت می کنند و يا فرهنگ روسی را ترجيح می دهند ولی با اين حال به وجود هويت سياسی اوکراين به عنوان يک کشور و يک ملت جداگاه وفادار هستند.»
در شهر خارکيف که روز ۲۲ فوريه ميزبان کنفرانسی در مخالفت با جنبش اعتراضی اخير در شهر کی‌یف بود، طرفداران جنبش اعتراضی ساختمان‌های ادارات دولتی محلی را تصرف کرده‌اند. در مقابل گروهی هم در مخالفت با آنها در برابر اين ساختمان‌ها تجمع کرده که می گويند طرفدار روسيه هستند.
در شبه جزيره کريمه که ناوگان نيروی دريايی روسيه در بندرهای آن مستقر است و از مدت ها پيش تجزيه طلبی در آن بسيار قوی بوده، هزاران نفر از تاتارهای کريمه عليه جدايی اين منطقه از اوکراين اجتماع کرده اند.طبق آمارهای جمعيتی سال ۲۰۱۱ تاتارهای کريمه حدود يازده درصد از جمعيت اين منطقه را تشکيل می دهند.
چه در نواحی شرقی و چه در نواحی غربی اوکراين تنوع قومی و جمعيتی بسيار زياد است و آن را نمی توان با نقشه های ساده تقسيم قومی و يا زبانی توضيح داد.
به گزارش رادیو اروپای آزاد، رادیو آزادی، انتخابات اختلاف برانگيز که طی آن ويکتور يانوکوويچ نامزد مورد حمايت روسيه ظاهرا به پيروزی رسيده بود لغو شد و دررای گيری مجدد ويکتور يوشچنکو به پيروزی رسيد. اختلاف و تفاوت های شديد بين مناطق شرقی و غربی کشور ادامه يافت ولی تهديد برخی از سياستمداران در مورد تجزيه مناطق شرقی با سرعت خاموش شد.
ده سال بعد ويکتور يانوکوويچ که پس از نااميدی مردم از سال‌های پس از انقلاب نارنجی در سال ۲۰۱۰ به مقام رياست جمهوری رسيد، از قدرت برکنار شده و باز هم مسئله شکاف بين شرق و غرب اوکراين عمده شده است.
بازپخش نقشه هايی نظير اين که در روز فرار ويکتور يانوکوويچ از شهر کی‌يف از شبکه الجزيره پخش شد نشان می دهد که حتی در ذهن ديگران هم اين اختلاف بين دو بخش شرقی و غربی اوکراين، عامل بسيار مهمی است.
مناطق شرقی کشور که از ناحيه خارکيف شروع می شود و تا مرز ناحيه دونتسک و لوهانسک و از آنجا تا شبه جزيره کريمه ادامه می يابد مناطقی با اکثريت جمعيت روس تبار محسوب می شوند.
در حقيقت شهرهای بزرگ در بخش شرقی اوکراين که مراکز صنعتی کشور نيز در آنجا واقع شده اند به طور عمده به زبان روسی صحبت می کنند و در منطقه خودمختار کريمه نيز بخش اعظم جمعيت روس تبار و يا روس زبان هستند.
نگاهی از نزديک
ولی با نگاهی از نزديک به نواحی مثل خارکيف در شرق اوکراين می توان ديد نقشه هايی نظير آن چه که در بالا به آن اشاره شد شکاف بين بخش شرقی و غربی کشور را خيلی ساده تر از آنچه که هست نشان می دهند.
شهر خارکيف مرکز ناحيه خارکيف پس از کی‌يف، دومين شهر بزرگ اوکراين است. ميخايلو دوبکين فرماندار آن به تازگی در راس يک کنفرانس متشکل از فرمانداران نواحی ديگری که طرفدار روسيه هستند صلاحيت دولت جديد اوکراين را رد کرد. در انتخابات رياست جمهوری سال ۲۰۱۰ اين مناطق با اکثريت قابل ملاحظه‌ای به حزب ويکتور يانوکوويچ رای دادند.
اين شهر که يکی از مراکز صنعتی مهم اوکراين است و هنوز هم بناهای يادبود عظيم دوران اتحاد شوروی را می‌توان در آن مشاهده کرد، فقط ۵۰ کيلومتر از مرز روسيه فاصله دارد. خارکيف و دونتسک به عنوان مراکز اصلی اوکراين طرفدار روسيه تلقی می شوند.
اما نقشه و شرايط واقعی اين مناطق به اين ترتيب است:
براساس آمارهای جمعيتی سال ۲۰۱۱ حدود ۵۴ درصد از جمعيت سه ميليون نفره ناحيه خارکيف گفته اند که زبان اصلی و زادبومی آنها اوکراينی است و در مقابل ۴۴ درصد که اکثريت آنها ساکن خود شهر خارکيف هستند، گفته اند که زبان اصلی آنها روسی است.
خارج از مرکز شهر خارکيف تفاوت ها بسيار آشکارتر است.
در شهر بونتسک که از ناحيه خارکيف شرقی تر است تقريبا ۷۵ درصد از مردم گفته اند که زبان اصلی و بومی آنها روسی است ولی در اينجا هم مثل ناحيه خارکيف وقتی که از شهرهای بزرگ و مرکزی دور می شويم و جمعيت بيشتری از ساکنان اين ناحيه خود را اوکراينی زبان می دانند.
نکته مهم
هر تلاش و اقدامی برای تجزيه کردن مناطق شرقی کشور از قلمرو اوکراين واحد نه تنها با مقاومت بخش های غربی کشور، که با مقاومت درصد وسيعی از اوکراينی تبارهايی روبرو خواهد شد که در مناطق شرقی کشور زندگی می کنند. (در همين حال لازم است يادآوری کنيم که در بسياری از نظرسنجی هايی که در گذشته انجام شده اکثريت روس زبانانی که در اين کشور زندگی می کنند خود را به اوکراين وفادار می دانند و نه به روسيه. در همين حال برخی از کسانی که خود را اوکراينی زبان می دانند ممکن است برای امور جاری و روزمره به زبان روسی صحبت کنند.)
الکساندر موتيل پژوهشگر اوکراينی در مصاحبه اخير خود با راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی گفت: «تعداد قابل توجهی از اوکراينی تباران ساکن مناطق شرقی و جنوبی کشور هنوز هم به زبان اوکراينی صحبت می کنند. در همين حال تعداد قابل توجهی از اوکراينی های ميهن پرست به زبان روسی صحبت می کنند و يا فرهنگ روسی را ترجيح می دهند ولی با اين حال به وجود هويت سياسی اوکراين به عنوان يک کشور و يک ملت جداگاه وفادار هستند.»
در شهر خارکيف که روز ۲۲ فوريه ميزبان کنفرانسی در مخالفت با جنبش اعتراضی اخير در شهر کی‌یف بود، طرفداران جنبش اعتراضی ساختمان‌های ادارات دولتی محلی را تصرف کرده‌اند. در مقابل گروهی هم در مخالفت با آنها در برابر اين ساختمان‌ها تجمع کرده که می گويند طرفدار روسيه هستند.
در شبه جزيره کريمه که ناوگان نيروی دريايی روسيه در بندرهای آن مستقر است و از مدت ها پيش تجزيه طلبی در آن بسيار قوی بوده، هزاران نفر از تاتارهای کريمه عليه جدايی اين منطقه از اوکراين اجتماع کرده اند.طبق آمارهای جمعيتی سال ۲۰۱۱ تاتارهای کريمه حدود يازده درصد از جمعيت اين منطقه را تشکيل می دهند.
چه در نواحی شرقی و چه در نواحی غربی اوکراين تنوع قومی و جمعيتی بسيار زياد است و آن را نمی توان با نقشه های ساده تقسيم قومی و يا زبانی توضيح داد.
