با اینکه آتشبس شکنندهای بین دولت کنگو و شورشیان برقرار شده و مقامهای سیاسی در جستوجوی راهحلی دیپلماتیک هستند، هزاران تن از شهروندان بیخانمان شده در شرق کنگو همچنان در خیابانها به سر میبرند و سازمانهای امدادی بینالمللی نسبت به بروز فاجعهای انسانی هشدار دادهاند.
شورشیانِ هوادار لوران انکوندا پس از چندین روز درگیری و عقب راندن صلحبانان تا پنج کیلومتری شهر گوما سرانجام روز چهارشنبه با استقرار در بیرون این شهر درخواست آتشبس کردند.
انکوندا دولت کنگو را متهم میکند که از قبایل توتسی در برابر هوتوهای رواندایی محافظت نکرده است. شبهنظامیان هوتو، که متهم به قتل عام نیم میلیون توتسی در رواندا هستند، از رواندا گریخته و اکنون در کنگو به سر میبرند.
پس از حمله هفته گذشته شورشیان توتسی (به رهبری ژنرال انکوندا) دهها هزار تن از مردم به شهر گوما، که مرکز ایالت کیوو شمالی در شرق کنگوست، پناه بردند.
اکنون با اینکه انکوندا اعلام آتشبس کرده است اما به گفته مقامات سیاسی و امدادی، این آتشبس حالتی شکننده دارد. ژنرال انکوندا، رهبر شورشیان توتسی، نیز تهدید کرده است اگر سازمان ملل آتشبس فعلی را تضمین نکند، سربازان او کنترل گوما را در دست خواهند گرفت.
لوران انکوندا گفته است آتشبس را به این دلیل پذیرفته است که اجازه داده شود کمکهای انساندوستانه به آوارگان برسد.
به گفته نماینده سازمان ملل در امور انسانی، طی سه ماه گذشته ۲۲۰ هزار نفر از شهروندان کنگویی بیخانمان شدهاند و اکنون رقم بیخانمانها در این کشور به بیش از یک میلیون نفر میرسد.
برخی گزارشها حاکی از وقوع قتل و تجاوز در شهر گوماست و هنوز کمکهای انساندوستانه به پناهبردگان به این شهر نرسیده است.
رفتوآمدهای دیپلماتیک
جاندایا فریزر، فرستاده ارشد آمریکا، و آلن داس، نماینده ارشد سازمان ملل در کنگو، روز جمعه به شهر گوما رفتند.
به گزارش آسوشیتدپرس آلن داس در گوما به خبرنگاران گفت: «آتشبس شکننده است و اگر در عرصههای سیاسی و دیپلماتیک پیشرفتی حاصل نشود، آتشبس نیز پایدار نخواهد ماند».
از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز وزیران خارجه فرانسه و بریتانیا را به کنگو اعزام کرده است تا برای بازگرداندن صلح و کمک به وضع دهها هزار آواره کوشش کنند.
برنار کوشنر، وزیر خارجه فرانسه، و دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا، قرار است در سفر روز شنبه خود به کینشاسا، با رییس جمهوری کنگو دیدار و گفتوگو کنند. آنها همچنین قرار است از شهر گوما نیز بازدید کنند.
سفر این مقامات سیاسی با هدف وادار کردن جوزف کابیلا و پل کاگامی، رؤسای جمهوری کنگو و رواندا، به مذاکره صورت گرفته است.
لوییز میشل، مسئول توسعه و کمکهای انساندوستانه اتحادیه اروپا که گفتوگوهای جداگانهای با رؤسای جمهوری دو کشور داشته است، روز جمعه در کینشازا اعلام کرد دو طرف با برگزاری نشست صلح در نایروبی، پایتخت کنیا، موافقت کردهاند.
زخم ترمیمنشده
هر دو کشور جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا هر یک دیگری را به نقض تمامیت ارضی خود متهم میکند.
منازعات فعلی ریشه در خصومتهایی قومی دارد که از زمان نسلکشی رواندا در سال ۱۹۹۴ و جنگهای داخلی بیرحمانه در کنگو پدید آمد.
خشونتهای قومی که از سال ۱۹۹۶جمهوری دموکراتیک کنگو را فراگرفته بود، در سال ۲۰۰۶ و با انتخاب ژوزف کابیلا به ریاست جمهوری کاسته شد. انتخابات سال ۲۰۰۶ نخستین انتخابات پس از چهل سال در آن کشور به شمار میرفت.
دولت کنگو لوران انکوندا را به دست داشتن در جنایات جنگی در جریان منازعات ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ متهم کرده است. دیدهبان حقوق بشر نیز میگوید مدارکی دارد که نشان میدهد نیروهای تحت امر انکوندا در اعدام، شکنجه و تجاوز دست داشتهاند.
از زمان پایان یافتن خشونتها در کنگو بزرگترین گروه صلحبانان سازمان ملل، شامل ۱۷ هزار نفر، در سراسر آن کشور مستقر شدند. اما این نیروها به سبب پراکندگی جغرافیایی و رویارویی با شورشیان در چندین جبهه مختلف در عمل نتوانستند از حمله هفته گذشته نیروهای انکوندا به شهر گوما جلوگیری کنند.
گمان میرود جنگجویان در خاتمه دادن به منازعات سودی اقتصادی نمیبینند. چرا که تمامی طرفهای درگیر، با بهرهگیری از سرمایه منابع معدنی متعدد در کنگو، جنگجویان را تأمین مالی میکنند.