لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۹:۱۰

بازار کار در جهان، خاورمیانه و ایران


در گزارشی که سه شنبه بیست و پنجم ژانویه از سوی سازمان بین المللی کار منتشر شد، گفته شده که با وجود از سر گرفته شدن رشد اقتصادی در بسیاری از مناطق جغرافیایی، وضعیت بیکاری در جهان همچنان نگران کننده است.
سازمان بین المللی کار که مقر آن در ژنو است، معتبر ترین منبع بین المللی در زمینه بازار کار به شمار می رود.

پدیده نگران کننده

در گزارش روز سه شنبه این سازمان گفته شده که شمار بیکاران در سال ۲۰۱۰ دویست و پنج میلیون نفر بوده و نرخ بیکاری در جهان کمی بالا تر از شش در صد است که نسبت به سال ۲۰۰۹ تغییر محسوسی نداشته است.

نبود تغییر محسوس نرخ بیکاری، پدیده ای نگران کننده است، زیرا اقتصاد جهانی، بر اساس آمار های منابع کارشناسی بین المللی، عملا بحران اقتصادی سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ را پشت سر گذاشته و بار دیگر به راه افتاده است.

اوجگیری مصرف و سرمایه گذاری، همراه با پویایی دوباره بازرگانی بین المللی، بار دیگر موتور رشد را به حرکت در آورده، ولی این تغییر هنوز بر بازار کار تاثیر نگذاشته است.

اقتصاد آمریکا بهترین نمونه شکاف موجود بین از سر گرفته شدن رشد اقتصادی و تحول در بازار کار است. شواهد گوناگون نشان می دهد که مهم ترین قدرت اقتصادی دنیا در حال خروج از بحران است و به احتمال زیاد امسال رشد سه در صدی را تجربه خواهد کرد که برای اقتصادی به عظمت آمریکا در سطحی نسبتا بالا است. با این حال بازار کار ایالات متحده هنوز پویایی خود را از سر نگرفته و نرخ بیکاری در این کشور بین نه تا ده در صد نوسان می کند.

تنش در خاور میانه

گزارش روز سه شنبه سازمان بین المللی کار خلاصه ای است از گزارش مفصلی که گویا قرار است در آینده بسیار نزدیک منتشر شود.

در این چکیده از آمار مشخص در مورد تک تک کشورهای جهان، از جمله ایران خبری نیست. با این حال بخشی از همین گزارش به ارزیابی سازمان بین المللی کار از بازار کار خاور میانه می پردازد که مشخصات آن به بازار کار ایران نزدیک است.

این سازمان میانگین نرخ بیکاری خاورمیانه را در سال گذشته میلادی، ۱۰.۳ در صد ارزیابی می کند که در سطحی بالا تر از همه مناطق دنیا قرار دارد. نرخ بیکاری جوان های ۱۵ تا ۲۴ ساله هم چهار برابر نرخ متوسط بیکاری است.
با توجه به این که نرخ رشد خاورمیانه در سال جاری میلادی فقط پنج در صد پیش

بینی شده که کم تر از میانگین نرخ رشد در جهان است، سازمان بین المللی کار به تحول مثبت در وضعیت بازار کار این منطقه در سال ۲۰۱۱ امیدی ندارد.
ناامیدی سازمان بین المللی کار در باره تحول مثبت در بازار کار خاورمیانه کم و بیش منطبق با پیش بینی دیگر نهاد های بین المللی است.

بر پایه آمار صندوق بین المللی پول، نیروی کار منطقه خاور میانه در سال ۲۰۲۰ میلادی، نه سال دیگر، یک جمعیت صد و هشتاد میلیون نفری را در بر می گیرد که هشتاد در صد بیشتر از شمار این جمعیت در سال دو هزار میلادی است. از سوی دیگر سن شصت در صد جمعیت خاور میانه از بیست و پنج سال کم تر است و این منطقه جوان ترین جمعیت جهان را دارد.

در این شرایط بازار کار منطقه توانایی مقابله با نیاز های جمعیتی را ندارد. البته نرخ رشد جمعیت در بسیاری از کشور های خاورمیانه از جمله ایران رو به کاهش می رود، ولی فشار حاصل از رشد شدید جمعیت در دو دهه پیش هنوز به جای خود باقی است.

در دهه های پس از جنگ جهانی دوم، بخش بزرگی از نیروی کار در خاور میانه برای به دست آوردن شغل به دستگاه های اداری و بخش وسیع دولتی، که بسیاری از صنایع و خدمات را در بر می گرفت، روی می آوردند. این وضعیت سال ها است پایان یافته و بخش دولتی دیگر توان پاسخگویی به نیاز های بازار کار را ندارد. تنها راه ممکن، فراهم آوردن زمینه های لازم شکوفایی بخش خصوصی است، ولی بسیاری از کشور های منطقه از ایجاد شرایط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی مساعد برای کسب و کار ناتوانند.

تکان های اجتماعی و سیاسی کنونی در شماری از کشور های خاورمیانه، از جمله مصر و اردن، یکی از پیآمد های بحرانی است که بر اقتصاد و بازار کار این کشور ها سنگینی می کند.

واقعیت های بازار کار ایران

حتی بر پایه داده های منتشر شده از سوی منابع رسمی جمهوری اسلامی، بازار کار ایران با ناهنجاری هایی به مراتب سخت تر از بازار کار خاور میانه روبرو است.

آمار انتشار یافته از سوی مرکز آمار ایران (متولی اصلی انتشار آمار در این زمینه) نشان می دهند که نرخ بیکاری کشور از۱۰.۴در صد در۱۳۸۷ به ۱۴.۶ درصد در بهار سال جاری خورشیدی افزایش یافته است. نرخ بیکاری جوانان پانزده تا بیست و چهار ساله نیز حدود سی در صد است.

در عوض مرکز آمار، به گونه ای مرموز، از انتشار آمار بیکاری در تابستان و پاییز سال جاری خورشیدی خود داری می کند.

به رغم فقدان انتشار آمار رسمی، با اطمینان می توان گفت که نرخ بیکاری در شش ماه گذشته باز هم بالا تر رفته، به این دلیل ساده که نرخ رشد اقتصادی کشور، با توجه به همه شواهد، در سطحی بسیار پایین قرار دارد.

البته منابع رسمی جمهوری اسلامی حتی از انتشار نرخ رشد تولید ناخاص داخلی نیز خود داری می کنند. ولی سازمان های بین المللی (صندوق بین المللی پول و بانک جهانی) این شاخص را در سال گذشته میلادی تنها ۱.۶ در صد ارزیابی کرده اند. همان منابع نرخ رشد کشور را در سال جاری میلادی تنها سه درصد پیش بینی می کنند که نصف میانگین رشد در کشور های در حال توسعه است.

با توجه به نرخ رشد بسیار ناچیز اقتصادی ایران در دو سال گذشته، و تداوم آن در سال جاری، بازار کار کشور در یکی از بد ترین شرایط سی سال گذشته قرار دارد و آرقام شگفت انگیزی که از سوی مسئولان ارشد جمهوری اسلامی (از جمله محمود احمدی نژاد) درباره ایجاد فرصت های شغلی در کشور (یک میلیون و ششصد هزار در سال جاری و دو میلیون در سال آینده خورشیدی) گفته می شود، جز آنکه بر حیرت مردم و به ویژه منابع کارشناسی بیافزاید، تاثیر دیگری ندارد.

در بازار کار از معجزه خبری نیست و بدون دستیابی ایران به نرخ رشد هایی در سطح چین و هند (حدود ده در صد)، نمی توان فرصت های شغلی لازم را برای پاسخگویی به نیاز های رو به افزایش بازار کار به وجود آورد.

خلاصه کنیم : نرخ بیکاری در ایران، حتی بر پایه آمار رسمی، در مرز پانزده در صد است، حال آنکه میانگین نرخ بیکاری در جهان حدود شش در صد و در خاورمیانه کمی بالا تر از ده در صد است.

نرخ رشد کشور نیز در سال ۲۰۱۱، به پیش بینی صندوق بین المللی پول و بانک
جهانی، به گونه ای چشمگیر در سطحی پایین تر از میانگین نرخ رشد کشور های در حال توسعه و حتی منطقه خاور میانه قرار دارد.

پیآمد این وضعیت تداوم تنش در بازار کار ایران است که جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله و فارغ اتحصیلان آموزش عالی قربانیان اصلی آن هستند.
XS
SM
MD
LG