لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۰۰

نمايشگاه شاهنامه در موزه اسميتسونین واشينگتن


به مناسبت هزاره خلق شاهنامه نمايشگاهی از نوشته ، تصاوير و آثار مربوط به اين کتاب تاريخی و با ارزش در ادبيات و تاريخ سرزمين های پارسی زبان از روز بيست و سوم اکتبر و به مدت شش ماه در موزه اسميتسونین شهر واشينگتن داير است.

از نگاه بسياری مورخان شاهنامه اثر ابوالقاسم فردوسی که در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم به رشته تقریر در آمده است، از نخستين آثار ادبی پارسی و شايد نقطه آغاز تلاشی است که پس از چند قرن تسلط اعراب توانست زبان پارسی را در ايران احيا کرده و سپس آن را به سرزمين های مجاور گسترش دهد.

به گزارش رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی،احمد کريمی حکاک، يکی از برجسته ترين شاهنامه شناسان معاصر و مدير مرکز مطالعات ايران در دانشگاه مريلند می گويد شاهنامه پايه گذار يک سنت ادبی حماسی بود که از ايران به هند، آسيای ميانه و آسيای صغير گسترش يافت.


نمايشگاهی که در موزه اسميتسونین واشينگتن داير شده، شامل ۱۹ برگ نفيس از کتاب شاهنامه، دو نسخه کامل از اين کتاب در چاپ کهن آن و مجموعه ای از اشيای فلزی است که هر کدام نمادی از شخصيت ها و حکايت های اين اثر حماسی هستند.

دکتر معصومه فرهاد می گويد تصاوير و نقاشی های به نمايش گذاشته شده در اين نمايشگاه درصد ناچيزی از صدها برگ و صفحه از طرح و نقاشی های شاهنامه هستند ولی اکثر آنها جزو نفيس ترين و کمياب ترين نمونه ها هستند.

معصومه فرهاد می گويد: «بيشتر تصاوير و نقاشی ها در اين نمايشگاه بخشی از دو نسخه معروف اين کتاب هستند که يکی از آنها در قرن چهاردهم ميلادی توليد شده و به نوبه خود نقطه عطفی در هنر طراحی و نقاشی ايران زمين است. نسخه ديگر در قرن شانزدهم تهيه شده است که از ديد بسياری از هنرشناسان زيباترين طراحی های خلق شده در کل جهان اسلام است.»

هيچ يک از اين نقاشی های نفيس امضا مشخصی ندارند و به نظر می رسد که گروهی از هنرمندان به طور مشترک آنها را خلق کرده اند. اين آثار در موزه اسميتسونین، زير شيشه های ذره بين قرار گرفته اند تا بازديد کنندگان بتوانند جزييات بيشتری از اين نقاشی ها را ببينند.

احمد کريمی حکاک در مورد مجموعه ارائه شده در اين نمايشگاه می گويد:« از طريق اين تصاوير و نقاشی ها نمی توان به مهم ترين جنبه های خلق اين اثر پی برد چون آنها نمی توانند ديدگاه های تاريخی و فلسفی شاعر و خالق اثر را به نمايش بگذارند. آنچه در اين نقاشی ها ديده می شود صفحه های دراماتيک حوادث نقل شده در اين اثر حماسی است.»

به اعتقاد احمد کريمی حکاک شايد مهم ترين جنبه های شاهنامه آن نکات فلسفی و ديدگاههای شاعر است که پس از نقل هر حکايت حماسی با فاصله گرفتن از حوادث برداشت و اندرزهای خود را بيان می کند.


اما شايد برای اکثر کسانی که با شاهنامه آشنا هستند مهمترين جنبه تاريخی خلق اين اثر کمک شايان آن به شکل دادن هويت سرزمينی است که از نظر زبان و فرهنگ و ترايخ با ساير بخشهای جهان اسلامی تفاوت دارد. فردوسی کتاب شاهنامه را در خراسان می نوشت که در آن ايام در حال شکل دادن به هويتی جداگانه و متفاوت از نظام سياسی و فرهنگی حاکم بر بغداد و خلافت اسلامی بود.


به گفته احمد کريمی حکاک فردوسی در اين اثر ايران قبل از اسلام را بر ايران دوران اسلام ترجيح نمی دهد ولی در مقابل به يک هويت جديد اسلامی که زاده تاريخ کهن ايران است شکل می دهد که با هويت مشترک حاکم بر جهان عرب آن زمان تفاوت دارد.

برگزاری اين نمايشگاه در موزه اسميتسونین شهر واشينگتن اولين اقدام و برنامه برای بزرگداشت هزار خلق شاهنامه نيست. بيش از ده سال است که در ايران و نقاط مختلف جهان برنامه هايی به اين مناسبت ترتيب داده شده است شايد به اين دليل که در ميان مورخان بر سر سال دقيق شروع نگارش و پايان اين ثر اختلاف نظرهايی وجود دارد.

شايد فردوسی در زمان خلق شاهنامه چندان مورد قدردانی قرار نگرفت اما او احتمالا حدس می زد که يک زمانی اين اثر اهميت خود را خواهد يافت کمااينکه در خلال اشعار خود آرزو می کند که اين کتاب طولانی تر از خالق اش زنده بماند. و همين نيز شد. شاهنامه پس از گذشت ده قرن هنوز زنده است.
XS
SM
MD
LG