«مئیر جاودانفر» استاد و کارشناس امورخاورمیانه در تل‌آویو در تحلیلی که در وب سایت «آتلانتیک» منتشر شده می‌نویسد که تحت تأثیر تنش در روابط واشنگتن و اسلام آباد روابط پاکستان و ایران نزدیک‌تر شده است ولی بعید است که این روند باعث تغییر اساسی در نقشه سیاسی منطقه شود.
دو روز پس از اعلام تصمیم دولت آمریکا برای معلق کردن یک سوم کمک‌های نظامی دو میلیارد دلاری خود به پاکستان، روزنامه دولتی تهران‌تایمز گزارش داد که مصطفی محمد بخار وزیر دفاع ایران برای دیدار با مقامات پاکستان به آن کشور سفر خواهد کرد. این دیدار قرار است اواخر هفته آینده انجام شود. براساس این گزارش هدف از این دیدار مذاکرات دو طرف بر سر همکاری‌های اقتصادی، منطقه‌ای و امنیتی بین دو کشور است.
آقای جاودانفر می‌نویسد که تنش در روابط پاکستان و آمریکا در بهترین موقعیت ممکن برای رهبران ایران روی داده و جمهوری اسلامی که بیش از گذشته در انزوا به سر می‌برد سعی خواهد کرد مناسبات خود را با پاکستان بهبود بخشد. به احتمال زیاد نتایج اولیه یک چنین اقدامی برای هر دو کشور مثبت خواهد بود.
پاکستان اکنون با یک بحران جدی در زمینه تأمین انرژی روبه‌رو است و به شدت به گاز ایران نیازمند است. وزیر انرژی پاکستان اخیرا گفت:«اتکا ما به خط لوله انتقال گاز از ایران بسیار جدی است. در حال حاضر هیچ گزینه دیگری برای تأمین نیاز فزاینده پاکستان به انرژی وجود ندارد.»
موضوع انتقال گاز ایران به پاکستان از سال ۱۹۹۵ مطرح بوده ولی تحت فشارهای دولت آمریکا این طرح تا سال ۲۰۱۰ سکونت ماند. دولت‌های ایران و هند نیز در سال ۱۹۹۸ قراردادی برای انتقال گاز ایران امضا کردند اما باز هم تحت فشار آمریکا این طرح هیچگاه عملی نشد.
البته دولت پاکستان تا اوایل ماه ژوئیه امسال دستور آغاز ساختمان احداث این خط لوله را صادر نکرده بود. به نظر می‌رسد پاکستان از یک سو برای تأمین انرژی مورد نیاز خود تحت فشار است و از سوی دیگر طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان را که از افغانستان عبور خواهد کرد فعلاً قابل اعتماد نمی‌داند.
مئیر جاودانفر یادآوری می‌کند که شاید علاوه بر اخراج مستشاران آمریکایی تصمیم پاکستان به اجرای طرح خط لوله انتقال گاز از ایران یکی دیگر از دلائلی بوده که آمریکا تصمیم گرفت یک سوم از کمک‌های نظامی خود را به آن کشور معلق کند. حتی اگر این دو موضوع با یکدیگر ارتباطی نداشته باشند شکی نیست که تنش در مناسبات اسلام‌آباد و واشنگتن زمینه را برای نزدیکی پاکستان به ایران فراهم کرده است.
با این همه بعید است که توسعه یا احیا مناسبات دولت های ایران و پاکستان پیامدهای بسیار مهم و گسترده‌ای داشته باشد.
گذشته از موضوع فروش گاز به پاکستان شاید مهم‌ترین امیدی که ایران به بهبود روابط با پاکستان دارد همکاری‌های امنیتی بهتر بین دو کشور باشد. در این زمینه ایران برای مبارزه با باقی مانده گروه مسلح «جندالله» به کمک دولت پاکستان نیازمند است.
اما در مورد مسئله هسته‌ای و نفوذ ایران در خاورمیانه بعید است دولت پاکستان از حکومت جمهوری اسلامی حمایت کند.
براساس گزارش‌های محرمانه‌ای که به تازگی توسط « ویکی لیکس» افشا شده با وجود کمک‌های عبدالقدیر خان دانشمند هسته‌ای پاکستان به برنامه‌های هسته‌ای ایران، اکثر رهبران پاکستان با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالفند. رهبران پاکستان که می‌خواهند تنها کشور اسلامی صاحب سلاح هسته‌ای باقی بمانند در دوران ریاست جمهوری جورج بوش برای مقابله با برنامه‌های هسته‌ای ایران با آمریکا همکاری کردند.
بعید است این موضع پاکستان یکباره تغییر کند. پاکستان در رابطه با اوضاع افغانستان ایران را یک رقیب به شمار می‌آورد .
«مئیر جاوادنفر» در ادامه مطلب خود در وب سایت «آتلانتیک» به مناسبات نزدیک اسلام‌آباد و ریاض اشاره کرده و می‌نویسد که اکثر کارشناسان امور امنیتی و استراتژیک خاورمیانه معتقدند که در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پاکستان با استفاده از قدرت هسته‌ای خود از عربستان در برابر تهدیدهای ایران دفاع خواهد کرد.
فراموش نکنیم که بخش چشمگیری از هزینه برنامه‌های هسته‌ای پاکستان از محل کمک‌های مالی عربستان تأمین شده است.
مناسبات پاکستان و عربستان از نظر سیاسی و اقتصادی بسیار مهم‌تر از آن است که پاکستان بخواهد آن را فدای بهبود رابطه با ایران بکند. در صورت بروز هرگونه خصومت جدی بین ایران و عربستان مسلماً پاکستان در کنار عربستان خواهد بود.
«مئیر جاودانفر» در پایان تحلیل خود یادآوری می‌کند که شاید تنش در مناسبات آمریکا و پاکستان در کوتاه مدت تا حدی به نفع ایران تمام شود ولی این موضوع در حدی نیست که موجب نگرانی آمریکا شود.
در مورد صدور گاز ایران به پاکستان نیز شاید باید این طور نگاه کرد که یک حد ناچیز از گسترش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه باعث خواهد شد که از نارضایتی ناشی از کمبود انرژی در پاکستان کاسته شود.
هرگونه ناآرامی و بحران داخلی در کشور بی‌ثباتی مثل پاکستان که دارای سلاح هسته‌ای است برای همه حتی آمریکا می‌تواند خطرناک باشد.
دو روز پس از اعلام تصمیم دولت آمریکا برای معلق کردن یک سوم کمک‌های نظامی دو میلیارد دلاری خود به پاکستان، روزنامه دولتی تهران‌تایمز گزارش داد که مصطفی محمد بخار وزیر دفاع ایران برای دیدار با مقامات پاکستان به آن کشور سفر خواهد کرد. این دیدار قرار است اواخر هفته آینده انجام شود. براساس این گزارش هدف از این دیدار مذاکرات دو طرف بر سر همکاری‌های اقتصادی، منطقه‌ای و امنیتی بین دو کشور است.
آقای جاودانفر می‌نویسد که تنش در روابط پاکستان و آمریکا در بهترین موقعیت ممکن برای رهبران ایران روی داده و جمهوری اسلامی که بیش از گذشته در انزوا به سر می‌برد سعی خواهد کرد مناسبات خود را با پاکستان بهبود بخشد. به احتمال زیاد نتایج اولیه یک چنین اقدامی برای هر دو کشور مثبت خواهد بود.
پاکستان اکنون با یک بحران جدی در زمینه تأمین انرژی روبه‌رو است و به شدت به گاز ایران نیازمند است. وزیر انرژی پاکستان اخیرا گفت:«اتکا ما به خط لوله انتقال گاز از ایران بسیار جدی است. در حال حاضر هیچ گزینه دیگری برای تأمین نیاز فزاینده پاکستان به انرژی وجود ندارد.»
موضوع انتقال گاز ایران به پاکستان از سال ۱۹۹۵ مطرح بوده ولی تحت فشارهای دولت آمریکا این طرح تا سال ۲۰۱۰ سکونت ماند. دولت‌های ایران و هند نیز در سال ۱۹۹۸ قراردادی برای انتقال گاز ایران امضا کردند اما باز هم تحت فشار آمریکا این طرح هیچگاه عملی نشد.
البته دولت پاکستان تا اوایل ماه ژوئیه امسال دستور آغاز ساختمان احداث این خط لوله را صادر نکرده بود. به نظر می‌رسد پاکستان از یک سو برای تأمین انرژی مورد نیاز خود تحت فشار است و از سوی دیگر طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان را که از افغانستان عبور خواهد کرد فعلاً قابل اعتماد نمی‌داند.
مئیر جاودانفر یادآوری می‌کند که شاید علاوه بر اخراج مستشاران آمریکایی تصمیم پاکستان به اجرای طرح خط لوله انتقال گاز از ایران یکی دیگر از دلائلی بوده که آمریکا تصمیم گرفت یک سوم از کمک‌های نظامی خود را به آن کشور معلق کند. حتی اگر این دو موضوع با یکدیگر ارتباطی نداشته باشند شکی نیست که تنش در مناسبات اسلام‌آباد و واشنگتن زمینه را برای نزدیکی پاکستان به ایران فراهم کرده است.
با این همه بعید است که توسعه یا احیا مناسبات دولت های ایران و پاکستان پیامدهای بسیار مهم و گسترده‌ای داشته باشد.
گذشته از موضوع فروش گاز به پاکستان شاید مهم‌ترین امیدی که ایران به بهبود روابط با پاکستان دارد همکاری‌های امنیتی بهتر بین دو کشور باشد. در این زمینه ایران برای مبارزه با باقی مانده گروه مسلح «جندالله» به کمک دولت پاکستان نیازمند است.
اما در مورد مسئله هسته‌ای و نفوذ ایران در خاورمیانه بعید است دولت پاکستان از حکومت جمهوری اسلامی حمایت کند.
براساس گزارش‌های محرمانه‌ای که به تازگی توسط « ویکی لیکس» افشا شده با وجود کمک‌های عبدالقدیر خان دانشمند هسته‌ای پاکستان به برنامه‌های هسته‌ای ایران، اکثر رهبران پاکستان با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالفند. رهبران پاکستان که می‌خواهند تنها کشور اسلامی صاحب سلاح هسته‌ای باقی بمانند در دوران ریاست جمهوری جورج بوش برای مقابله با برنامه‌های هسته‌ای ایران با آمریکا همکاری کردند.
بعید است این موضع پاکستان یکباره تغییر کند. پاکستان در رابطه با اوضاع افغانستان ایران را یک رقیب به شمار می‌آورد .
«مئیر جاوادنفر» در ادامه مطلب خود در وب سایت «آتلانتیک» به مناسبات نزدیک اسلام‌آباد و ریاض اشاره کرده و می‌نویسد که اکثر کارشناسان امور امنیتی و استراتژیک خاورمیانه معتقدند که در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پاکستان با استفاده از قدرت هسته‌ای خود از عربستان در برابر تهدیدهای ایران دفاع خواهد کرد.
فراموش نکنیم که بخش چشمگیری از هزینه برنامه‌های هسته‌ای پاکستان از محل کمک‌های مالی عربستان تأمین شده است.
مناسبات پاکستان و عربستان از نظر سیاسی و اقتصادی بسیار مهم‌تر از آن است که پاکستان بخواهد آن را فدای بهبود رابطه با ایران بکند. در صورت بروز هرگونه خصومت جدی بین ایران و عربستان مسلماً پاکستان در کنار عربستان خواهد بود.
«مئیر جاودانفر» در پایان تحلیل خود یادآوری می‌کند که شاید تنش در مناسبات آمریکا و پاکستان در کوتاه مدت تا حدی به نفع ایران تمام شود ولی این موضوع در حدی نیست که موجب نگرانی آمریکا شود.
در مورد صدور گاز ایران به پاکستان نیز شاید باید این طور نگاه کرد که یک حد ناچیز از گسترش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه باعث خواهد شد که از نارضایتی ناشی از کمبود انرژی در پاکستان کاسته شود.
هرگونه ناآرامی و بحران داخلی در کشور بی‌ثباتی مثل پاکستان که دارای سلاح هسته‌ای است برای همه حتی آمریکا می‌تواند خطرناک باشد.
